Alan Phan - Nạn Kỳ Thị ở Mỹ

<div class="boxright320"><img
src="http://www.gocnhinalan.com/wp-content/uploads/2014/12/kỳ-thị-1-300x168.gif"
width="300"></div>
Mấy tuần nay, nhiều cuộc bạo loạn nổi lên tại các khu ổ
chuột của những thành phố lớn ở Mỹ vì chuyện cảnh sát da
trắng bắn người dân da đen không vũ khí. Mặc cho những sự
kiện quan trọng có nhiều ảnh hưởng hơn đến tương lai đất
nước như giá dầu, như ISIS, như tỷ lệ việc làm, như cuộc
bầu cử Tổng Thống năm tới….chuyện kỳ thị vẫn là vết
thương nhậy cảm của xã hội Mỹ nên đã phủ tràn các mạng
truyền truyền thông; gây dấu ấn sâu đậm trên văn hoá Mỹ
từ ba trăm năm qua. Vì người gốc Việt ở đây cũng nằm trong
thành phần dân thiểu số, nên câu hỏi tôi nhận được nhiều
nhất trong các cuộc gặp gỡ, là cảm nhận và kinh nghiệm của
tôi về nạn kỳ thị này như thế nào sau 50 năm làm thường
trú rồi công dân Mỹ?

Trước hết xin cho tôi sơ lược qua về nguyên lý chính yếu
của sự vận hành guồng máy tư bản của quốc gia này. Không
giống như tuyên cáo của xã hội chủ nghĩa (XHCN) là bảo đảm
công bằng bình đẳng và hạnh phúc cho mọi người dân, <i>chế
độ tư bản (CDTB) của Mỹ qua nền chính trị dân chủ và kinh
tế thị trường chỉ nhắm vào mục tiêu là mọi người dân
đều phải bình đẳng trước pháp luật (căn bản pháp
trị)</i>.

Nói tóm lại, CDTB nhận thức là ngoại trừ những quyền lợi
hiến định, xã hội không thể dùng bất cứ áp lực nào để
cào bằng thu nhập, hay cách theo đuổi hạnh phúc của mỗi cá
nhân, để mọi công dân ngang hàng với nhau. Theo họ, Thượng
Đế hay sự phát triển của con người theo tốc độ khác nhau
bắt buộc phải tạo ra khoảng cách khác biệt về trí tuệ,
tinh thần, ý thích, hình dạng…và nhất là thu nhập (tiền
luôn là một hình thức phổ thông nhất để đo lường giá
trị con người trong CDTB). Dĩ nhiên đây chỉ là lý thuyết.
Trong thực tế, kết quả luôn méo mó với mục tiêu ban đầu
và các quyền lực luôn tìm cách điều chỉnh cuộc chơi. Hiện
nay, Obama và đảng Dân Chủ Mỹ đang cố xoay trục, hướng Mỹ
về XHCN; trong khi tại các nước XHCN còn sót lại từ lịch
sử, tầng lớp quan chức vẫn ráo riết lợi dụng vị thế
"đầy tớ" của mình để càng ngày càng "bình đẳng
hơn" người dân, theo nhận xét của Orwell.

Do đó, khi người dân da đen hay thiểu số nghĩ rằng theo công
lý và luân lý, họ phải được hưởng thu nhập bằng hoặc
gần bằng những người dân da trắng, thì thực tại đem lại
một thất vọng cay đắng và cơn giận dữ trong lòng chỉ đợi
để bùng nổ. Dân da trắng thì an toàn với hiện tại (status
quo), cộng với những định kiến mọc rễ từ vài thập kỷ
qua, nên họ sợ mọi thay đổi và coi người da đen nghèo như
là những hiểm hoạ cần kiểm soát. Đây là mấu chốt của
mâu thuẫn. Tôi tin rằng người da trắng nhìn những người Mỹ
gốc Phi giàu có và thành công bằng nhãn quan khác hẳn cách họ
nhìn người da đen nghèo.

Quay lại kinh nghiệm cá nhân của tôi sau hơn 50 năm trên xứ
Mỹ: những ngày còn trong đại học và khi mới ra trường, tôi
cũng gặp khá nhiều vụ việc, tranh cãi rắc rối mà tôi đã
đổ thừa là xuất phát từ mầu da và chủng tộc Á châu của
tôi. Sau một thời gian, tôi phân tích và thấy phần lớn bắt
nguồn từ "mặc cảm thua kém" của mình với dân bản xứ.
<i>Khi mình yếu đuối, cái cám dỗ lớn nhất là tỏ ra mình
"anh hùng" và "can đảm" sẵn sàng đương đầu và chinh
phục "kẻ thù". </i>Thực ra, nó chỉ là một hành vi tự
sướng, vì kẻ thù chẳng hề hấn gì, còn mình thì tự dằn
vặt và đau khổ âm thầm (vì sĩ diện, không muốn lộ ra).

Sau một thời gian, tôi trưởng thành hơn về mặt trí tuệ và
tinh thần. Kỹ năng và kinh nghiệm cao hơn trong công việc cũng
khiến thu nhập của tôi gia tăng. Tự nhiên, tất cà những tai
nạn, sự kiện về "kỳ thị mầu da hay chủng tộc" bỗng
chốc biến mất. Đôi khi tôi gặp mâu thuẫn hay tranh cãi, nhưng
nguyên nhân chính là vì mình thiếu khả năng hay thiếu tiền hay
thiếu phương tiện hay khác văn hoá tư duy. Không bao giờ vì
tôi là một thằng da vàng, gốc Việt.

Tôi cũng nhận ra một điều là không khác lắm với dân Mỹ
trắng là, cá nhân tôi cũng mang trong lòng nhiều định kiến
sót lại từ quá khứ tạo nên những hành xử có thể bị coi
như "kỳ thị" với nhiều người khác. Chẳng hạn, tôi luôn
luôn dị ứng khi làm ăn với người đến từ Nigeria, Ấn Độ
hay Pháp, Ý. Theo kinh nghiệm trong những phi vụ quá khứ, tôi
luôn bị mất tiền và bị gạt gẫm bởi các thương lái
Nigeria. Tôi không phán đoán gì về dân Nigeria, nhưng khi nhận
thư hay emails mời chào cộng tác từ một địa chỉ Nigerian,
tôi vất mọi thứ vào sọt rác và không nghĩ thêm một giây
phút nào. Tôi công nhận người Ấn Độ rất thông minh, nhậy
bén và cần cù, nhưng ngoài những BS tào lao về văn hoá, chính
trị, xã hội với họ…tôi không bao giờ muốn làm ăn với
người Ấn. Theo ý kiến của tôi, ngay cả với những đại gia,
người Ấn rất bủn xỉn, khôn vặt và tham lam…khi dính đến
tiền bạc. Riêng dân Pháp hay Ý, tôi kết bạn với nhiều
người vì họ biết khôi hài, năng động và dễ thân thiện;
nhưng tôi thấy khi làm việc, họ không nghiêm túc, cẩu thả và
lười biếng.

Những định kiến này của tôi có thể rất sai lạc; nhưng
đã mọc rễ sâu trong tiềm thức nên khó đổi thay khi hành
xử. Do đó, tôi cố dồn nén chúng vào một góc và khi có việc
gì liên quan đến phán đoán cần logic, tôi tránh né và bỏ qua,
để chăm chú vào chuyện khác. Tôi nghĩ những người Mỹ
trắng với những định kiến (đúng hay sai) về người da đen
cũng có nhiều hành xử tương tự.

Xã hội nào cũng có những kỳ thị, định kiến không hợp lý
và hợp tình. Thường thường, những định kiến này dựa trên
nấc thang giá trị mà một cá nhân hay một dân tộc đã lựa
chọn. Dù là một xứ sở của di dân với nhiều truyền thống
khác nhau từ khắp thế giới, dân Mỹ cũng đã tạo cho riêng
xã hội mình một văn hoá, văn minh đặc thù của melting pot; và
căn bản pháp trị cho con người với đầy đủ tự do khi tôn
trọng luật lệ của chính quyền và nhân quyền của người
khác. Luật lệ cũng luôn điều chỉnh theo ý muốn của đa số
cử tri. Kỳ thị sẽ xẩy ra khi khác biệt về văn hoá văn minh
và pháp luật thể hiện với nhóm thiểu số, dù là da đen hay
dân gốc La Tinh hay gốc Hồi giáo.

<i>Trên hết, khi thu nhập (tư bản) và sở hữu cá nhân (tài
sản, đồ chơi…) là đích đến của đa số người dân thì
giai cấp nghèo phải hứng chịu nhiều kỳ thị hơn.</i>

Lời khuyên của tôi với các bạn trẻ Việt khi đối diện
với bất cứ sự kỳ thị nào: hãy gắng giầu hơn người chung
quanh, nhất là đối thủ; và biết sinh hoạt theo văn hoá văn
minh của dân Mỹ. Dĩ nhiên bạn cũng sẽ gặp những ông bà da
trắng luôn có thành kiến hay ghen tức về người da vàng, nhưng
nếu bạn giầu hơn họ, đẹp trai, đẹp gái hơn họ, nhiều
đồ chơi hơn họ…thì bạn sẽ thấy những kỳ thị chỉ là
những mẫu chuyện khôi hài để kể với bạn bè. Và bạn sẽ
biết khoan dung, tha thứ nhiều hơn cho những…losers này.

<div class="boxright320"><img
src="http://www.gocnhinalan.com/wp-content/uploads/2014/12/kkk-300x168.jpg"
width="300"></div>
Một câu chuyện nhỏ khác của ông già Alan. Khoảng 25 năm
trước, tôi cặp bồ với một cô Mỹ tóc vàng dễ thương. Cô
sinh ra ở một làng nhỏ và nghèo tại vùng quê Kentucky; có can
đảm và ý chí để vượt hoàn cảnh sau đại học và trở
thành một nhân viên cấp trung về chứng khoán vài năm sau đó.
Cô luôn vương vấn với quê cũ và một cuối tuần có 3 ngày
lễ, đòi tôi đưa về Kentucky thăm gia đình. Người dân ở
đây thường bị chế diễu là dân "chân đất" (hillbillies),
không nghề nghiệp gì cố định, phần lớn sống nhờ trợ
cấp xã hội và tệ nạn ma tuý thì tràn lan. Kết quả là họ
rất nghèo so với mức sống trung bình của dân Mỹ. Tuy nhiên,
vì sống cách biệt và thất học, nên đa số dân cũng là tín
đồ của nhóm Ku Klux Klan (KKK tôn thờ chủ nghĩa da trắng cực
đoan, kỳ thị và tranh đấu chống Mỹ đen cứu nước). Họ
cũng thù ghét các chủng tộc khác, kể cả Do Thái.

Cha mẹ cô có lẽ lần đầu gặp một người gốc Á châu như
tôi, nên hơi ngạc nhiên và gọi tôi là Jap (danh từ miệt thị
dành cho người Nhật). Trong bữa ăn, ông thì thầm với tôi qua
ly rượu mạnh," nếu tao gặp mày 20 năm trước, tao và bạn
bè sẽ treo cổ mày sau vườn khuya nay". Cả gia đình hơn chục
người đều có thái độ tương tự với tôi.

Sáng hôm sau, đi nhà thờ về, tôi hỏi mọi người thích làm
gì nhất trong một ngày Chúa Nhật đẹp trời? Họ đều nhất
trí là lái xe 20 miles chạy đến tiệm Walmart ở thành phố gần
đó mua sắm. Chúng tôi cùng đi và đến tiệm, tôi nói tôi sẽ
trả tiền cho tất cả hàng hoá nếu mỗi người không mua quá
100 đô la. Chỉ tốn khoảng 1 ngàn đô la cộng thêm 150 đô la
cho bữa ăn trưa ở Dennys là tôi chinh phục hoàn toàn cảm tình
của mọi người. Họ cho là cô bạn gái của tôi quá may mắn
mới tìm được một gã trượng phu lý tưởng như tôi; không
khác gì các gia đình gái quê Cửu Long hiện nay khen các ông
nông phu Đài Loan hay Hàn Quốc là "vĩ nhân" của mọi thời
đại.

Mặc kệ kinh thánh của KKK, họ thích một thành ngữ của Mỹ
hơn, money doesn't talk, it shouts (tiền không nói xuông, chúng la
làng…)

Alan Phan

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20141216/alan-phan-nan-ky-thi-o-my), một
số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời độc
giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận
có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng
dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét