<center><strong>Trò chuyện với nhà văn Võ Thị
Hảo:</strong></center>
<strong>Việt Nam - dù chậm -vẫn dịch chuyển về phía ánh
sáng</strong>
<center><img
src="http://i1275.photobucket.com/albums/y456/tncologne/Capanamur1_zpsb854c2d2.jpg"
/></center>
Xuân Thọ (XT): <em>Thành thật mà nói, gia đình tôi và bạn bè
rất cảm ơn chị đã nhận lời qua Köln. Tôi mến mộ chị
từ lâu không chỉ vì trong tủ sách nhà tôi có tác phẩm của
chị, nhưng , như dân gian đã nói, không bao giờ tôi dám liều
"thấy người sang bắt quàng làm họ". Vậy mà Facebook đã giúp
chúng ta kết bạn với nhau. Tất nhiên không phải ai trong số
gần 3500 người bạn Facebook của chị cũng có thể mời và
chị có thể đến nhà thăm. Một kẻ U70 như tôi tuy không phải
là tín đồ của Internet nhưng vẫn tin là trong thế giới ảo
đầy trắc trở, nhất là ở VN, nơi Cam độc và cỏ dại moc
khắp nơi, nhưng người ta vẫn cảm nhận được đâu là chân,
đâu là ngụy. chị nghĩ thế nào về vấn đề này trong thế
giới ảo?</em>
Võ Thị Hảo (VTH): Cảm ơn anh chị và bạn bè – những bạn
đọc đã đồng cảm cùng tôi về những tư tưởng, chính
kiến, cảm xúc về cuộc sống, thời thế và xã hội Việt Nam
trứớc đây và ngày nay. Chuyến đi Köln vừa rồi thật vui và
đem lại ấn tượng sâu sắc đối với tôi. Thêm một lần
cảm ơn " phù thủy Facebook" , dù tôi chỉ mới lập cách
đây vài tháng và cách dùng còn ngô nghê lắm nhưng nó đã đem
lại cho tôi nhiều bạn bè và tôi được tận hưởng những
giây phút thật cảm động. Thế giới ảo đầy cạm bẫy nhưng
không vì thế mà sự chân thành bị giết chết. Thậm chí nó
còn được nhân lên bởi người thiện chí .
XT: <em>Chị từng nói đến việc Internet thay đổi thế giới,
vậy liệu điều đó có thể đúng với trường hợp Việt Nam
không, khi mà các thế lực bảo thủ cũng biết dùng mạng để
tung hỏa mù, để gieo rắc nỗi sợ? </em>
VTH: Tôi vẫn lạc quan về khả năng thay đổi thế giới của
Internet ở Việt Nam qua việc nó có thể cá nhân hóa, đại
chúng hóa và minh bạch hóa thông tin. Bản thân cơ chế hoạt
động của Internet là đa nguyên và tự do, cơ sở cho một
giống người sinh ra để phải được trả lại những lợi
quyền đương nhiên mà tạo hóa đã ban cho con người nhưng đã
bị những thể chế độc tài cướp đoạt. Thực sự Việt Nam
đang được thay đổi bởi Internet.
XT:<em> Được biết chị sang Đức lần này để thăm nom chị
gái bị bệnh nặng, vậy tình hình sức khỏe của chị ấy ra
sao?</em>
VTH: Cảm ơn anh đã quan tâm. Chị ấy đã qua cơn thập tử
nhất sinh nhờ chất lượng và dịch vụ chăm sóc bệnh nhân
nổi tiếng đẳng cấp cao của nước Đức. Có điều khi chị
ấy đi qua một cơn bạo bệnh, tỉnh dậy sau cơn hôn mê thì
đã phải sống khác rồi và hiện nay nước Đức vẫn đang
tận tình giúp đỡ chị ấy. Gia đình chúng tôi vô cùng biết
ơn.
XT: <em>Chị có hài lòng với hệ thống y tế và xã hội ở
Đức?</em>
VTH: Thưa anh, không chỉ vừa lòng, mà thán phục và cảm kích.
Đến với thế giới những người áo trắng và hệ thống an
sinh xã hội ở đây đã nửa năm, đi qua hai bệnh viện:
Unfallkrankenhaus và Hedwichshöhe Berlin, hàng ngày tôi được chứng
kiến những người xa lạ ấy không chỉ chữa trị, cứu sống
chị tôi mà nhiều bệnh nhân khác, đối xử bình đẳng không
phân biệt giữa một người lang thang cơ nhỡ không xu dính túi,
chẳng biết tên tuổi, bị tai nạn ngoài đường mà họ mang
về để cứu chữa cũng bình đẳng như với một chính khách
cỡ lớn hoặc người giàu có. Trên nóc bệnh viện cấp cứu
có bãi đáp cho trực thăng để đảm bảo tốc độ cứu
người nhanh nhất có thể và một ông hành khất cũng có thể
được đưa đến bệnh viện bằng trực thăng.. .
Tôi đã từng tự học về những nền văn minh và dân chủ
nhưng điều làm tôi không tưởng tượng nổi là dù rất bận,
họ vẫn có thể bón cho bệnh nhân ăn, rơi nước mắt thương
xót, an ủi khi bệnh nhân đau đớn và quá gầy ốm… Không có
chuyện hành bệnh nhân, nhận tiền hối lộ. Tôi nghĩ đến
Việt Nam, khi bản thân tôi và bao người sợ hãi sự ghẻ
lạnh, tàn nhẫn của nhiều bệnh viện tới mức không dám dùng
đến thẻ bảo hiểm y tế dù vẫn đóng tiền và đành phải
liều mạng tự tra từ điển thuốc để mua thuốc về chữa
trị, cùng lắm thì đến hệ thống dịch vụ tự trả tiền
giá cao dù đang rất nghèo. Tôi đã từng thấy bác sĩ, y tá
của một số bệnh viện cố tình bỏ mặc, mạt sát hoặc làm
đau bệnh nhân để khiến họ phải hối lộ thêm. Bao người
Việt Nam đang phải nằm nhà chờ chết vì không dám hoặc không
đủ tiền đến BV…
XT:<em> Trong sáu tháng sống tại Đức, chắc chị cũng đã tiếp
xúc với nhiều bà con người Việt ở đây, những người có
thể đến từ các nguồn khác nhau: Hợp tác lao động ở CHDC
Đức trước kia, Thuyền nhân sang Đức trước 1990, „Tường
nhân" xin tỵ nạn chính trị sau 1990, Người nhập cư sau này
vì đoàn tụ gia đình hay du học v.v. Chị có thể nhìn ra những
nét đặc trưng cho một cộng đồng nhập cư Việt tại đây
không?..</em>
VTH: Chuyến đi dài này đã cho tôi gặp gỡ khá nhiều. Điều
rất cảm động là hầu hết người Việt ở Đức đều rất
quan tâm tới gia đình và đồng bào ở quê nhà . Tôi đi đâu
cũng được đồng bào của mình sẵn sàng giúp đỡ, ngay cả
bán hàng hay cắt tóc, họ cũng lấy tôi rẻ hơn khi biết tôi
mới ở quê nhà sang dù nhiều người không biết tôi là ai.
Người Việt có ưu điểm là luôn đau đáu quê nhà, dù họ có
thể phủ nhận điều đó. Họ không cam tâm chỉ sống cho mình,
dù họ ra đi vào thời điểm nào và từ đâu.
Nhưng trong ngườiViệt tại nước Đức vẫn có những đặc
điểm khác nhau khá rõ ràng, đưa đến những lựa chọn và
hành xử khác biệt, đôi khi là những nghi kỵ, có thể khiến
cộng đồng phân rã hoặc yếu đi. Chúng ta cần học cách cảm
thông và thấu hiểu nhau, đặt mình vào địa vị của người
khác. Thực ra người Việt đều là con dân đất Mẹ máu đỏ
da vàng, vốn chẳng có oán thù nhưng phận dân đen trôi dạt
vào chỗ khốn khổ tranh giành quyền lực giữa các thể chế
và các nhà cầm quyền, vô cùng bi thảm.
Cần hiểu được điều đó để biết trách nhiệm hòa giải
và hòa hợp dân tộc là thuộc về nhà cầm quyền. Điều đó
chỉ có được khi có những hành xử nghiêm túc, có trách
nhiệm, công bằng, sửa sai từ phía nhà cầm quyền Việt Nam
về những nỗi đau họ đã gây ra cho dân tộc Việt kể từ
thời lập chính quyền đến nay.
Thật cũng lạ là có những người Việt sống ở đất nước
có nền văn minh và dân chủ đứng vào hạng nhất nhì thế
giới như Đức lại có thể vẫn giữ những quan niệm về xã
hội như thời bao cấp trước năm 1990 ở trong nước, trong khi
nhiều người trong nhà cầm quyền Việt Nam vẫn coi thuyền nhân
như kẻ thù sau bao năm thống nhất đất nước.
Khi không cập nhật tình hình, người ta có thể sợ hãi những
điều không đáng sợ. Và khi ta sợ hãi, dù ở trên thiên
đường, chúng ta vẫn bị khống chế bởi chính mình và rất
khó thoát khỏi kiếp nô lệ tự nguyện. Tôi nghĩ không ai trong
chúng ta có quyền được sợ nếu chúng ta muốn sống đàng
hoàng tử tế và muốn tổ quốc Việt Nam phát triển.
XT: <em>Liệu các thực tế sinh động của cuộc sống xa quê ở
đây có thể là chất liệu cho một tác phẩm mới của Võ Thị
Hảo?</em>
VTH: Vâng. Có nhiều điều tôi muốn viết về nơi đây
<img
src="http://i1275.photobucket.com/albums/y456/tncologne/Capanamur2_zpsd0eb15f2.jpg"
/>
XT:<em> Hôm trước, chúng ta có đi thăm đài tưởng niệm con tàu
Cap Anamur ở thị trấn Troisdorf. Đứng trước con thuyền gỗ
bé tí đã từng chứa 52 thuyền nhân Việt Nam được tàu Cap
Anamur vớt lên từ Biển Đông năm 1982, trước khi họ chết
khát, là một người sinh ra và lớn lên trên miền Bắc XHCN,
đã từng vui mừng trong ngày 30.04.1975, khi nghĩ rằng chúng ta
đã „giải phóng miền Nam", cảm tưởng của chị ra sao?
</em>
VTH: Vâng, tôi vô cùng xúc động khi đứng trước bia kỷ niệm
tàu Cap Anamur và đứng trước con thuyền gỗ. Mắt thuyền còn
đó, mở chong chong ra xa xăm như một lời nhắc nhở đừng quên
bất kỳ nỗi đau và nỗi bất công nào đã xảy ra với đồng
bào mình. Mắt chong chong của con thuyền ấy mãi là lời nhắc
nhở và thức tỉnh.
XT: <em>Cảm ơn chị đã tặng gia đình tôi cuốn tiểu thuyết
„Dạ tiệc quỷ" xuất bản ở Mỹ. Tôi đã biết nó trên
mạng Internet và qua những bài giới thiệu. Và bây giờ cầm
nó trên tay, mới lướt qua vài trang đã thấy chị có đề cập
đến số phận của những người Việt phải chấp nhận mọi
hiểm nguy để bỏ nước ra đi tìm tự do. Có thể chị đã
biết, cuộc vượt biển của thuyền nhân Việt Nam từ 1975
đến 1988 với gần 2 triệu nạn nhân , trong đó gần một
triệu đồng bào thân yêu đã nằm lại vĩnh viến dưới đáy
biển được quốc tế đánh giá là cuộc vượt biển lớn
nhất và gây nhiều tổn thất về sinh mạng nhất trong lịch
sử loài người. Thời gian qua ở Đức, chị đã có cơ hội
tìm hiểu thêm những số phận tương tự của bà con „Thuyền
nhân" ở Đức?</em>
VTH: Khi nhìn thấy con thuyền ấy, nhìn hình ảnh con tàu Cap
Anamur đã từng ngang dọc trên mặt biển Đông trong vòng nhiều
năm để tìm và cứu vớt hơn 11.300 thuyền nhân VN sắp chết
trên những con thuyền cạn lương thực, nước uống, đầy
bệnh tật, trôi dạt trên đường vượt biển, là ta không thể
quên hàng trăm ngàn đồng bào VN chấp nhận chín chết một
sống để tìm đường thoát nạn. Việt Nam đã chịu quá
nhiều đau thương, lại bị bồi thêm cuộc vượt biển lớn
nhất và tổn thất nhiều sinh mạng nhất trong lịch sử loài
người, lại còn thêm vô số cuộc vượt rừng, vươt biên
giới, những "người Rơm" bây giờ…
Mỗi người đang sống, trong đó có tôi đều có phần trách
nhiệm để nhớ về nó, đốt lên ngọn lửa lương tri và thắp
cho họ những nén nhang chân tình để giải oan cho họ, để cho
một ngày đồng bào Việt Nam ta không phải tìm đường tha
hương thoát mạng hay thoát nghèo hoặc thoát sự đàn áp độc
tài. Lẽ ra chúng ta phải giàu mạnh và văn minh để làm được
nghĩa vụ quốc tế là chìa bàn tay ra để giúp đỡ những
người tha hương khốn khổ lê thân đến tìm nơi nương náu
trên đất Mẹ Việt Nam, điều đã từng xảy ra trong lịch sử
dân tộc. Ngày đó còn xa, rất xa nhưng tôi bị ám ảnh bởi
điều đó cho đến lúc chết. Dù đã viết một phần về họ
trong tiểu thuyết Dạ tiệc quỷ, tôi vẫn chưa vượt qua
được nỗi ám ảnh ấy. Tôi mong có đủ thời gian để viết
tiếp…
XT: <em>Trong cuộc gặp mặt với bàn bè tối qua, anh Long có hỏi
chị: Kinh nghiệm cho thấy, thông thường trong những giai đoạn
bi đát của một dân tộc, của một quốc gia, thường xuất
hiện những tác phẩm văn học xuất sắc, khắc họa được
những mâu thuẫn, những xung đột, những bi kịch của dân tộc
đó. Ví dụ như „Những người khốn khổ", „Sông đông êm
đềm" hay „Quần đảo Gulag" v.v. Vậy chị Hảo giải thích
thế nào về việc VN đã trải qua bao nhiệu cuộc bể dâu, lúc
nào người ta cũng nói đến khủng hoảng chạm tới đáy mà cho
tới nay độc giả Việt ở trong và ngoài nước chưa hề
được đọc tác phẩm văn học nào tương xứng với các đau
khổ mà dân tộc này đã chịu đựng? Các văn nghệ sỹ Việt
Nam có phải chịu trách nhiệm gì cho sự thiếu hụt này không?
Phải chăng đây chỉ là tội của hệ thống kiểm duyêt? </em>
VTH: Có thật sự như vậy không? Hệ thống kiểm duyệt Việt
Nam có tội rất lớn là đã dùng mọi biện pháp có thể, kết
hợp với bộ máy đàn áp và hệ thống giáo dục, tuyên truyền
độc tài để hỗ trợ nhũng nhà cầm quyền „ám sát" nền
văn học, nền văn hóa, với mục đích chính là phục vụ cho
việc nô lệ hóa tư tưởng người dân để dễ bề thống
trị, kéo dài địa vị và tham nhũng. Nhưng tư tưởng và tài
năng là cái trong đầu mỗi người, không dễ gì giết chết.
Tôi không tin Việt Nam không có tác phẩm lớn trong những năm
tháng này, vấn đề là nó chưa hẳn đã được xuất hiện.
Được xuất hiện, chưa chắc nó đã được nhận biết bởi
những con mắt tinh đời. Ngọc và kim cương phải có chuyên gia
nhận diện. Ta có thể giẫm đạp lên ngọc và kim cương vì
không biết và tưởng chúng là sỏi đá. Những nhà phê bình
Việt Nam hiện đang bằng lòng với việc điểm sách, bàn nhậu,
kiểu phê bình đặt hàng và thân hữu và chạy show theo vô số
sách nhảm và nhạt. Họ cũng không dại gì dành thời gian để
đọc và viết về những cuốn sách có vấn đề để bị đe
dọa mất miếng cơm manh áo và chẳng ai chịu đăng cho. Ám ảnh
đói khát và bị giật mất miếng ăn bất cứ lúc nào cũng ám
quẻ người Việt và chúng ta chưa thể thoát khỏi bệnh phù
phiếm nông cạn. Đã phù phiếm và xốc nổi thì đá hay ngọc
khó bề phân biệt.
XT: <em>Khi chị nói đến các từ „hèn","nỗi sợ hãi" tôi
lại nhớ đến một quan niệm mới mà qua nay tôi học được
từ chị: „Sợ hãi chính là biểu hiện của thói tham lam, tham
sự an toàn". Chị có thể phân tích thêm quan niệm này không?
</em>
VTH: Vâng, mọi nỗi sợ của con người đều có lý, có nguyên
nhân. Sợ hãi là bản năng tự vệ giúp con người tồn tại.
Nhưng để tồn tại được, không chỉ sợ là đủ, mà cần
phải biết đối diện với nỗi sợ hãi, cũng để tự vệ.
Người ta ai cũng nhạy cảm với nỗi sợ hãi và luôn biết rõ
lúc nào mình hèn. Tham an toàn cũng là một cái tham lớn và đó
là nguồn gốc của mọi nỗi vô cảm và sợ hãi. Cũng chỉ có
loài người là rất giỏi che đậy nó vì họ biết rõ nỗi
nhục nhã của hèn. Họ muốn tự do, dân chủ, không bị oan
khuất, đất nước và gia đình giàu mạnh nhưng họ không làm
gì cả ngoài việc kiếm ăn và đợi người khác chết cho
quyền lợi của mình. Ngồi trên núi xem hổ đánh nhau, xem con
nào chết thì nhặt bỏ bao tải đem về làm thịt là một cái
thú đặc biệt của nhiều người Việt. Xem kẻ khác chết cho
mình cũng là một thú tiêu khiển đáng giá với họ. Chính vì
thế, câu đầu lưỡi của họ là: tôi không dính tới chuyện
chính trị…Cho đến khi nước mất nhà tan thì đã muộn.
Nếu công dân không vượt lên nỗi sợ hãi để cùng canh giữ
nền chính trị lành mạnh của cộng đồng, thì ai sẽ canh giữ
cho chúng ta? Không canh giữ, cứ đổ tội „dân nào thể chế
chính trị ấy": đó là cái chết được báo trước…
XT: <em>Chị cho là trí thức Việt Nam cũng có trách nhiệm trong
việc để cái chết được báo trước đó đe dọa tương lai
dân tộc? </em>
VTH: Vâng. Trách nhiệm lớn là đằng khác. Bởi vì đặc điểm
của giới trí thức là tính dự báo, tính mở đường, tính
thức tỉnh và ý thức khai sáng. Trí thức ở trong chế độ
nào cũng tự nhiên mang tính phản biện để làm lành mạnh hóa
và thúc đẩy xã hội tiến lên. Ở Việt Nam chưa thực sự
hình thành một tầng lớp trí thức, mà đã hình thành một
tầng lớp rầm rộ những người biết chữ nô lệ. Đó là do
sự đàn áp khiến mọi người sợ hãi và do tàn dư quan niệm
của Mao Trạch Đông để lại cho những nước theo chủ nghĩa
xã hội và cộng sản: „ trí thức không bằng cục phân".
Họ tìm cách tiêu diệt, đàn áp, đẩy ra khỏi hệ thống
những trí thức thực sự để dễ nô lệ hóa dân chúng.
XT: <em>Hôm nay tiễn chị về Berlin để từ đó chị quay về
Việt Nam, quay trở lại với cuộc sống quen thuộc đầy rẫy
bất công, cuộc sống với biết bao đè nén và với các cảm
giác bất an, vậy mà tôi vẫn cảm thấy ở chị một niềm tin
mãnh liệt vào tương lai của đất nước, nơi người thân chị
đang sống, trong đó có con gái chị. Cái gì đã nuôi sống
niềm tin đó? </em>
VTH: Cảm ơn anh và nhiều bạn đọc ở một số nước trên
thế giới đã cảm thông, xót thương tôi và thậm chí có
người bảo tôi đừng về nơi ấy, sợ tôi gặp nguy hiểm.
Nhưng tôi vẫn về vì đã có một lời hẹn với mình rồi thì
phải làm. Không lỗi hẹn với mình để ta không xấu hổ vì
hẹn lương tâm là cái hẹn quan trọng nhất. Tôi vẫn tin mãnh
liệt vào ánh sáng vì sinh vật nào, xã hội nào, dù ẩn sâu
dưới đáy biển vẫn cần và hấp thụ được ánh mặt trời.
Việt Nam dù chậm nhưng vẫn phải đi về phía ánh sáng. Chẳng
phải sự lên tiếng đàng hoàng, thẳng thắn, trực diện của
mỗi người, dù vẫn đang bị đàn áp, kỳ thị nhưng đã đây
đó thức tỉnh, cải thiện được phần nào tình hình đấy
thôi.
XT: <em>Trân trọng cảm ơn chị.</em>
Köln 29.08.2014
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140829/vo-thi-hao-viet-nam-du-cham-van-dich-chuyen-ve-phia-anh-sang),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét