<div class="boxright320"><img
src="http://wscdn.bbc.co.uk/worldservice/assets/images/2012/12/31/121231110440_marx_lenin_304x171_marxlenin_nocredit.jpg"
width="304"><div class="textholder">Không nên lẩn quẩn trong mớ bòng
bong CNTB và CNXH?</div></div>
<strong>Gần đây dư luận mạng quan tâm đáng kể đến các
bài tiểu luận của tác giả Nguyễn Tùng Hiếu, một đảng
viên cộng sản Việt Nam cao cấp.</strong>
Trong các luận đề rất dài của mình, với văn phong bị
ảnh hưởng sâu đậm của kinh tế chính trị học Marx-Lenin,
tác giả cổ vũ rất nhiệt tình cho cái mà ông gọi là "dân
chủ xã hội". Ông đã dành nhiều phần để cổ vũ cho sự
kết hợp của chủ nghĩa tư bản (CNTB) và chủ nghĩa xã hội
(CNXH) mà theo ông, đó gần như là xu thế của thời đại. Ông
cho rằng "dân chủ xã hội" có thể tận dụng cả ưu điểm
của chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa xã hội để thiết lập
một xã hội thịnh vượng và công bằng như các quốc gia Bắc
Âu.
Một đặc điểm nổi bật của những người cộng sản Việt
Nam là lối tư duy chưa thoát ra khỏi cái thiên kiến lệch lạc
của Marx. Marx chỉ nhìn thấy CNTB trong mối quan hệ đối trọng
với CNXH, chứ không thấy sự tồn tại và vai trò của chủ
nghĩa tự do hợp hiến trong nỗ lực định hình nền móng của
các xã hội tự do lúc bấy giờ. Ngày nay, khi nhận thấy chủ
nghĩa Marx đã đi đến hồi mạt vận trong cả lý thuyết lẫn
thực tiễn, các trí thức CNXH cố vớt vát bằng cách kêu gọi
kết hợp CNTB với CNXH để tạo ra cái gọi là Dân chủ xã
hội. Họ đã bỏ sót cái tinh thần tự do cá nhân và nền dân
chủ chính trị mà chủ nghĩa tự do đã đưa vào thế giới
hiện đại. Đó mới chính là cốt lõi của các xã hội dân
chủ, chứ không phải chỉ là chủ nghĩa tư bản. Những người
chưa bao giờ sống trong xã hội dân chủ và tư duy chưa bao giờ
vượt ra ngoài một mớ lý thuyết cũ rích của chủ nghĩa Marx,
chỉ nhìn thấy chủ nghĩa tư bản và nghĩ rằng chỉ cần kết
hợp với các ưu điểm của chủ nghĩa tư bản là đủ để
giải quyết tất cả những vấn đề của quốc gia.
Các vấn đề của một quốc gia không chỉ là kinh tế và
sự tái phân phối phúc lợi; mà phức tạp hơn nhiều, bao gồm
nhiều không gian lý luận khác như thể chế chính trị, Hiến
pháp, pháp trị, văn hoá và phương cách đối phó với những
nan đề liên quan đến Công lý và tự do... Họ trầm trồ khen
các nước dân chủ tự do rằng: "Người ta như thế mới là
chủ nghĩa xã hội chứ!" Nhưng họ không hề biết chỉ hai
chủ thuyết này không đủ để thai nghén nên một xã hội dân
chủ tự do, giàu mạnh và đạt được những tiến bộ đáng
kể trong cố gắng cải thiện công bằng xã hội. Thị trường
tự do cộng với sự tái phân phối các nguồn lực xã hội qua
chính sách thuế và các chương trình phúc lợi chưa thể thể
hiện hết cái cốt lõi tinh thần của các nền dân chủ. Mô
hình đó có một nền tảng đặc biệt của nó, vượt ra ngoài
sự kết hợp miễn cưỡng đó.
Sự lẩn quẩn trong mớ bòng bong CNTB và CNXH làm người ta
quên mất rằng cần phải có thêm các chủ thuyết tự do làm
bệ đỡ cho tinh thần tự do của một nền dân chủ hiện
đại. Không phải ngẫu nhiên mà cho đến hôm nay các trí thức
cộng sản vẫn gọi các quốc gia phương Tây và Hoa Kỳ là các
nước "tư bản" chứ không phải là "dân chủ tự do". Đó là
sự thiển cận xuất phát từ sự đề cao quá đáng các định
chế kinh tế mà bỏ qua sự hiện diện vô cùng quan trọng của
các định chế chính trị, văn hoá...
Các chủ thuyết xã hội, đặc biệt là chủ nghĩa Marx chỉ
tập trung vào mục tiêu đánh đổ chủ nghĩa tư bản, thực
hiện công cuộc "cào bằng" đầy bạo lực và khiên cưỡng,
đề xuất mô hình kinh tế tập trung bao cấp để thay thế chủ
nghĩa tư bản... chứ chưa bao giờ thiết lập một nền tảng
tư tưởng hữu lý cho việc kiến tạo các định chế quyền
lực và xã hội nhằm bảo vệ tự do cá nhân, xây dựng một
nhà nước dựa trên sự đồng thuận của người dân, xây
dựng khế ước quyền lực...Đối với chủ thuyết này, Hiến
pháp, pháp trị, tam quyền phân lập, cân bằng và kiểm soát,
tự do, nhân quyền... chỉ là công cụ thống trị của nhà
nước tư sản và họ cố tình gạt bỏ các giá trị này ra
khỏi trung tâm lập thuyết của họ. Ngày nay, để tiếp tục
tồn tại và biện minh cho sự tồn tại đó, các lý thuyết gia
xã hội cố vay mượn các giá trị tự do (mà họ không xây
dựng được) từ chủ nghĩa tự do hợp hiến để bù đắp cho
sự thiếu hụt căn bản này.
Trong khi đó, các nhà tư tưởng của chủ nghĩa tự do hợp
hiến đã làm tất cả những công việc quan trọng nhằm đúc
kết nên những nguyên tắc nền tảng mà từ đó các chế độ
dân chủ hiện đại được xây dựng nên. Họ thiết lập và
biện minh không mệt mỏi cho các giá trị tự do dân chủ mà
ngày nay chúng ta đang cổ vũ. Bởi vậy, các nền dân chủ hiện
đại thực ra được thai nghén trong tinh thần đề cao tự do,
nhân quyền và nhân phẩm của chủ nghĩa tự do hợp hiến, chứ
nó chưa bao giờ là con đẻ của chủ nghĩa xã hội, dù là chủ
nghĩa xã hội bạo lực kiểu Marx hay chủ nghĩa xã hội dân
chủ. Nhìn nhận sự thành công của các nền dân chủ hiện
đại như Thuỵ Điển và các nước Bắc Âu như là kết quả
của phiên bản mới - chủ nghĩa xã hội dân chủ - là một
ngộ nhận lớn.
<strong>Chủ nghĩa tự do hợp hiến</strong>
Chủ nghĩa tự do có nhiều xu hướng khác nhau. Các nhà tư
tưởng của chủ nghĩa TỰ DO KINH TẾ đề cao quyền tư hữu,
tự do khế ước và do đó họ ủng hộ chủ nghĩa tư bản
laissez-faire và một Nhà nước càng nhẹ càng tốt. Nhưng thực
tế cho thấy, kiểu tự do này sẽ giúp duy trì những lợi thế
vĩnh viễn của tầng lớp giàu có và quyền thế trong xã hội,
còn những người bị gạt ra bên lề xã hội sẽ khó có cơ
hội để vươn lên bởi đơn giản là họ có rất ít cơ hội.
Tự do kinh tế chưa đủ để thúc đẩy tự do cá nhân và dân
chủ thực sự, mà nó còn đào sâu các bất bình đẳng xã hội
do khoảng cách quá lớn về tiềm lực kinh tế và cơ hội chính
trị. Tình trạng các quốc gia phương Tây trong giai đoạn phát
triển cao của cuộc cách mạng kỹ nghệ lần thứ hai đã cho
thấy nhược điểm của chủ thuyết tự do cổ điển này.
Trước những bế tắc xã hội không giải quyết được của
chủ nghĩa tự do kinh tế, các lý thuyết gia của chủ nghĩa TỰ
DO XÃ HỘI đã đưa ra luận thuyết của mình để giải quyết
các bất công và mâu thuẫn xã hội đồng thời đưa ra một
số câu trả lời cho vấn đề Công lý. Với sự công nhận vai
trò quan trọng của Nhà nước trong việc duy trì trật tự xã
hội bằng hệ thống luật pháp, tạo không gian pháp lý ổn
định cho các hoạt động dân sự, làm trọng tài cho các thoả
thuận tự do của người dân, tái phân phối một phần các
nguồn lực xã hội qua chính sách thuế, và tăng cường bình
đẳng cơ hội cho những người ở tầng lớp dưới qua các
chương trình phúc lợi xã hội...., chủ nghĩa tự do xã hội
đã giúp các nền dân chủ hiện đại sửa sai các khiếm
khuyết của chủ nghĩa tự do kinh tế. Trong khi đó, phương cách
của chủ nghĩa xã hội là nền kinh tế tập trung, một nhà
nước trung ương đầy quyền lực để áp đặt mô hình kinh
tế này, kết quả là cho ra đời những Nhà nước toàn trị
tàn bạo nhất trong lịch sử nhân loại.
<strong>Độc tài hay Dân chủ mới là mấu chốt</strong>
Ngày nay những người xã hội đã cải biến chủ thuyết
của mình theo kiểu "đẽo chân cho vừa giày" để phù hợp với
không gian chính trị dân chủ và xã hội tự do. Các đảng xã
hội cũng thay đổi để tiếp tục tồn tại và tham gia lãnh
đạo quốc gia cùng với các đảng cánh hữu. Tùy thuộc vào
bối cảnh văn hoá, kinh tế và chính trị cũng như các định
chế xã hội mà các đảng cánh tả ở những nền dân chủ lâu
đời có thể dành được sự ủng hộ của người dân hay
không. Nhưng điều quan trọng là đảng phái này chỉ mang cái
danh "xã hội" nhưng thực chất họ đi gần với chủ nghĩa tự
do xã hội hơn là chủ nghĩa xã hội (xin lưu ý sự khác biệt
này) và mọi hoạt động đảng phái cũng như hoạt động
quyền lực của họ đều phải nằm trong không gian chính trị
do chủ nghĩa tự do hợp hiến thiết lập và quy định từ lâu.
<div class="boxright200"><div class="quotebody"><div class="quoteopen"><img
class="quoleft" src="/misc/quoleft.png"/></div>Tại sao chúng ta không
đặt cái di sản xã hội chủ nghĩa nặng nề ấy xuống để
bắt đầu bàn về những chủ đề quan trọng hơn cho đất
nước, những giá trị mang tính phổ quát, vượt ra khỏi biên
giới hạn hẹp của mọi chủ nghĩa?<img class="quoright"
src="/misc/quoright.png"/> <br class="quoteclear"></div></div>
Gán ghép các thành tựu chính trị-xã hội ngoạn mục ở các
quốc gia dân chủ Bắc Âu cho chủ nghĩa xã hội (có sự kết
hợp của chủ nghĩa tư bản), mà bỏ qua dấu ấn sâu sắc của
chủ nghĩa tự do hợp hiến ở các quốc gia này là quá gượng
ép và thiển cận. Tiếp tục đề cao vai trò của một phiên
bản chủ nghĩa xã hội mới trong không gian chính trị dân chủ
tự do của các quốc gia phương Tây chỉ là một cách để các
trí thức cộng sản ở Việt Nam giảm nhẹ những sai lầm, đổ
vỡ và tội ác mà các nhà nước độc tài xã hội chủ nghĩa
đã gây ra ở phương Đông nói chung và ở Việt Nam nói riêng;
để tuyên truyền cho luận điệu rằng: chủ nghĩa xã hội
không sai, chỉ là chúng ta chưa biết cách vận dụng...
Thời đại ngày nay, thế giới đã đổi thay, nhu cầu dân
chủ hoá của các dân tộc đang nằm dưới chế độ độc tài
khẩn thiết hơn bao giờ hết. Vì thế thật không phù hợp khi
tốn công sức để bàn về chủ nghĩa tư bản, chủ nghĩa xã
hội hay sự kết hợp của chúng. Trong khi cái thực sự cần
bàn là dân chủ, tự do, nhân quyền và công lý...Thiết nghĩ,
tại sao chúng ta không đặt cái di sản xã hội chủ nghĩa nặng
nề ấy xuống để bắt đầu bàn về những chủ đề quan
trọng hơn cho đất nước, những giá trị mang tính phổ quát,
vượt ra khỏi biên giới hạn hẹp của mọi chủ nghĩa?
Trí thức là tầng lớp tinh hoa mở đầu cho mọi tiến bộ,
đã đến lúc các trí thức cộng sản Việt Nam phải làm một
cuộc cách mạng tư tưởng để nhận thức sinh động rằng cái
gốc của vấn đề ở đây không chỉ là chủ nghĩa tư bản hay
xã hội, mà chính là Tự do hay Nô lệ, Dân chủ hay Độc tài!
Nếu không làm được điều này, họ sẽ tiếp tục đi bên lề
những vận động tích cực trong tương lai của đất nước.
<em>Bài viết thể hiện cách hành văn và quan điểm riêng
của tác giả.</em>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20130823/huynh-thuc-vy-hay-dat-ganh-nang-tu-tuong-xuong),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét