<center><img
src="http://www.nybooks.com/media/photo/2014/10/29/bernstein_1-112014_jpg_600x704_q85.jpg"
width="550" /></center>
<em>Một ủng hộ viên phe Áo Đỏ giơ cao hình chân dung nữ thủ
tướng Yingluck Shinawatra bị lật đổ và anh bà là cựu thủ
tướng Thaksin Shinawatra, tại một cuộc biểu dương lực lượng
ở Bangkok tháng 11 năm 2013</em>
Thái Lan là một xứ sở từ lâu mang hình ảnh một quốc gia
đất lành chim đậu, người dân sống trong thanh bình ổn
định. Và đó là lý do chính mà Thái Lan, ít ra dưới mắt
người Mỹ, từ lâu được nhìn như là một hy vọng lớn cho
tương lai vùng Đông Nam Á. Mặc dù tăng trưởng không nhanh
bằng Trung quốc, Thái Lan, một quốc gia tương đối phồn
thịnh, có tỷ lệ tăng trưởng đáng kể lên tới 7% một năm.
Nó cũng là nước xuất cảng gạo nhất nhì trên thế giới và
ổ cứng máy tính lớn nhất thế giới. Duy chỉ có phía nam,
Thái Lan gặp bất ổn vì có phong trào đòi tự trị của
người Hồi giáo. Nhưng vùng đất này không lớn, nên không
phải là vấn đề đáng lo về an ninh trật tự. Dân số Thái
Lan gần như thuần chủng, người theo đạo Phật chiếm đa số
áp đảo và được cai trị bởi một vị vua được tôn kính
đã và đang trị vì dưới một triều đại dài nhất trong
lịch sử. Đây là một quốc gia xinh đẹp, núi non một màu xanh
tươi, và có một bờ biển tuyệt vời, đất đai màu mỡ phù
sa dẫu cho hay bị ngập lụt. Ngoài không khí đô thị sôi
động, nhộn nhịp và lôi cuốn đập vào mắt đã thu hút hàng
triệu du khách mỗi năm ghé qua, Thái Lan còn là điểm du lịch
thoải mái về kỹ nghệ tình dục vì vừa túi tiền du khách.
Nhưng trong tám năm qua, Thái Lan sa lầy vào một cuộc khủng
hoảng chính trị không lối thoát vì có hai nhóm bất cộng đái
thiên, được gọi là phe Áo Đỏ và phe Áo Vàng. Họ chống nhau
kịch liệt, sẵn sàng xuống đường bất cứ khi nào phe này
cảm thấy phe kia chiếm thượng phong. Hậu quả là đã có hơn
một trăm người tử vong và nhiều người bị thương trong các
lần xung đột bạo lực chính trị xảy ra tràn lan. Bốn chính
phủ dân cử nối tiếp nhau bị lật đổ, trong đó hai chính
phủ bị quân đội đảo chánh, mới nhất là chính phủ dân
cử của bà Yingluck Shinawatra bị lật quân đội lật đổ vào
ngày 22 tháng 5 năm nay. Sau nhiều tháng bất ổn, một lần nữa,
dưới quyền chỉ huy của tướng Prayuth Cha-ocha, quân đội Thái
Lan nhập cuộc làm đảo chánh.
Được biết, từ giữa tháng 11 năm ngoái cho đến thời điểm
cuộc đảo chánh xảy ra, đã có 28 người chết vì bạo lực
chính trị. Hai phe lúc nào cũng trong tình võ trang sẵn sàng
chiến đấu khi cần. Nhiều người Thái Lan cảm thấy cuộc
đảo chánh này không được chính nghĩa vì đâu có thiếu
những giải pháp khác hợp pháp hơn để giải quyết bất ổn
chính trị, tái lập trật tự. Nhưng cũng có không ít người
Thái ủng hộ quân đội đảo chánh vì họ tin rằng, nếu
tướng Prayuth không đảo chánh thì Thái Lan đã sa vào cuộc
nội chiến. Là đồng minh quan trọng của Mỹ tại Đông Nam Á,
tình hình Thái Lan như thế nào mà bị sa vào một cuộc tranh
giành quyền lực khốc liệt, không thuốc chữa như thế? Câu
trả lời thích hợp nhất là vì Thái Lan có một đa số mới
xuất hiện ở nông thôn có ý thức chính trị và quyết tâm.
Họ hầu hết là những nông dân đã và đang sống bằng nghề
nông trồng lúa, Đa số mới này nổi lên và đe dọa chiếm
quyền lực trong tay của thành phần bá chủ chính trường Thái
tưởng chừng không có ai có thể lật đổ thành phần này.
Thành phần này được gọi là giới trí thức ưu tú ở Bangkok,
thủ đô Thái Lan. Giới trí thức Thái này đã thất cử liên
tục trong 13 năm qua. Vì thua trong mọi cuộc bầu cử, nên họ
dùng cảnh sát và quân đội, thông qua can thiệp của tư pháp,
để cướp chính quyền. Một trường hợp điển hình là đã
có một thủ tướng bị giới trí thức ưu tú này và những
người ủng hộ họ chống đối vì đã nhiều lần xuất hiện
trên màn ảnh truyền hình dạy nấu ăn, nên đã bị tòa hiến
pháp bãi chức với tội danh vi phạm luật làm việc dành cho
các công ty tư nhân. Cho dù được phe Áo Đỏ ủng hộ mạnh
mẽ, vị thủ tướng mới nhất bị lật đổ là bà Yingluck
Shinawatra, em gái út của ông Thaksin Shinawatra. Ông anh này cũng
là thủ tướng kiêm tỷ phú nổi tiếng được bầu từ năm
2001 và bị lật đổ năm 2006. Những tuần trước khi bị lật
đổ, bà Yingluck bị tòa án bãi chức. Tòa án đã phải ra tay
vì hang ngàn người biểu tình phe Áo vàng làm tê liệt hoạt
động hàng ngày của chính phủ. Còn phe Áo Vàng, được hậu
thuẫn và lãnh đạo của phe trí thức, chỉ muốn chấm dứt
mọi hình thức bầu bán dân chủ.
Nhân vật trung tâm gây ra cuộc đối đầu đọ sức giữa lực
lượng mới và cũ là chính ông Thaksin. Ông là một nhà kinh
doanh tài ba, thuộc hạng cự phách ở Thái. Ông được bầu làm
thủ tướng Thái vào năm 2001 và đây cũng là mở màn cho một
đấu trường tranh chấp quyền lực cai trị ở Thái Lan. Ông
Thaksin là một nhân vật năng động và thậm chí có viễn
kiến. Ông đã làm cuộc cách mạng hóa chính trị Thái, tạo
nên một đa số mới chưa từng thấy trước đây. Đa số này
qui tụ những người dân nông thôn vốn không được bầu cử
tại phía bắc và đông bắc Thái. Ông có cơ hội đi vào lịch
sử Thái như là một người đã lãnh đạo đất nước đi vào
một kỷ nguyên mới, thịnh vượng hơn và dân chủ hơn. Nhưng
ông Thaksin cũng bị sa vào tệ nạn dĩ công vi tư, dùng chức
vụ để làm giàu cho cá nhân. Và ông cũng bị tố cáo không oan
ức là đã dùng những phương pháp độc tài, điển hình là
ông đã đưa thân nhân và thuộc hạ nắm những chức vụ quan
trọng, làm mất đi tính độc lập phải có của các cơ quan
quan trọng về thi hành luật pháp. Cái mặt tiêu cực này vô
hình chung đã giúp cho các địch thủ của ông có lý do chính
đáng (hoặc, trong cái nhìn của nhiều người trung thành của
ông, một cái cớ không đáng bị) cho họ sử dụng một loại
hành động băng nhóm loại trừ ông.
Một đặc điểm thứ hai trong chính trường Thái Lan là quân
đội có truyền thống cũ rích và công khai can thiệp qua hình
thức đảo chánh. Quân đội Thái là một cơ chế nhiều quyền
lực và thường được cảm phục ở trong một đất nước
vốn có một lịch sử quan hệ căng thẳng với một vài lân
bang. Kể từ năm 1932, khi Thái Lan trở thành thể chế quân chủ
lập hiến, quân đội Thái đã làm đảo chánh nhiều chục
lần, nhưng chỉ có 12 lần được coi là thành công. Những lần
can thiệp khác, quân đội không trực tiếp ra tay mà dùng quyền
lực sau sân khấu giật dây để chọn một nhà lãnh đạo dân
sự cai trị thay cho áo ka ki. Sự thật thì đã có ít nhất một
lần trong cuộc khủng hoảng chính trị đương thời, cụ thể
là vào năm 2008, quân đội Thái đã áp lực một số dân biểu
của một đảng đào ngũ chạy sang đảng khác để người
được quân đội chọn làm thủ tướng mới có thể nhậm
chức không cần bầu cử phổ thông.
Đặc điểm thứ ba và cuối cùng trong chính trường Thái Lan là
có một hoàng gia mà vị vua là Bhumibol Adulyadej. Ông đã ngồi
trên ngai vàng gần 70 năm và được coi là vị bồ tát hiện
thân của sự khôn ngoan, một vị thánh sống. Hình ảnh nửa
thần nửa người của ông bị những kẻ mưu tìm quyền lực
tưởng rằng đó là một tố chất có tầm vóc quan trọng về
pháp lý và có tính chất quyết định một mất một còn không
thể không có đưa đến đoàn kết quốc gia. Vua Bhumibol luôn
giữ thái độ ôn hòa, không giả dối và bị một nhóm cô vấn
được coi là siêu trí thức bao vây và điều khiển. Ngài
được dân Thái mến mộ và tôn trọng không để cho bất cứ
ai phê bình chỉ trích này nọ, hoặc thậm chí nếu ai thắc
mắc về sự hiện diện của vua Thái trên cõi đời này, đều
bị kết tội khi quân và bị trừng phạt nặng nề. Ai thắc
mắc về tính hợp pháp của vua Thái bị coi là một trọn tội.
Nhưng ngài được báo cáo là sức khỏe suy yếu gần đất xa
trời. Và nếu ngài băng hà,cuộc tranh giành đấu đá quyền
lực trong chính trường Thái đi vào tình thế nguy hiểm khôn
lường.
Hiện đang sống lưu vong tại Dubai, thủ đô Qatar ở vùng Trung
Đông, ông Thaksin vẫn còn ảnh hưởng mạnh mẽ với phe Áo
Đỏ nên ông vẫn còn là một đe dọa cho chính quyền đương
tại, không phải vì ông thắng cử và tham nhũng, mà vì ông là
một nhân vật duy nhất không phải người của hoàng gia Thái
Lan mà các đối thủ của ông vẫn tự hào là người được
vua ưu đãi. Tình hình còn đi xa hơn nữa liên quan đến người
sẽ kế vị ngai vàng Thái là hoàng tử Maha Vajiralongkorn. Nhiều
người biết ông Thaksin đã vun trồng được một quan hệ gần
gũi với vị vua tương lai này. Nói cách khác, ông Thaksin là
một đe dọa lớn sẽ thay thế các nhóm siêu quyền lực đã và
đang được hưởng sự ưu đãi nhờ gần gũi với vị vua
đương thời. Điều này giải thích vì sao trong suốt cuộc
khủng hoảng diễn ra trong tám năm qua, ông Thaksin đã bị tố
cáo nghiêm trọng nhất, dù đúng hay không đúng, là người có
âm mưu đặt hoàng gia dưới sự kiểm soát điều khiển của
ông. Ngược lai, phe Áo Vàng thường huênh hoang khoe khoang rằng
họ và những nhân vật trong giới trí thức đương quyền ủng
hộ họ là những người bảo vệ hoàng gia. Và họ tin rằng,
nếu Thái Lan không có hoàng gia thì xứ Chùa Vàng sẽ đi vào
hỗn loạn.
Khẩu hiệu mới của chính quyền quân sự lâm thời mới lên
nắm quyền vào mùa xuân năm nay sau khi loại người em của ông
Thaksin là: "Đem hạnh phúc trở về cho nhân dân", mà, phe
đảo chánh cho hay họ đã hoàn thành được một phần lời
hứa là đem lại sự hòa giải giữa hai phe đối nghịch nhau.
Tướng Prayuth, tư lệnh quân đội hoàng gia Thái vào lúc làm
cuộc đảo chánh, là một sĩ quan chuyên nghiệp có cách hành
sử nói thẳng thừng và tự tin, hiện đang cố lấy long phe Áo
Đỏ bằng cách tiếp tục một số chương trình đầu tư vào
nông thôn được nông dân Thái ủng hộ. Những chương trình
này do ông Thaksin nghĩ ra và áp dụng. Nhưng đồng thời, tướng
Prayuth cũng đàn áp thẳng tay những cuộc nổi dậy chống chính
quyền quân sự.
Nhưng sự phân hóa về chính trị tại Thái Lan đã đi quá xa và
quá khốc liệt với sự thù hận ngày càng chồng chất. Ngoài
ra người cầm đầu cuộc đảo chánh đã hăm dọa sẽ ra lệnh
bãi bỏ nhiều quyền lợi xung khắc nhau. Phe quân sự lâm thời
tự trình làng như là một chính quyền trung lập về chính trị
và cố hòa giải giữa hai phe phân biệt nhau bằng "màu sắc"
nhưng việc quân đội đảo chánh chiếm quyền là sự đã rồi
và có lý do chính đáng vì được phe Áo Vàng coi là một chiến
thắng của họ. Nếu quân đội cố dẹp tan sức mạnh của phe
Áo Đỏ, thì sự yên tĩnh tình hình trong thời gian từ cuộc
đảo chánh đến nay được tôn trọng, thì tình hình Thái Lan
sẽ lại sa vào một vòng đối đầu khác khốc liệt hơn,
đằng đằng sát khí hơn. Vài tuần sau cuộc đảo chánh quân
sự, một cơ sở tư vấn hàng đầu ở Washington, thủ đô Mỹ,
đã làm một cuộc nghiên cứu đưa đến một kết luận rằng,
"cuộc đảo chánh có thể giúp giảm bạo lực và hỗn loạn
chỉ trong ngắn hạn mà thôi vì nó không thể giải quyết rốt
ráo cuộc khủng hoảng này cũng như không giải quyết được
những vấn đề cốt lõi của Thái Lan".
Ông Thaksin xuất thân từ một gia đình Thái Lan gốc Trung Hoa
giàu có lập nghiệp gần kinh đổ cổ của Chiang Mai phía bắc
Thái. Ông làm nên sự nghiệp giàu có vào thập niên 1990 trong
lãnh vực viễn thông điện tử được chính phủ giành cho
độc quyền. Vào năm 1998, ông thành lập một đảng mới, mang
tên Thai Rak Thai – Người Thái yêu người Thái. Đảng này đã
làm cho chính trường Thái Lan bị thay đổi và biến hóa một
cách triệt để vĩnh viễn.
Ông Thaksin đã trở thành một nhà vận động đầy sáng tạo
và được dân mến mộ nhờ ông có những sáng kiến, ý tưởng
mới. Trong cuộc bầu cử năm 2001, đảng của ông đã chiếm đa
số ghế tại quốc hội nhiều hơn bất cứ đảng nào khác
trong những cuộc bầu cử trước đó ở Thái. Ông trở thành
thủ tướng, và ngay lập tức ông thi hành đầy đủ những
lời hứa của ông trong cuộc vận động tranh cử. Ý tưởng cơ
bản của ông, được cảm hứng từ nhà kinh tế gia người Peru
là ông Hernando de Soto đã đến thăm Thái Lan một lần, là gia
tăng số và loại tài sản có thể có tại nông thông như là
bảo chứng phụ thêm cho những món tiền vay lãi xuất thấp.
Trong một bài diễn văn đọc năm 2003, ông Thaksin tuyên bố:
"Tư bản chủ nghĩa cần vốn. Không có vốn thì không có chủ
nghĩa tư bản. Chúng ta cần bỏ vốn vào các vùng nông thôn."
Ông tạo ra các chương trình kích thích trong đó có cả những
món tiền cực nhỏ cho nông dân vay, tiền mặt tràn vào làng
mạc Thái, những món tiền vay đi học lãi xuất nhẹ và một
chương trình y khoa toàn quốc mới, theo đó, bất cứ người
dân Thái nào khi chữa trị bệnh tật chỉ phải trả giá tiêu
chuẩn 30 đồng bath Thái, tương đương một đô la Mỹ.
Các đối thủ tố cáo ông chi tiêu vung tay, nhưng tỷ lệ tăng
trưởng của Thái Lan, từng bị thấp sau cuộc khủng hoảng tài
chánh Á châu năm 1977, đã nhanh chóng tăn lên khoảng 7%. Chương
trình của ông Thaksin đánh dấu một sự thay đổi cán cân
tổng số ngân sách quốc gia, thay vì đi về Bangkok thì nay đi
về cho các tỉnh nhiều hơn. Tỷ lệ nợ và sản lượng quốc
gia của Thái nằm trong khoảng giữa 40 và 50% trong nhiều năm,
được coi là phải chăng cho một quốc gia đang phát triển.
Khắp miền nông thôn Thái, lần đầu tiên người nông dân cảm
thấy nhà lãnh đạo quốc gia năng động và mạnh mẽ đã đặt
trọng tâm làm cho nông thôn thịnh vượng là ưu tiên hàng đầu
của ông. Ông Thaksin củng cố vị trí của ông bằng một quan
niệm hơi phi chính thống Phật giáo trong một quốc gia mà các
giáo lý nhà Phật không thể thiếu trong các cuộc thảo luận
chính trị. Nước Thái sống lấy triết lý đạo Phật làm chủ
đạo, và kết hợp với vua Thái, đòi hỏi người dân hãy
sống trọn vẹn theo kinh tế có trong tay. Đây là một khái
niệm về lối sống đơn giản cần kiệm, không tham lam và
chấp nhận những hoàn cảnh tối thiểu nào đó được coi là
phải đạo. Ai ham muốn xa hơn nữa bị coi là biểu thị ảo
giác bản thân.
<img
src="http://www.nybooks.com/media/photo/2014/10/29/bernstein_2-112014_jpg_600x627_q85.jpg"
width="600" />
<em> Tướng Prayuth Chan-ocha, vợ ông (thứ hai từ phải), và
thành viên nội các của ông cầu nguyện cho sức khỏe vua King
Bhumibol Adulyadei, BangkoK, tháng 10 2014</em>
Trong các bài diễn văn của mình, ông Thaksin cổ võ một khuynh
hướng khác về tư duy của một nhân vật đương thời có tên
là Buddhadasa Bhikkhu. Ông này chủ trương cải thiện cuộc đời
thay vì tạo nghiệp tích lũy cho tương lai. Sau vụ đảo chánh
lật đổ ông Thaksin vào năm 2006, một bản hiến pháp chú
trọng mang lại kinh tế đầy đủ là nguyên tắc chỉ đạo.
Bản hiến pháp này được chấp nhận qua một cuộc trưng cầu
dân ý quốc gia. Mặc dù đã được tuyên truyền rầm rộ, các
cuộc thăm dò cho thấy bản hiến pháp bị 62.8% người dân ở
các tỉnh phía bắc bác bỏ.
Sự thức tỉnh của nông thôn trong lúc này đã được thấy
trong các hoạt động của phe Áo Đỏvà hết còn là vì ông
Thaksin. Ông xuất hiện theo trào lưu thời đại khi nông thôn
Thái đã biết nhiều hơn về thế giới bên ngoài, vì thế
miền quê tỏ ra tân tiến hơn và có nhu cầu hơn. Nhiều năm
sau, hàng ngàn nông dân bỏ ruộng vườn cùng với những cựu
nông dân rủ nhau vào làm việc tại 30 khu kỹ nghệ rải rác
khắp nước để sản xuất phần cứng máy điện tóa và các
sản phẩm tân tiến khác. Nhiều ngàn dân làng khác đã bỏ
nông thôn về thành thị, đặc biệt về thủ đô Bangkok, để
lái tắc xi hay xe gắn máy ôm, giúp việc nhà hay làm trong các
khu du lịch cao cấp ở nông thôn và trong kỹ nghệ tình dục.
Những người ở nông thôn lên thành thị nhập cư đều ý
thức mạnh mẽ rằng những khu buôn bán hào nhoáng tráng lệ
không nằm trong tầm tay đồng lương khiêm nhường của họ,
nên họ vẫn giữ liên lạc mật thiết với làng mạc gốc gác
của họ, gửi tiền dành dụm cho cha mẹ, cho con cái mà họ bỏ
lại ở quê nhà. Hoặc họ trở về để bỏ phiếu. Ông William
Klausner, một nhà nhân chủng học đã nghiên cứu nông thôn Thái
Lan trên 60 năm nay. Ông đã đến thăm một làng Thái trong thời
Thaksin còn tại chức đã viết một bài tiểu luận cho biết
vị sư làng đã không còn được một nhà hoạt động chính
trị thân Áo Đỏ coi trọng theo truyền thống như trước đây.
Ông Klausner nhận định: "Lập trường chính trị được bảo
vệ chặt chẽ không gì lay chuyển nổi, ít nhất bởi những
kẻ theo ông Thaksin. Ông Klausner ước lượng những người ủng
hộ ông Thaksin chiếm tới 92% dân tại một số làng mạc.
Tại phía bắc và đông bắc, hầu hết làng mạc tự đặt cho
họ là làng Áo Đỏ. Một lá cờ Áo Đỏ thường treo trước
cửa vào nhà cùng với một chân dung ông Thaksin. Một đài phát
thanh địa phương của Áo Đở loan tin tức và các cuộc phỏng
vấn với ông ngay cả sau khi ông đã bị lật đổ và sống lưu
vong ở ngoại quốc. Phe đảo chánh quân sự đã cấm tiệt
hoạt động này của phe Áo Đỏ.
Sau khi tại chức trọn một nhiệm kỳ thủ tướng, ông Thaksin
tái ứng cử nhiệm kỳ hai được tổ chức vào năm 2005. Đảng
Thai Rak Thak thắng 375 trong tổng số 500 ghế quốc hội, đánh
bại đảng đối thủ là Dân Chủ thua nặng nề. Ông Thaksin
bắt đầu nhiệm kỳ hai trong chức vụ thủ tướng mạnh hơn
bao giờ hết trong lịch sử Thái. Ông Pichai Chuensuksawadi, tổng
biên tập tờ báo Bangkok Post bằng Anh ngữ, cách đây hai năm
đã nói với tác giả bài này khi đến thăm Thái Lan rằng:
"Ông ta đã làm những cuộc kháo cứu chính xác nên đã gửi
những thông điệp đúng tim đen các cử tri nông thôn." Ông
Pichai nói tiếp: "Điều quan trọng là ông ta đã giữ lời
hứa (làm được một số cải thiện) ngay sau cuộc bầu cử
năm 2001. Từ đó, uy tín của ông ta lên như diều gặp gió, ngay
cả hoàng gia cũng như phe đối lập cũng ủng hộ. Nhưng mặt
khác, ông ta cũng đồng thời phá hoại tiến trình dân chủ."
Chính cái mặt trái này là sai lầm nghiêm trọng của ông
Thaksin. Trong những ngày đầu, thành phần chủ chốt chống
đối ông là giới thương gia giàu có ở Bangkok vì họ coi ông
như một đe dọa cho quyền lợi của họ. Nhưng tinh thần chống
Thaksin lan rộng nhanh chóng thành một phong trào đám đông, bao
gồm giới ký giả, nhiều công chức, những người trong giới
có ngành nghề chuyên môn, một số nghiệp đoàn lao động,
nhiều thành phần trong quân đội và cảnh sát, và một số
thành viên của hoàng gia Thái chống đối ngầm. Nhiều người
trong thành phần đối lập này cũng không có lợi gì về kinh
tế nếu ông Thaksin bị lật đổ. Nhưng họ đã nhìn ông như
là một dân cử có tiềm năng trở thành nhà độc tài, một
strongman theo kiểu Vladimir Putin, hoặc có thể so sánh với Hun Sen
của Cam Bốt nước láng giềng của Thái. Hun Sen cai trị bằng
gọng kìm được hợp thức hóa bằng các cuộc bầu cử tự do.
Hai người viết tiểu sử ông Thaksin là Pasuk Phongpaichit và Chris
Baker đã ghi lại những việc làm mờ ám của ông. Ông không
quảng cáo những tờ báo đã từng chỉ trích phê bình ông và
áp lực các cơ quan tin tức trừng phạt các ký giả đã công
kích ông. Ông giẫm nát những quyền cá nhân trong một chiến
dịch chống giới buôn lậu ma túy khiến cho hàng ngàn người
bị lực lượng của Thaksin giết thẳng tay. Đây là một vi
phạm lớn về pháp trị của ông Thaksin trong chức vụ thủ
tướng Thái.
Và rồi có những hành động sai trái công khai của ông Thaksin,
thậm chí ông ta còn trơ trẽn dùng vị thế chính trị để làm
giầu thêm cho mình và cho gia đình. Vào năm 2006, sau chiến
thắng bầu cử lẫy lừng, gia đình ông ta bán công ty Shin
(viết tắt của Shinawatra) Corporation cho một công ty hàng đầu
của Singapore, kiếm lời khẳm 2 tỷ đô la mà ông Thaksin chẳng
phải trả đồng thuế nào. Tòa án không tìm thấy có điều gì
phạm pháp trong vụ mua bán này. Tuy nhiên, vụ bán này cho thấy
ông Thaksin có thể thao túng luật pháp sao cho có lợi cho mình.
Nhưng nó cũng cho một người từng ủng hộ ông có đạn dược
mới để chiếm được sự ủng hộ to lớn cho chiến dịch
chống Thaksin. Đó là ông trùm truyền thông Sondhi Limthongkul.
Năm 2006, ông Sondhi lập đảng liên minh nhân dân vì dân chủ
People's Alliance for Democracy. Đảng này chọn màu vàng là màu
của hoàng gia làm biểu tượng. Không bao lâu sau, đảng này đã
có thể phát động một loạt các cuộc biểu tình đòi ông
Thaksin từ chức. Tình hình xáo trộn kéo dài trong vài tháng
dẫn đến cuộc đảo chánh năm 2006 trong khi ông Thaksin đang ở
New York dự đại hội đồng Liên Hiệp Quốc. Hai năm sau, ông
Thaksin bị kết tội lạm dụng quyền hành trong một vụ chuyển
nhượng đất đai tại Bangkok. Ông bị kết án 2 năm tù khiến
phải rời Thái Lan sống lưu vong năm 2008.
Tuy nhiên, ông Thaksin vẫn còn là một hình ảnh chủ đạo tại
Thái Lan. Ông đưa ra những quyết định cho đảng Thai Rak Thai.
Và ngay cả khi đảng này bị cấm hoạt động sau cuộc đảo
chánh 2006, những người còn lại trong đảng phải đổi tên
khác, họ vẫn thi hành những quyết định của ông Thaksin. Năm
2010, sau khi quân đội lập một chính phủ cho đảng Dân Chủ
không bầu cử, có tới 300.000 người thuộc một tổ chức
được biết qua cái tên mặt trận đoàn kết vì dân chủ
chống độc tài United Front for Democracy Against Dictatorship của phe
Áo Đỏ đã chiếm khu trung tâm thương mại ở Bangkok. Khu này
qui tụ những thương xá và khách sạn đắt tiền nằm ngay bên
cạnh sân golf xanh mướt quanh năm là Royal Bangkok Sports Club. Khu
này là biểu tượng cho hố ngăn cách xã hội và kinh tế giữa
người nổi dậy thôn quê có nước da ngăm đen nắng mưa,giọng
nói nhà quê và giới trí thức ngành nghề da xanh mai mái và
giọng nói thành thị không cho Thaksin nắm quyền hành. Sau ba
tháng, quân đội Thái dùng súng và đạn thật giải tán cuộc
chiếm đóng của phe Áo Đỏ sát hại khoảng 80 người biểu
tình. Nhưng cũng có 12 người lính tử thương.
Vụ tấn công của quân đội năm 2010 vẫn còn là một ký ức
khó quên cho phe Áo Đỏ. Đây là một nỗi đau buồn khôn xiết.
Trong khi đó, cảnh sát và quân đội lại dung túng cho phe Áo
Vàng, cho dù phe này đã làm những việc không những phá rối
mà còn bất hợp pháp. Vào năm 2008, phe Áo Vàng đã trưng dụng
hàng trăm xe buýt chiếm đóng phi trường Bangkok kéo dài hơn
một tuần lễ, cắt đứt Thái Lan khỏi thế giới bên ngoài.
Chưa hết, phe Áo Vàng còn bao vây tòa nhà quốc hội bằng giây
kẽm gai để không cho một thủ tướng mới được cất nhắc
lên điều hành chính phủ. Những hành động như thế được
quân đội dùng để biện minh cho việc thiếp lập một tân
chính phủ dân sự chống Thaksin vào năm 2008. Nhưng đến năm
2011, bầu cử được tổ chức và như thường lệ, đảng
Thaksin lại thắng đa số không thể chối cãi. Em gái của ông
Thaksin, bà Yngluck Shinawatra, được chính ông Thaksin đề cử
lãnh đạo đảng bây giờ được gọi tên là Pheu Thai (Vì dân
Thái) và trở thành thủ tướng.
Tháng 11 năm 2013, phe Áo Đỏ kiểm soát hạ viện đã thông qua
một luật tổng đại xá. Luật tha thứ các thủ lãnh phe Áo
Vàng trong vụ đàn áp phe Áo Đỏ năm 2010. Nhưng luật này cũng
cho phép ông Thaksin về nước. Và đây là nguyên nhân dẫn đến
một làn sóng biểu tình dữ dội mới. Đám dân quân phe Áo
Vàng đã cưỡng bách lọt vào một số tòa nhà chính phủ và
chiếm đóng nhiều tháng. Trong một nỗ lực chính thức hiếm
có nhằm kiểm soát phe Áo Vàng, cảnh sát cố ngăn chặn không
cho phe này chiếm trụ sở chính quyền Government House, nơi có
văn phòng thủ tướng. Nhưng tòa nhà vẫn bị chiếm và bà
Yingluck phải dời sang một nơi giữ bí mật để được an
toàn.
Bà Yingluck kêu gọi một cuộc bầu cử mới nhưng phe Dân Chủ
không tham gia và phái các đảng viên đến phong tỏa các phòng
phiếu khiến cho nhiều đơn vị bầu cử không thể bầu
được. Vì thế ủy ban bầu cử Election Commission tuyên bố vô
giá trị kết quả bầu cử dựa trên lý do không đủ phiếu
bầu. Trong khi biểu tình phản đối, phe Áo Vàng đã chiếm một
vài đài truyền hình ở Bangkok, bắt các đài này phát hình và
phát thanh một bài diễn văn của ông Suthep Thaugsuban, một cựu
phó thủ tướng chống Thaksin kịch liệt, nay trở thành thủ
lãnh phe Áo Vàng. Ông Suthep đòi bà Yngluck từ chức và "trả
lại quyền lực cho nhân dân" trong vòng hai ngày. Ông này cũng
kêu gọi xóa bỏ hệ thống bầu bán dân chủ ở Thái Lan và
thành lập hội đồng do vua chỉ định để điều hành quốc
gia như một chính phủ.
Trong những ngày này, dư luận đồn đoán và theo dõi tập trung
vào tướng Prayuth xem ông ta giải quyết cuộc khủng hoảng
Thái Lan như thế nào trong những tháng tới. Cho đến lúc này,
ông ta đã giữ cho quốc gia yên tĩnh, loan báo nhiều biện pháp
mới trong các buổi phát thanh hàng tuần và hứa dần dần sẽ
đưa Thái Lan trở lại chính quyền dân sự. Nhưng có lẽ câu
hỏi quan trọng hơn cả là phe Áo Đỏ sẽ làm gì và liệu họ
sẽ quay trở lại với một đám đông biểu tình hay không?. Phe
Áo Đỏ không quen biểu tình bất bạo động. Vào năm 2010, phe
Áo Đỏ xuống đường đã làm nhiều người dân sợ hãi. Nhưng
không thể nào không thông cảm cho họ. Những người lãnh đạo
họ bầu lên trong các cuộc bầu cử tự do và công bằng bị
mất chức vì lối hành xử theo kiểu anh chị, được giới trí
thức ủng hộ và cuối cùng bị quân đội đóng dấu phê
chuẩn.
Còn về phần ông Thaksin, ông vốn là một nhân vật thỏa
hiệp, sẵn sàng dùng sản nghiệp khổng lồ để chiếm quyền
lực. Nhưng có phải vì ông ta thuộc loại người strongman nên
đã có những hành động việc làm khiến cho quân đội biện
minh để lật đổ ông ta hay không? Điều rõ ràng là phe đối
lập không chịu tham gia bầu cử vì họ biết sẽ bị thua. Hồi
tháng 7, ông Apirux Wanasathop, một tham vấn kinh doanh có uy tín,
đã nói với người viết bài này rằng: "Nếu luật pháp
được thi hành thì đã giải quyết xong rồi". Ý ông Apirux
muốn nói là cảnh sát và quân đội không chịu tái lập trật
tự ở Thái Lan bị phe Áo Vàng quậy phá mà không bị ngăn cản
hay trừng phạt theo luật. Trong khi ông Thaksin còn nắm quyền,
ông ta đã từng nói "vẫn phải tin tưởng" vào cử tri và
tòa án. Ông Aspirux nhận định: "Ông ta đã bị bó tay còn
quân đội lúc nào cũng rảnh tay hành động."
Phe đảo chánh vẫn cố loại trừ ảnh hưởng từ xa của ông
Thaksin bằng cách cấm phe Áo Đỏ hoạt động, đóng cửa các
đài phát thanh Áo Đỏ và canh chừng các thủ lãnh Áo Đỏ sẽ
bị tù nếu phát ngôn thẳng thừng. Hành xử theo cái kiểu cả
vú lấp miệng em đại ca của tiểu thuyết 1984 của tác giả
George Orwell, chế độ quân phiệt còn xóa tên Thaksin trong các
sách lịch sử ở trường học. Đồng thời, nền kinh tế Thái
đã chậm lại xuống còn tỷ lệ tăng trưởng 1.5% mỗi năm.
Công nợ nông thôn đang gia tăng, trong nhiều nơi, các nông dân
trồng lúa vay mượn để làm mùa nay không thể nào trả được
nợ vì hạn hán nghiêm trong. Nói cách khác, như cơ sở tham vấn
ở Washington từng phân tích, phe quân sự vẫn còn vật lộn
với những vấn đề cốt lõi của Thái Lan. Vấn đề cốt lõi
lớn nhất là sự tức giận và xa lánh của đa số người dân
nông thông mà trình độ nhận thức của họ đã gây ra cuộc
khủng hoảng chính trị ở Thái Lan ngay từ đầu. Xin đừng
ngạc nhiên nếu phe Áo Đỏ lại cố nắm quyền một lần nữa.
<em>(Nhận định của người dịch: Hãy chờ xem – Wait and
See)</em>
Nguồn: <a
href="http://www.nybooks.com/articles/archives/2014/nov/20/thailand-beautiful-and-bitterly-divided/">The
Newyork Review of Books</a>
<strong>Tài liệu tham khảo:</strong>
1. See Andrew MacGregor Marshall's A Kingdom in Crisis: Thailand's
Struggle for Democracy in the Twenty-First Century(Zed, 2014) for a full
elaboration of the theory that a crisis over Thailand's looming royal
succession is the root cause of the turmoil. ↩
2. See Phuong Nguyen, Gregory B. Poling, and Kathleen B. Rustici, "Thailand
in Crisis: Scenarios and Policy Responses," Center for Strategic and
International Studies, July 2010. The CSIS study outlined three possible
future scenarios: the rise of a moderate middle, continued military rule, or
civil war.
3. See Claudio Sopranzetti, "Burning Red Desires: Isan Migrants and the
Politics of Red Desire in Contemporary Thailand,"South East Asia Research,
Vol. 20, No. 3 (2012).
4. See William J. Klausner, Essays on Thai Culture in Transition: Social and
Political Implications (Bangkok: Institute of Security and International
Studies, 2010), pp. 64–67.
5. Thaksin (University of Washington Press, second edition, 2010).
6. Thomas Fuller, "Loved and Hated, Former Premier of Thailand Is Erased
from Textbook," The New York Times, September 16, 2014.
7. Thomas Fuller, "Household Debt and Signs of Drought Squeeze Economy in
Thailand," The New York Times, October 6, 2014.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20141203/richard-bernstein-xu-chua-vang-xinh-dep-nhung-khon-kho-vi-ao-do-ao-vang),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét