hai khái niệm hoàn toàn riêng biệt và khá phức tạp trong khoa
học chính trị, pháp lý. Nhưng chúng lại thuộc những khái
niệm có tính nền tảng cho dân chủ. Có nhiều cách khác nhau
để định nghĩa thế nào là thẩm quyền hay quyền lực, trong
khuôn khổ của bài viết nhỏ này chúng tôi xin trích dẫn
định nghĩa trong giáo trình <em>Foundations of Democracy: justice,
authority, privacy</em> (Các nền tảng của Dân chủ: công lý,
thẩm quyền, sự riêng tư) của <em>Center for Civic Education</em>
(Trung tâm Giáo dục Công dân) tại Hoa Kỳ. Quyền lực là khả
năng kiểm soát hay điều khiển được vật hay người. Còn
thẩm quyền là quyền lực được gắn kết với một quyền
(sự cho phép) được sử dụng quyền lực đó. Liên quan đến
thẩm quyền là các khái niệm quan trọng khác như nguồn gốc
của thẩm quyền, nền tảng của thẩm quyền hay các sự kiện
lịch sử tác động tới nhận thức về thẩm quyền. Để dễ
hiểu hơn chúng ta có thể thấy một kẻ bất hảo dùng súng
để cưỡng đoạt tài sản của người khác thì kẻ đó có
quyền lực nhưng hoàn toàn không có thẩm quyền làm việc đó.
Hay việc một cảnh sát được trang bị các dụng cụ trấn áp
như dùi cui, súng ngắn hay còng số 8 thì viên cảnh sát đó có
quyền lực mạnh nhưng chỉ có thẩm quyền bắt giữ người
khác theo đúng những gì pháp luật qui định, như bắt người
phải có sự phê chuẩn trước của viện kiểm sát. Hoặc một
giáo viên có thẩm quyền giữ trật tự trong lớp học nhưng
không có thẩm quyền cấm học sinh bày tỏ quan điểm (một
cách lịch thiệp) vì hiến pháp đã qui định mọi công dân
đều có quyền tự do ngôn luận và cách bày tỏ lại không xâm
phạm chuẩn mực đạo đức. Hiểu một cách khác và đơn giản
hơn thì thẩm quyền là việc pháp luật cho phép hay qui định
bổn phận (trách nhiệm) cho một cá nhân, một tổ chức được
(hay phải) làm một việc gì đó. Còn quyền lực là khả năng
tạo ra hoặc huy động được sức mạnh vật lý hay tinh thần.
Như vậy một thẩm quyền luôn phải được kèm theo một mức
độ quyền lực để làm tăng tính thực thi cho thẩm quyền
trước những cản trở có thể. Còn một cá nhân hay một tổ
chức có thể có quyền lực mạnh nhưng không hẳn đã có thẩm
quyền để làm một việc gì đó. Để dễ hình dung hơn nữa
chúng ta có thể lấy luôn vụ cưỡng chế đất ở Tiên Lãng
vừa qua làm ví dụ. Vụ đó đã cho thấy rõ việc san phẳng
ngôi nhà của anh Vươn là việc không hề khó đối với những
quyền lực như người lái máy ủi và những người có chức
quyền từ cấp xã, huyện cho đến trung ương. Nhưng tất cả
những người có quyền lực đó đều không có thẩm quyền
để làm tổn hại, dù chỉ là sướt sát, ngôi nhà đó khi
những người chống trả đã rời khỏi ngôi nhà. Đây cũng là
vấn đề đang được dư luận rất chú ý với những đòi hỏi
phải làm rõ và xử lý hình sự những người đã huy động
quyền lực phá nhà anh Vươn.
Một điều nguy hiểm hơn nữa trong vụ Tiên Lãng là, đối
chiếu với những khái niệm thẩm quyền và quyền lực vừa
trình bày, đang tiếp tục có sự đánh tráo hay cố tình nhập
nhèm khái niệm thẩm quyền và quyền lực trong giải quyết vụ
việc. Về nguyên tắc, trách nhiệm xử lý một tranh chấp, xung
đột đã được khởi tố hình sự (đã có dấu hiệu vi phạm
bộ luật hình sự) thì thẩm quyền xử lý phải hoàn toàn
thuộc các cơ quan của hệ thống tư pháp (judiciary) – bao gồm
Bộ Tư pháp, Viện Kiểm sát các cấp, Cơ quan Điều tra và Tòa
án Hình sự các cấp. Nhưng đến tận hôm nay qua các phương
tiện truyền thông chính thống thì giải quyết vụ việc Tiên
Lãng dường như lại đang dựa hoàn toàn vào chỉ đạo của
Thủ tướng (thuộc cơ quan hành pháp) và Đảng Cộng sản Việt
Nam (ĐCSVN- vẫn chỉ là một đảng chính trị dù là độc
nhất). Các báo chí, phương tiện truyền thông chính thống
đều tỏ ra rất săn đón hay hoan hỉ trích dẫn <a
href="http://www.baomoi.com/Home/DoiNoi-DoiNgoai/giaoduc.net.vn/Dai-tuong-Le-Duc-Anh-noi-ve-viec-dinh-chi-hang-loat-lanh-dao-Tien-Lang/7836847.epi">những
phát biểu, nhận định của các cựu lãnh đạo cao cấp</a>
của ĐCSVN, <a
href="http://tuoitre.vn/Chinh-tri-Xa-hoi/476486/Ngay-10-2-Thu-tuong-chu-tri-hop-vu-Tien-Lang.html">đưa
tin đậm về cuộc họp dự kiến của Thủ tướng</a> về vụ
Tiên Lãng, thậm chí <a
href="http://vietnamnet.vn/vn/chinh-tri/59260/vu-tien-lang---ky-vong-o-thu-tuong-.html">nhiều
đảng viên cộng sản kỳ cựu còn công khai gửi gắm, kỳ
vọng</a> việc "<a
href="http://vnexpress.net/gl/xa-hoi/2012/02/mong-thu-tuong-giai-quyet-tan-goc-vu-tien-lang/">giải
quyết tận gốc vụ Tiên Lãng</a>" hoàn toàn cho ông Thủ
tướng. VTV1 đã dành riêng <a
href="http://vtv.vn/Article/Get/VIDEO-Bi-thu-thanh-uy-Hai-Phong-tra-loi-phong-van-VTV-cfbbae7f56.html">một
phần trong chương trình thời sự 19h ngày 07/02/2012</a> để đưa
tin cuộc họp báo của tổ chức địa phương của ĐCSVN ở
Hải Phòng về vụ Tiên Lãng. Đúng là tất cả những nhân
vật, tổ chức vừa nêu đều là những người, những tổ
chức có sức hấp dẫn lớn đối với dư luận hoặc là những
người, những tổ chức có quyền hay quyền lực rất mạnh
nhưng họ hoàn hoàn không có thẩm quyền để phân định đúng
sai trong vụ Tiên Lãng. Điều 10 của Bộ Luật Tố tụng Hình
sự qui định: "Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát và Tòa án
phải áp dụng mọi biện pháp hợp pháp để xác định sự
thật của vụ án một cách khách quan, toàn diện và đầy
đủ…" Thế nhưng, nếu chỉ nhìn vào dư luận từ khi tiếng
súng nổ ra ở Tiên Lãng đến giờ, tất cả những cá nhân,
những cơ quan có thẩm quyền này đều như không hề tồn tại
hoặc nếu có thì lại chỉ thể hiện như <a
href="http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/hethongvanban?mode=detail&document_id=154656">những
chức năng cấp dưới của ông Thủ tướng</a>.
Rất có thể những người có quyền lực hiện nay trong hệ
thống chính trị của Việt Nam đang toan tính cách xử lý vụ
Tiên Lãng theo chiều hướng vỗ về dư luận – đã bùng và
sôi lên từ hơn một tháng qua. Nhưng nếu vấn đề thẩm quyền
(authority) và quyền lực (power) không được làm rõ hay không
được làm rõ thêm thì cái được cho xã hội sau <a
href="http://www.procontra.asia/?p=118">vụ việc lịch sử này</a>
vẫn chả có gì là bền vững hoặc nếu có thì cũng không
đáng là bao.
© 2012 pro&contra
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/11599), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét