Có lẽ các bạn đã biết kí giả Bill Hayton vừa mới xuất
bản một cuốn sách có tựa đề là "The South China Sea: The
Struggle for Power in Asia" (Biển Đông: Cuộc Đấu Tranh Quyền Lực
ở Á Châu). Tôi chưa đọc cuốn sách (và chắc cũng không có
thì giờ đọc trong tương lai gần) nhưng có nhận bài điểm
sách của David Brown đăng trên Asia Sentinel (1). Đọc bài điểm
sách này, tôi thấy sách có lẽ là nguồn thông tin tốt cho
những ai còn quan tâm đến chủ quyền biển đảo và sự đe
doạ của Tàu cộng đối với Việt Nam. Nhưng câu chuyện về
mối liên hệ giữa cá nhân của tác giả với Chính phủ VN
cũng thú vị.
Trong sách, Bill Hayton chứng minh rằng những yêu sách về chủ
quyền ở Biển Đông của Tàu cộng dựa trên chứng cứ lịch
sử là rác rưởi. Ông chỉ ra rằng những chứng cứ đó không
thể nào đứng vững khi xem xét đến các văn chứng của triều
Nguyễn của Việt Nam. Từ 1750, triều Nguyễn đã điều các
đội hải quân ra trấn giữ hai quần đảo Hoàng Sa và Trường
Sa. Đội quân triều Nguyễn còn có chức năng cứu vớt thuyền
bị nạn, và mỗi chuyến hải hành, họ ghi lại trong sử sách
rất cẩn thận.
Thật ra, những cái gọi là chứng cứ lịch sử của Tàu cộng
về chủ quyền Biển Đông thì những học giả nghiêm chỉnh
đều bác bỏ và chẳng xem ra gì. Nhưng bác bỏ những chứng
cứ đó một cách có hệ thống, có khoa học, và ghi thành một
cuốn sách như Bill Hayton đã làm là một công lớn. Một số
học giả VN ở trong nước suốt ngày này sang tháng nọ nói về
chủ quyền, về văn bản triều Nguyễn, về "chứng cứ không
thể chối cãi", nhưng chưa có ai hệ thống hoá chứng cứ thành
một cuốn sách viết bằng tiếng Anh. Nói như thế để thấy
cái công của Hayton là đáng kể.
Ấy thế mà Việt Nam ngày nay ngưng "lải nhải" (chữ của bài
điểm sách) về chủ quyền mang tính lịch sử của mình! Thay
vào đó, Việt Nam cầu khẩn thế giới tuân thủ theo luật
biển UNCLOS (1994). Thái độ đó gián tiếp nói rằng Việt Nam
công nhận chủ quyền của Tàu cộng trên những quần đảo họ
đã đánh chiếm bằng vũ lực từ VN. Còn Tàu cộng thì họ
biết các yêu sách và chứng cứ của họ yếu, nên họ dùng vũ
lực và tẩy não. Họ tẩy não người Tàu rằng chủ quyền
của Tàu cộng ở Biển Đông là không thể chối cãi, rằng các
nước nhỏ như Việt Nam, Phi Luật Tân, Mã Lai đang chiếm biển
đảo của Tàu!
<center><img src="http://yalebooks.com/images/full13/9780300186833.jpg"
/></center>
Nhưng đoạn tái bút của bài điểm sách mới là thú vị vì
liên quan đến cá nhân tác giả. Bill Hayton là phóng viên của
đài BBC và từng công tác ở Việt Nam trong thời gian 2007-2008.
Dù Bill Hayton có quan điểm và phát biểu có lợi cho Việt Nam
trong cuộc đấu tranh duy trì chủ quyền biển đảo, nhưng ông
không được Việt Nam chào đón. Thật ra, Chính phủ Việt Nam
cấm không cho ông vào Việt Nam! Năm 2012, Hayton xin visa để vào
VN dự hội nghị về biển đảo do Bộ Ngoại giao VN tổ chức,
nhưng đơn của ông bị bác. Vài tháng sau, ông lại đệ đơn
xin visa vào VN để phỏng vấn các quan chức cho cuốn sách này,
và một lần nữa, Chính phủ VN không cho ông vào. Hệ quả là
ông không có nhiều chất liệu để viết về VN trong cuộc
đấu tranh chủ quyền về biển đảo. Do đó, phần liên quan
đến Việt Nam trong cuốn sách này tương đối "mỏng" so với
các phần khác.
Phải nói thái độ của Chính phủ VN thật khó hiểu. Theo suy
nghĩ bình thường, trong khi các học giả VN chưa viết được
hay chưa đủ khả năng viết được một cuốn sách như Bill
Hayton, thì đáng lẽ phải chào đón một người có quan điểm
"gần" VN như Bill Hayton đến VN, hay ít ra là cung cấp dữ liệu
cho ông ấy. Nhưng suy nghĩ bình thường đó có lẽ không ăn
khớp với suy nghĩ của Nhà nước. Nghe nói trong thời gian làm
kí giả ở VN, Hayton đã có những bài làm cho Chính phủ VN
không hài lòng. Nhưng tôi nghĩ việc nào ra việc đó, có thể
những bài đó không hợp gu với Chính phủ, nhưng về Biển
Đông thì nên sử dụng mọi quan điểm và dữ liệu từ mọi
nguồn để đem lại lợi ích cho chủ quyền quốc gia.
Nếu Chính phủ VN chào đón các học giả Tàu vào VN tham dự
hội nghị (và đó là quyết định hoàn toàn đúng) thì VN
chẳng có lí do gì để từ chối không cho người bạn như như
Bill Hayton vào VN.
____________________
(1)
http://www.asiasentinel.com/book-review/south-china-sea-struggle-power-asia/
Sách "The South China Sea: The Struggle for Power in Asia", xuất bản
bởi Yale University Press, dày 320 trang, giá bán 28 USD.
<center>* * *</center>
<h1>David Brown - Điểm sách của Bill Hayton: Biển Đông và cuộc
chiến tranh giành quyền lực ở châu Á</h1>
Tác giả: <strong>David Brown</strong>
Người dịch: <strong>Trần Văn Minh</strong>
Trong những vấn đề nan giải toàn cầu, tham vọng bá quyền
của Trung Quốc ở Biển Đông nên được đưa lên hàng đầu,
cùng với thay đổi khí hậu, Thánh chiến và chống vi-rút Ebola.
Vấn đề dường như không thể kiểm soát, vì thế giải quyết
vấn nạn này đã trở thành sự thử nghiệm quan trọng, liệu
trật tự quốc tế có thích hợp với một 'Trung Quốc đang
trỗi dậy' hay không.
Bất kể tính thận trọng của Tổng thống Barack Obama, biết
rằng tham gia vào một cuộc chiến ở nước ngoài dễ hơn là
giành chiến thắng, sự đe dọa của các chiến thuật mà Bắc
Kinh đặt ra trước lợi ích sống còn của Hoa Kỳ, đang lôi
kéo Washington vào một cuộc đối đầu khó tránh khỏi với
Trung Quốc. Cho tới một vài năm trước, có thể thấy rằng
vấn đề Biển Đông là một cuộc tranh cãi giữa các nước ven
biển về nguồn cá và tài nguyên dưới đáy biển, bị làm
trầm trọng thêm bởi tính dửng dưng của Trung Quốc. Bây giờ
đã rõ ràng là Trung Quốc không muốn đàm phán chủ quyền lãnh
thổ với các nước láng giềng theo Công ước Liên Hiệp Quốc
về Luật Biển (UNCLOS), mà chỉ quan tâm tới những điều có
lợi cho họ. Washington đã phải gác lại giấc mơ về quan hệ
đối tác toàn cầu với siêu cường mới trỗi dậy của châu
Á, trong khi cân nhắc sự kiểm soát các tuyến đường biển
quan trọng của Trung Quốc trong tương lai. Theo Bill Hayton thì
Biển Đông "là vị trí đầu tiên trong tham vọng của Trung
Quốc đưa tới việc đối mặt với quyết tâm chiến lược
của Mỹ".
Đây là một cuộc đối đầu mà chúng ta cần phải hiểu, và
Hayton, phóng viên BBC đã từng có thời gian ở Myanmar và Việt
Nam, đã cung cấp cốt truyện. Cuốn <em>Biển Đông</em>, với
phụ đề <em>Cuộc đấu tranh quyền lực ở châu Á</em> mà ông
nghiên cứu kỹ lưỡng và viết thật chải chuốt, đã được
xuất bản tại Anh vào cuối tháng 9 và sẽ được Nhà xuất
bản Yale Press xuất bản tại Mỹ vào ngày 28 tháng 10. (Cuốn
sách được bán trên Amazon với giá 28 USD).
Cuốn sách dày 320 trang của Hayton chắc chắn sẽ được so
sánh với một cuốn sách gần đây của Robert Kaplan có cùng
chủ đề, <em>Vạc dầu châu Á: Biển Đông và sự kết thúc
của Thái Bình Dương ổn định</em>. Đó là hai cuốn sách khác
nhau. Kaplan tung ra sự khái quát nhẹ nhàng về bản sắc, lợi
ích quốc gia và nỗi ám ảnh có tham vọng của các nhà lãnh
đạo châu Á. Kaplan cho biết, tất cả là sự cân bằng quyền
lực, một cuộc cạnh tranh diễn ra "trong cảnh quan mới và có
phần hoang vu này của thế kỷ 21″. Đông Nam Á trong mắt ông
là một nơi mà Trung Quốc có sứ mệnh đưa những nước chư
hầu ngày xưa trở lại quỹ đạo thích hợp của họ và là
nơi, nếu Washington thực tế trong sự phân tích, thì phải vui
vẻ nhường lại vị thế ưu tiên cho Bắc Kinh.
Ngược lại, Hayton thì giải thích. Các chương mở đầu của
ông đã dễ dàng dẫn độc giả đi qua năm ngàn năm trên Biển
Đông, rằng đó là một khu vực chung bị chi phối bởi những
nhà thám hiểm tiền-Mã Lai. Sau đó, các đế quốc thương mại
trỗi dậy và suy tàn: Phù Nam, Champa, Majahapit và Malacca. Vào
khoảng năm 1400, lần đầu tiên và duy nhất trước thời đại
hiện nay, Trung Quốc trong một thời gian ngắn đã trở thành
một cường quốc biển, gửi các đội tàu lớn tới Ấn Độ
và Đông Phi trước khi chuyển sự chú ý của mình vào nội
địa. Người Âu Châu trong việc tìm kiếm các loại gia vị,
đồ gốm và lụa, đến vào những năm 1500. Tây Ban Nha thiết
lập quyền thống trị trên quần đảo Philippines; ba thế kỷ
sau đó, Pháp ở Đông Dương và Anh tại các bang Malay đã tạo
ra các thuộc địa của họ và thậm chí bắt buộc Trung Quốc
phải quy phục trước chính sách ngoại giao pháo hạm.
Những người Âu Châu, với ý định phân định ranh giới và
thiết lập độc quyền lãnh thổ, đã vô tình đặt nền móng
cho ý thức tinh thần quốc gia mãnh liệt, vào giữa thế kỷ 20,
trở thành cựu thuộc địa và nhượng địa của họ. Việt
Nam, Philippines, Malaysia, và Trung Hoa (cả chính phủ Đài Loan và
Bắc Kinh) tất cả tuyên bố những mảng lớn và chồng chéo
trên một vùng biển mở rộng mà trong quá khứ đã nối kết
họ với nhau thay vì phân chia. Tất cả đã hối hả dựng quốc
kỳ của họ trên các rạn san hô, đá và những đảo nhỏ
(những 'cụm' tập hợp) rải rác trên vùng biển rộng lớn.
Tấm thảm đắt giá mà Hayton dệt tự nó có sức hấp dẫn,
nhưng tầm quan trọng đáng chú ý là sợi chỉ ông cẩn thận
kéo ra: Đòi hỏi chủ quyền dựa trên chứng cứ lịch sử của
Trung Quốc ở vùng biển phía nam Hồng Kông và đảo Hải Nam
chủ yếu là rác vụn. Bằng chứng của Trung Quốc đơn giản
là không đứng vững trước biên niên sử của các chúa Nguyễn
ở Việt Nam, vào khoảng năm 1750, đã phái những cuộc thám
hiểm hàng năm đến cả hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.
Người Việt Nam chủ yếu khai thác các tàu đắm, chắc chắn
như thế, nhưng họ đã để lại những dấu vết và lưu giữ
hồ sơ cẩn thận.
Trớ trêu thay, người Việt Nam đã ngưng dựa vào những bằng
chứng lịch sử của riêng mình. Thay vào đó, họ dựa vào các
quy định phân chia vùng biển được hệ thống hóa trong Công
ước Quốc tế về Luật biển, có hiệu lực từ năm 1994.
Philippines và Malaysia cũng như vậy. Luật pháp quốc tế là nơi
trú ẩn của các quốc gia nhỏ và yếu hơn. Đối với các
quốc gia mạnh có ý đồ gỡ bỏ những nỗi nhục trong quá
khứ, thì luật pháp quốc tế thường là sự phiền toái bất
tiện. Nhà cầm quyền Bắc Kinh có lẽ biết luận điểm pháp
lý của họ yếu kém; họ có thể suy diễn rằng Trung Quốc lẽ
ra đã thống trị các vùng biển lân cận nếu không bị Tây
phương và Nhật Bản áp bức. Đối với một thường dân Trung
Quốc vấn đề đó thật giản dị. Các giáo viên và truyền
thông đại chúng đã thuyết phục ông ta rằng chủ quyền của
Bắc Kinh trên các vùng biển phía Nam và các quần đảo là
"không thay đổi" và "không thể tranh cãi."
Các nhà phân tích – trong số đó gồm có Hayton và tác giả
bài viết này – khó có thể giải thích vì sao Bắc Kinh quá
ngạo mạn, làm sứt mẻ sự kính trọng [của thế giới dành
cho họ] để cho đến gần đây họ đã phải cố gắng hết
sức để lấy lại. Hayton thử đưa ra quan điểm cho rằng giới
lãnh đạo hải quân, các công ty dầu mỏ và chính quyền địa
phương đã mạnh mẽ theo đuổi chính sách đối ngoại tự
lập, kéo theo những nhà lãnh đạo cấp cao không muốn lộ vẻ
yếu đuối. Lập luận trên không đứng vững trong thời đại
Tập Cận Bình; trong những năm gần đây chiến thuật của Trung
Quốc đã được phối hợp nhịp nhàng một cách đáng chú ý.
Các nhà phân tích khác đổ lỗi cho cơn khát dầu hỏa và khí
đốt dữ dội của siêu cường đang lên. Không nghi ngờ rằng
sự tăng trưởng trong tương lai của Trung Quốc phụ thuộc vào
nguồn cung cấp phong phú của cả hai. Nhưng chắc phải có nghi
ngờ rằng Biển Đông là "Vịnh Ba Tư thứ hai" thường
được đề cập trong phương tiện truyền thông Trung Quốc. Hơn
nữa, ngang bằng với tỷ giá hối đoái, Trung Quốc đã không
có khó khăn tìm nguồn cung ứng dầu khí bên ngoài khu vực,
cũng như không nước nào có lợi ích để can thiệp vào mối
thương mại đó.
Những quan sát viên phương Tây không cố gắng tìm hiểu vấn
đề thường có xu hướng coi những yêu sách và tham vọng của
Trung Quốc không kém giá trị hơn tất cả những nước khác.
Kaplan đi xa hơn, xem luật pháp quốc tế thực ra không thích
đáng trong tranh chấp Biển Đông. Tuy nhiên, tầm mức to lớn
của yêu sách lãnh thổ và chiến thuật được sử dụng trong
việc theo đuổi mục tiêu của Trung Quốc, là rất quan trọng
đối Mỹ và các quốc gia có lợi ích lớn trong việc duy trì
một trật tự thế giới hòa bình, dựa trên luật pháp và tự
do mậu dịch. Các nhà phân tích này cho rằng một "Trung Quốc
đang trỗi dậy" sẽ chỉ chơi theo luật khi phù hợp với lợi
ích của họ. Điều đó có nghĩa rằng, Hayton kết luận, khu
vực rộng 3.5 triệu kilomet vuông này — vùng 'biển kín'
lớn nhất thế giới — đã trở thành nơi mà bản chất khác
biệt giữa Trung Quốc và Mỹ sẽ có ngày xung đột."
Mỗi năm trôi qua, sự căng thẳng tăng cao hơn. Một động lực
không ổn định khó tránh khỏi việc sẽ kéo Mỹ và đồng minh
châu Á chủ yếu là Nhật vào, để hỗ trợ Việt Nam và
Philippines. Trung Quốc không cho thấy có dấu hiệu dịu xuống.
Chưa nhìn thấy một kết cuộc hài hòa.
<strong>Tái bút:</strong> Trớ trêu thay, Bill Hayton không được
chào đón tại Việt Nam. Ông là thông tín viên thường trú của
BBC tại Hà Nội trong năm 2007-2008. Rõ ràng là các bài viết
của ông vào thời điểm đó đã gây khó chịu cho nhà cầm
quyền. Khi Hayton nộp đơn xin visa tham dự một cuộc hội thảo
tháng 11 năm 2012 về các vấn đề Biển Đông do Học viện
Ngoại giao Việt Nam tổ chức, ông đã bị từ chối. Vài tháng
sau, Hayton nộp đơn một lần nữa, đặc biệt với yêu cầu
phỏng vấn các quan chức Việt Nam cho cuốn sách sắp tới của
mình. Một lần nữa ông lại bị từ chối. Kết quả là phần
trong cuốn sách của Hayton nói về Việt Nam và Biển Đông
tương đối "mỏng" — thiếu những chi tiết để thu hút
độc giả mà cuộc nói chuyện với các chuyên gia Việt Nam có
thể sẽ cung cấp. Đó là một điều đáng tiếc – và một
câu chuyện khác (cho đến nay) có kết cuộc chẳng mấy hay ho
gì!
<em>David Brown là một nhà ngoại giao Mỹ đã về hưu, là
người viết về các chủ đề Đông Nam Á với sự quan tâm
đặc biệt đến Việt Nam đương đại. Có thể liên lạc với
ông tại địa chỉ nworbd@gmail.com.</em>
—–
<strong>Ghi chú</strong>: Bản tiếng Anh đã được đăng trên
trang Asia Sentinel: <a
href="http://www.asiasentinel.com/book-review/south-china-sea-struggle-power-asia/"
target="_blank">Book Review: The South China Sea: The Struggle for Power in
Asia</a>. Một bản khác, tác giả viết riêng cho các độc giả
Việt Nam, có phần khác với bản này.
<a
href="http://basam.info/2014/10/25/3060-diem-sach-cua-bill-hayton-bien-dong-va-cuoc-chien-tranh-gianh-quyen-luc-o-chau-a/">Theo
blog Anh Ba Sàm</a>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20141027/nguyen-van-tuan-bill-hayton-va-bien-dong-cuoc-dau-tranh-quyen-luc-o-a-chau),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét