<center><img
src="http://motthegioi.vn/Uploaded/hoachopmua/chu%20nhat%2020,9/8cnjme_jpg_ashx_FLUN.jpg?width=600&height=300&crop=auto"
width="560" /></center>
<em><center>Chỉ ca ngợi một chiều theo cách hô khẩu hiệu từ
đầu đến cuối thì làm sao có thể có khán giả đến
xem?</center></em>
<strong>Nỗi đau từ 21 tỷ bị thả trôi sông, chìm dưới những
lớp sóng lạnh lẽo, thờ ơ là bài học – dẫu đau đớn cũng
nên một lần nhìn thẳng: Nghệ thuật đích thực không dung
chứa sự nửa vời, cái một chiều; không chấp nhận sự bất
tài; không bao giờ tha thứ cho tất cả những ai cứ cho rằng
đã là Kỷ niệm thì cứ phải hô to, hò nhiều về ta thắng,
địch thua.</strong>
Đọc tin mà xót, mà xa: Bộ phim kỷ niệm 60 năm chiến thắng
Điện Biên Phủ và tôn vinh Tướng Giáp, đầu tư đến 21 tỷ
đồng mà mỗi buổi chiếu chỉ bán được có vài ba vé, đến
nỗi phải "tắt đài, dẹp máy", nhờ báo chí than van, mong
tìm đến sự "cảm thông" cho tiền dân của nước ngang
nhiên bị bỏ bụi, quăng bờ…
Trước hết, nếu mọi sự bao cấp (phim được làm bằng tiền
thuế) đều không dẫn tới những chế tài về chất lượng
sản phẩm để kết cục chỉ là kiểm điểm, rút kinh nghiệm
thì chắc chắn tình trạng trên đã, đang và sẽ còn tiếp tục
dài dài.
Mô-típ của phim: Ba bạn trẻ đi phượt (thời hiện đại),
gặp lại – hóa thân thành những nhân vật anh hùng trong cuộc
kháng chiến vĩ đại… Tất cả những cách dàn dựng, "sáng
tạo" này, đã có trong nhiều bộ phim của Mỹ hoặc hợp tác
Mỹ – Trung Quốc, như <em>Khu mỏ chết chóc</em> (Dead Mine);
<em>Truyền thuyết đánh cắp kho báu </em>(Stealing Legend)… Cách
sao chép đó tưởng chừng như là đúng nhưng bởi vì nó
không… mới, không thể vượt qua người ta nên sự thờ ơ
của khán giả là lẽ đương nhiên.
<center><img
src="http://motthegioi.vn/uploaded/hoachopmua/chu%20nhat%2020,9/phao_exky.jpg?width=600"
></center>
<center><em>Lịch sử cũng như cuộc đời, nếu chỉ tồn tại
bằng sự thêu dệt phi logic, luôn luôn nhận được từ hiểu
biết sự lạnh nhạt </em></center>
Điều tiếp theo nhất thiết phải luận bàn cho đến nơi,
đến chốn là số tiền cả triệu USD sao lại có thể dễ chi,
dễ tiêu, dễ lụi tàn đến thế trong khi đất nước còn
nghèo, nợ công đang ở thời khó đỡ, doanh nghiệp đang khốn
đốn, lao đao…? Phải chăng quy trình duyệt, cấp dự án phim
đang thực sự có vấn đề? Bởi, điều giản dị nhất về
kinh tế là khi bỏ ra hàng chục tỷ đồng để làm một cái gì
đó, luôn phải cần đến – hội đủ những <em>điều kiện
nghiêm ngặt, cẩn trọ</em>ng về tài năng, kịch bản, đạo
diễn, đội ngũ diễn viên… Thế nhưng, chẳng thấy báo chí
nói gì về những điều mà lẽ ra dư luận nhất thiết phải
biết.
Đề tài lịch sử muốn thể hiện tốt trong nghệ thuật luôn
phải tuân theo những nguyên tắc như sự thật, tính sử thi,
chức năng giáo dục, chức năng phản biện… <em>"Sống cùng
lịch sử"</em> dường như đã bỏ quên tất cả các yếu tố
trên. Chẳng hạn, đến bây giờ mà vẫn còn lấy biểu tượng
lấy thân mình lấp lỗ châu mai làm một trong những bản anh
hùng ca chính thì thật khó chấp nhận. Cho dù anh hùng Giót đã
làm nên điều phi thường trong chiến tranh nhưng, khoa học và
thực nghiệm nói không với huyền thoại đó.
Bao nhiêu con người mới lấp cho vừa cái lỗ châu mai? Lỡ có
"lấp" xong rồi, kẻ địch có thể chẳng nhọc nhằn gì mà
chỉ cần gạt cái xác sang bên rồi bắn tiếp? Tại sao đã có
gan, có trí bò đến tận lỗ châu mai mà lại quên đem theo trái
lựu đạn vì chỉ cần một lần nổ thôi là lô cốt địch
tắt lửa lặng câm. Không ai chấp nhận nổi một người có
đủ trí và dũng lại phải hy sinh thân mình cho việc "lấp"
(nếu như có thể) trong vài giây, một ổ hỏa lực có ý nghĩa
sống còn.
Lịch sử cũng như cuộc đời, nếu chỉ tồn tại bằng sự
thêu dệt phi logic (có thể chấp nhận sự cần thiết để
tuyên truyền trong chiến tranh), luôn luôn nhận được từ hiểu
biết sự lạnh nhạt mặc nhiên. Cho dù nhân vật Phan Đình Giót
có thật đi nữa thì người xem cũng khó chấp nhận bởi những
lý do như đã nói ở trên.
<center><img
src="http://motthegioi.vn/uploaded/hoachopmua/chu%20nhat%2020,9/6534c7b0edaab9_img_tzab.jpg?width=600"
></center>
<center><em>Người làm phim phải dám biết, phải dám nói, phải
dám đương đầu… Bởi nếu thiếu vắng những cái dám đó,
phim không thể đủ hấp dẫn </em></center>
Một sự thật nữa là trong chiến dịch Điện Biên Phủ, có
trận đánh ta khó thắng, những người làm phim có dám nhìn
thẳng vào đó để KỂ những câu chuyện xác thực bằng hình
ảnh? Ví dụ, Đồi A1, ta nổ súng tấn công từ 13.3 nhưng mãi
đến 6.5.1954 mới có thể chiếm được sau khi hy sinh rất
nhiều.
Sự thật đó chưa được nói rõ trong lịch sử nhưng những
người làm phim phải <em>dám</em> biết, phải <em>dám</em> nói,
phải <em>dám</em> đương đầu… Bởi nếu thiếu vắng những
cái <em>dám</em> đó, phim không thể đủ hấp dẫn và làm xúc
động những trái tim không thể đập dối, đập lầm…
Tất nhiên, đòi hỏi ở những người làm phim điều này là
rất khó do ngay chính các nhà sử học cũng chưa dám nói thật
về những góc khuất, bao giờ. Điều nghịch lý trong nghệ
thuật nói chung và điện ảnh nói riêng là chất anh hùng ca
của chiến thắng vĩ đại chỉ có thể cuốn hút khán giả từ
những bi kịch của không ít nhầm lẫn, tổn thất. Chính những
tổn thất và sai lầm đó làm cho chiến thắng trở nên phi
thường.
Ai đã từng đọc <em>Chân dung tướng ngụy Sài Gòn</em>, xuất
bản sau năm 1975 đều đau một nỗi đau chung: Kẻ địch kém
cỏi, dốt nát, tệ hại như thế, sao phải chiến đấu suốt
mấy chục năm ròng?… Chỉ ca ngợi một chiều theo cách hô
khẩu hiệu từ đầu đến cuối thì làm sao có thể có khán
giả đến xem?
Nỗi đau từ 21 tỷ bị thả trôi sông, chìm dưới những lớp
sóng lạnh lẽo, thờ ơ là bài học – dẫu đau đớn cũng nên
một lần nhìn thẳng: Nghệ thuật đích thực không dung chứa
sự nửa vời, cái một chiều; không chấp nhận sự bất tài;
không bao giờ tha thứ cho tất cả những ai cứ cho rằng đã là
Kỷ niệm thì cứ phải hô to, hò nhiều về ta thắng, địch
thua.
Chợt nhớ đến đề thi văn mà nữ văn sĩ F. Sagan (tác giả
của tiểu thuyết <em>Buồn ơi, chào mi</em>) đã kể lại. Bà
đã viết một cuốn tiểu thuyết nổi tiếng về bi kịch nhưng
thi trượt Chứng chỉ dự bị đại học Sorbonne, vì bà đã
không phân biệt nổi, không thể làm tốt cái đề thi chỉ có
một câu hỏi ngắn: <em>Bi kịch khác cuộc đời ở chỗ nào?
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140922/ha-van-thinh-thieu-vang-nhung-cai-dam-thi-e-la-dung),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét