Trưa 3/7/2014, VTV1 có mục phỏng vấn ông Cục trưởng Cục
Khảo thí và Kiểm định chất lượng Bộ Giáo dục và Đào
tạo về kỳ thi tuyển sinh CĐ – ĐH 2014 với lời dẫn mở
rất có tính khích lệ của phía đài. Có lẽ nhờ vậy, và đã
được hướng dẫn chuẩn bị trước khá kỹ, người được
phỏng vấn tuôn ngay "Như đồng chí nói…" và sau đó là
những tràng liên thanh về những cải tiến của ngành trong kỳ
thi dưới ánh sáng của nghị quyết 29.
Nghe ra thì cũng chỉ những chuyện kỹ thuật thi cử lặt vặt,
bàn đi bàn lại từ 1989 đến nay, với những phương án và
vấn đề đúng ra là không nên có trong tư duy quản lý đại
học, từ chỗ Bộ soạn đề và đáp án, in thành sách và bán
ra xã hội để làm giàu, đến 3 chung, cách ra đề (qui trình và
nội dung đề), điểm sàn, chống gian lận thi cử từ phía
người thi và phía người tuyển. Gần đây thì tập trung vào
chuyện gỡ rối, làm hoà giữa phương thức 3 chung với việc
các trường tự tổ chức thi, tuyển thông qua thay đổi cách
xác định điểm sàn của Bộ; cho một số trường được tổ
chức thi, tuyển riêng nhưng đe doạ sẽ thanh tra. Tất cả đều
là nửa vời, lặt vặt, nhưng được mệnh danh sang trọng là
chuẩn bị cho giai đoạn thực hiện tự quản của đại học.
Nói rất nhiều, nhưng ngay trong phương án 3 mức điểm sàn cho
đại học và một mức cho cao đẳng là chẳng có cơ sở khoa
học gì, chỉ cốt để làm chiếc phao cho nhóm ngoài công lập
và các trường đại học yếu thế có thể tuyển hết chỉ
tiêu (tức là có sinh viên học để mà sống). Do vậy, loay hoay
cải cách cũng chỉ để bộc lộ ra sự bế tắc trong việc tổ
chức, quản lý một nền đại học như một nhóm lợi ích
khổng lồ và ngày càng không kiểm soát được.
Sự hỏng hóc đó, nói như giáo sư Hoàng Tuỵ, là lỗi hệ
thống; hệ thống đó bắt đầu từ tư tưởng, ý thức hệ,
thể chế chính trị và nền đạo đức như là sản phẩm và
hậu quả của những cái kia. Suốt 30 năm đổi mới (tính từ
1979 đối với giáo dục phổ thông), Bộ vẫn không thể từ
bỏ những phương thức quản lý tập trung đối với giáo dục
nói chung, đại học nói riêng vì đó là sản phẩm của nhân
tố thống ngự là sự toàn trị; trong không gian đó, Bộ vừa
phải giữ quyền, bảo vệ lợi ích của ngành và quan trọng là
của chính Bộ (ví dụ như sách ra đề thi hoặc Nhà xuất bản
riêng để nuôi cơ quan Bộ), vừa phải nghiêm cẩn thực hiện
nhiệm vụ chính trị về bảo vệ chế độ, bảo vệ ý thức
hệ thông qua giáo dục.
<div class="boxright300"><img
src="https://www.danluan.org/files/u23/ay.dogan_1993.82-s.jpg" /></div>
Bên dưới cơ cấu quản lý vị lợi đó, là những nhóm lợi
ích đa cấp, làm nhiệm vụ vận hành các mục tiêu giáo dục,
thông qua một chương trình, một bộ sách giáo khoa, một bộ
giáo trình duy nhất để tạo ra hiệu quả giáo dục. Quá trình
vận hành và quản lý vận hành đó được nuôi bằng lương và
học phí, tạo thành cái nghề cao quí nhất. Kết quả là sau 30
năm, ngành giáo dục đã đi thừ thất bại này đến thất bại
khác: Chất lượng dạy học kém, chất lượng trong sản phẩm
giáo dục quá thấp, do đó hiệu quả không đạt; đạo đức
giáo dục băng hoại, rất nhiều tiêu cực trong quan hệ kinh tế
học giáo dục (kể cả từ nguồn đầu tư của nhà nước vào
ngành, vốn viện trợ và vay từ nước ngoài và quan hệ kinh
tế giữa giáo dục (người dạy) với người học và phụ
huynh, xã hội.
Có thể nói không ngoa và rất dễ chứng minh rằng cho đến
thời điểm này, nền giáo dục Việt Nam là chỗ để người
học (kể cả người dạy đi học) mua chữ, mua bằng, tìm một
chứng nhận nghề nghiệp để vào đời và tiến thân; còn phía
người dạy (tất tần tật những người ở phía không phải
người học) bán chữ, bán bằng để mưu sinh và làm giàu.
Những ý nghĩa thiêng liêng trong mục tiêu giáo dục đã bị tha
hoá, trừu tượng hoá từ thực tiễn giáo dục và trong thực
tiễn giáo dục; sự tôn quí của nghề nghiệp chỉ còn là sự
tự động viên giả dối nhau của nội bộ ngành và lời vuốt
ve của những người lãnh đạo đối với giáo dục.
Ấy vậy mà nền giáo dục lại được giao và kỳ vọng trang
trải toàn bộ yêu cầu của xã hội (thực chất là của
đảng) để làm ra sản phẩm giáo dục toàn diện với tên gọi
khái quát của nó là con người mới xã hội chủ nghĩa. Và
cũng chính vì đó mà mới nên cơ sự bi đát nói trên.
Do sự chi phối của chính trị, tư tưởng, ý thức hệ nên
nền giáo dục phải tập trung, duy nhất. Bộ không thể phân
cấp mạnh, giao quyền tự chủ vừa vì sợ mất lợi như đã
nói, đồng thời cũng biết quá rõ sự thiếu năng lực, vô
đạo đức, vô trách nhiệm, vụ lợi của cấp dưới và biết
đâu, khi thả lỏng ra, những con người nhu nhược nhưng tham lam
như âm binh dậy non của Cao Biền ấy lại làm chệch hướng
chính trị, ý thức hệ đi (chuyện xử lý một số chương
trình, giáo trình nhạy cảm chứng tỏ quá trình này).
Muốn an toàn nhất cho một nền giáo dục tập trung duy chính
trị như thế, chỉ có một cách, nói gọn, là người học
phải học thuộc lòng tất cả, từ môn tự nhiên, toán, đến
các môn xã hội; chuyện phát triển tư duy cốt chỉ ngốn tiền
các dự án, còn khi vào cuộc thi, trước hết là kiểm tra mức
độ học thuộc lòng. Điều kiện để đo mức học thuộc lòng
là không cho mang tài liệu vào phòng thi, kể cả atlas địa lý,
bảng tuần hoàn hoá học…Từ đó mà khởi phát tất cả sự
gian lận thi cử từ phía người thi: phao, điện thoại di dộng,
và vô số những phương tiện công nghệ thông tin hiện đại
nhất (đôi khi người viết bài nghĩ rằng họ đã có tiền mua
và biết sử dụng những phương tiện ấy thì cần gì đi thi
đại học). Không đâu trên thế giới này lại phong phú các
hình thức gian lận của thí sinh như thế. Ngày xưa, trong thi
cử chỉ có một hình thức gian lận duy nhất do thí sinh thực
hiện là copy, tức là xem bài người ngồi gần (do vậy nên nó
được nói trại thành "coi bi") và việc người ngoài phòng
thi ném giấy nháp vào. Thế cũng là động trời rồi.
Gian lận của thí sinh có quan hệ vô cùng biện chứng với gian
lận của những người lớn trong giáo dục, quan trọng nhất là
chấm thi (dấu hiệu bài thi, lộ phách, những tiêu cực trong
xét tuyển…). Để tránh dài dòng, cũng có thể nói ngay rằng
không đâu trên thế giới này lại có đến 3 tầng cán bộ coi
thi cho một phòng thi (2 người trong phòng luôn đằng đằng sát
khí và nhiều lớp bên ngoài), 2 cán bộ chấm thi cho một bài
thi và nhiều người chấm các vòng sau đó, mà tất cả đôi khi
đều là đảng viên cộng sản. Thế nhưng họ có tin và được
phép tin nhau đâu.
Học thuộc lòng nên, tôi nhớ khoảng 2007, 2008 gì đó, có việc
ra đề thi môn văn sai ở một trường cao đẳng nọ. Sai là do
đề thi sử dụng tác phẩm không nằm trong chương trình hạn
chế, cụ thể là bài đọc thêm trong sách giáo khoa. Thì ra,
với môn văn, môn ý thức hệ, đề thi chỉ được sử dụng
những bài đã được chọn trong sách giáo khoa, mà dĩ nhiên,
sự chọn lựa này có những căn cứ tư tưởng chính trị của
nó. Tôi cũng nhớ, trong năm đó, đề thi văn Tú tài ở Pháp,
người sử dụng ngay một câu phát biểu của Tổng thống trên
truyền hình cách đó vài tuần để học sinh nghị luận.
Học thuộc lòng nên mới có chuyện sau những khoe khoang đổi
mới của ông Cục trưởng, ngay trong buổi thi buổi thi sáng 4/7,
xảy ra sự cố chiếc máy trợ thính của một thí sinh. Do
phương tiện này không có trong qui định, song lại na ná hoặc
có thể là phương tiện liên lạc, lập tức hội đồng thi
phải xử lý. Một hệ thống quyền lực được huy động gồm
giáo dục, công an, y tế, điện tử - công nghệ thông tin để
giám định đối tượng khả nghi này. Có lẽ công việc cũng
phải mất vài giờ, dài hơn thời gian tác nghiệp của các nhân
vật trong "Truyện trinh thám An Nam" của Nguyễn Công Hoan.
Trong thời gian ấy, cậu thí sinh kia như thế nào thì không nói.
Giả định là cậu ấy vẫn được tiếp tục làm bài thì
chất lượng bài thi thế nào trong điều kiện bị tác động
tiêu cực về thể chất (không còn nghe gì) và tinh thần như
thế. Ai chịu trách nhiệm, hỡi nền giáo dục nhân văn, tôn
trọng người tàn tật của nước Việt Nam?
<strong>Xích Tử</strong>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140705/chiec-may-tro-thinh-va-su-khon-cung-cua-nen-giao-duc),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét