<center><img
src="http://www.danluan.org/files/u1/sub03/545891_479078338782681_554360760_n.jpg"
width="600" height="449" alt="545891_479078338782681_554360760_n.jpg"
/></center>
<strong>Người Sài Gòn nên đọc, không phải người Sài Gòn,
đọc cho biết! </strong>
Tôi có ngươì chị ruột giúp viêc bán sách cho tiệm sách Việt
Hương ở số 34 đưòng Lê Lợi. Từ đây đi về hướng chợ
Bến Thành có thêm 3 tiệm sách: Thanh Tuan số 56, Phuc Thành số
58 và Khai Trí chiếm 2 căn 60 - 62 . Theo chị tôi kể laị Ông
Khai Trí khởi nghiệp bằng 1 chiếc xe đẩy (như xe bán sách ở
bến sông Seine bây giờ). Xe bán sách của Ông thường đậu
trước cổng Trường Chasseloup Laubat đường Hồng Thập Tự.
Tôi nghe kể laị vây thôi chớ đâu ngờ gặp Ông ở trại Z30C
Hàm Tân.
Buổi sáng tù đợi đi lao động, nhưng sớm hơn có một ông
già lúc nào cũng với bộ quần áo trắng đã ngã qua màu cháo
lòng đẩy chiếc xe caỉ tiến chứa phân bắc cuả tù đem đi.
Sáng naò cũng vậy, ít ai biết ông là ai. Đó là ông Nguyễn
Hùng Trương, chủ nhà sách Khai Trí nổi tiếng ở Sài Gòn
trước năm 1975.
Người Sài Gòn gọi ông là "ông Khai Trí" (theo tên nhà sách -
nhà xuất bản do ông làm chủ). Hết sức quảng bác nhưng ông
lại rất ít nói về mình, nên ít người biết ông chính là
tấm gương sống động: từ hai bàn tay trắng trở thành người
kinh doanh ngành sách lớn nhất và uy tín nhất miền Nam.
<center><img
src="http://www.danluan.org/files/u1/sub03/432137_371185592905290_495019525_n.jpg"
width="353" height="257" alt="432137_371185592905290_495019525_n.jpg"
/></center>
<center><em>Ông Khai Trí và nhà biên soạn tự điển Nguyễn Văn
Khôn</em></center>
Ông Khai Trí tên thật là Nguyễn Hùng Trương, sinh năm 1926 tại
Thủ Đức. Thuở nhỏ, ông thường nhịn ăn sáng, dùng 2 đồng
xu mẹ cho để mua báo đọc. Lên Sài Gòn học trung học ở
Petrus Ký, ông được sắm cho chiếc xe đạp cũ để cuối tuần
đạp về nhà, đầu tuần trở lên với món tiền đủ để
tiêu xài dè sẻn trong tuần. Nhưng cứ mỗi chiều thứ hai là
ông tiêu sạch số tiền đó vào sách báo rồi cả tuần nhịn
ăn sáng, chỉ uống nước lã cho đỡ đói.
Sách ông mua hầu hết là sách báo nước ngoài, vào thập niên
1940 ông đã gây dựng được một tủ sách có giá trị. Bạn
bè đến chơi, thấy ông có nhiều sách hay thường nhờ ông mua
giùm. Có lần, chỉ 5 người nhờ nhưng ông mua đến 10 cuốn
để được hưởng 30% hoa hồng. Số sách dư ra, ông đem ký
gửi ở quán sách. 3 hôm sau, người chủ quán hỏi ông sách
loại đó còn không, nếu còn thì đem tới tiếp vì sách gửi
trước đã bán hết rồi. Từ đó ông nảy ra ý định mua sách
báo ở nước ngoài về gửi bán. Sách ông chọn là loại sách
có giá trị, quý hiếm, nhiều người cần mà trong nước không
bán. Lúc đầu mua mỗi thứ vài chục cuốn, thấy bán chạy ông
mới tăng số lượng lên, có khi cả nghìn cuốn.
Nhờ cố gắng làm việc không quản mệt mỏi, tiết kiệm từng
đồng nên đến năm 1952 ông Khai Trí đủ vốn để mở một
hiệu sách nhỏ tại 62 đại lộ Bonard (nay là Lê Lợi), đặt
tên là Nhà sách Khai Trí (nay là Nhà sách Sài Gòn). Đây là nhà
sách đầu tiên ở Việt Nam bán hàng theo kiểu tự chọn, khách
có thể đứng đọc tại chỗ hàng giờ rồi đi ra mà không
phải mua. Nữ nhân viên bán hàng mặc đồng phục, lúc nào cũng
vui vẻ ân cần, trông nom một cách kín đáo...
Những điều này hiện nay được áp dụng ở đa số hiệu sách
nhưng vào thời điểm đó thì quá mới mẻ và rất được
khách hàng ủng hộ, nhờ vậy mà sau đó nhà sách được mở
rộng thêm 2 căn liền kề với nhiều tầng lầu.
Nhà sách Khai Trí còn phụ trách cả việc xuất bản sách với
những đầu sách được chọn lựa kỹ càng và phong phú.
Một thú chơi đặc biệt của ông Trương nữa là sưu tầm sách
báo (chỉ riêng tờ báo Pháp ngữ Le Monde, ông có từ số đầu
tiên cho tới ngày 30/4/1975). Ông còn cùng nhà văn Nhật Tiến
chủ trương ra Tuần báo Thiếu Nhi và là soạn giả của nhiều
đầu sách có giá trị.
Riêng trong khoảng 10 năm từ 1993 đến 2003, ông đã tuyển chọn
và biên soạn khoảng 15 cuốn sách: Thơ tình Việt Nam và thế
giới chọn lọc, Quê em mến yêu, Làm con nên nhớ, Chánh tả cho
người miền Nam, Huế mến yêu, Những bài thơ hay trong văn
chương Việt Nam...
Nhà văn Nguyễn Thụy Long (tác giả của cuốn tiểu thuyết nổi
tiếng "Loan mắt nhung," một cuốn tiểu thuyết mà sau này giới
nghiên cứu miền Bắc sau 1975 cũng hết lời ca ngợi) có viết
một bài nhan đề "Vĩnh biệt ông Khai Trí," trong đó có nhắc
đến hoàn cảnh đau thương của ông Khai Trí sau 1975.
Ông Khai Trí, Nguyễn Hùng Trương, sinh năm 1926 tại Thủ Đức,
Gia Định, mất hồi 5 giờ 15 ngày 11 tháng 3 năm 2005, tức ngày
mồng 2 tháng 2 năm Ất Dậu, thọ 80 tuổi sau hai tuần nằm
bệnh viện. Ông mất đi do sức già lực kiệt, nhiều năm ông
cố gắng tranh đấu để xin lại hiệu sách vĩ đại của ông
sau khi bị nhà nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa tịch thu, sau
đợt cải tạo văn hóa 1976 tại Sài Gòn. Tiệm sách của ông
tại đường Lê Lợi mang tên Khai Trí bị nhà nước "quản lý",
nay mang tên Phahasa của nhà nước.
Thuở đó, sau khi các sĩ quan chế độ Việt Nam Cộng Hòa bị
đi cải tạo trước, đến lượt những văn nghệ sĩ bị bắt,
tác phẩm thiêu đốt và họ đều bị coi là kẻ có tội,
đương nhiên bị bôi nhọ, kết tội là Biệt Kích Văn Nghệ.
Ông Khai Trí cũng bị coi là tội phạm, liệt vào hàng văn nghệ
sĩ và bị bỏ tù, vì người chiến thắng cho ông là người
kinh doanh và phát triển cái văn hóa đồi trụy. Những người
đã từng sống ở miền Nam trước giải phóng, ai cũng biết
đến ông. Gọi là ông Khai Trí mà quên cái tên cúng cơm của
ông là Nguyễn Hùng Trương, ông làm được nhiều công việc
lợi ích cho văn hóa Việt Nam, cả đời ông đam mê công việc
ấy. Và ông quen biết rất nhiều văn nghệ sĩ ở miền Nam ,
kể cả những văn nghệ sĩ Bắc di cư 1954.
Ông Khai Trí lại ra tay giúp đỡ nhiều anh em văn nghệ sĩ gặp
hoàn cảnh khó khăn, mua tác phẩm của họ, tuy chưa in còn để
đấy nhưng ông vẫn trả tiền đầy đủ không thiếu một xu.
Ngoài ra ông tài trợ cho nhiều tờ báo hồi đó ở Sài Gòn.
Tôi không biết nhiều, nhưng tôi biết về tờ báo Sống của
Chu Tử, cũng có sự góp sức về mặt tiền bạc.
... Bao nhiêu lần tôi đi qua đường Lê Lợi, tôi nhìn thấy ông
Khai Trí buồn bã đứng ở góc đường đó, nhìn sang hiệu sách
cũ của mình mang tên mới là Phahasa. Một lần khác, cũng trong
bữa giỗ ông Chu Tử, tôi hỏi ông Khai Trí về việc xin lại
nhà sách Khai Trí đến đâu rồi?Ông cười chua chát: Phải
đến năm 3000 thì may ra...
Ngày ông bị bắt, bị bỏ tù, bao nhiêu bài báo nói xấu ông,
kết tội ông còn dấu bao nhiêu kho sách Ngụy, không thành thật
khai báo. Chuyện thế thái nhân tình lúc ông gặp hoạn nạn,
những kẻ trước đây từng chịu ơn ông, tố cáo ông bao nhiêu
là tội kể cả những điều không có để lập công.
Buổi lễ tang ông Khai Trí, tại nhà ông đường Xô Viết Nghệ
Tĩnh, tôi gặp nhiều bạn bè của ông, những người thuộc
chế độ Sài Gòn cũ đến thắp cho ông những nén nhang và chia
sẻ sự thương tiếc với gia đình ông.
... Tôi nhớ mãi dáng ông Khai Trí đứng nhìn lên hiệu sách cũ
của mình và câu nói chán nản của ông, năm 3000 thì người ta
trả lại cho ông nhà sách Khai Trí. Sao mà chua chát thế cho ông
Khai Trí Nguyễn Hùng Trương, cả một đời chỉ có một đam mê
là làm văn hóa, giữ gìn cái hay, cái đẹp cho thế hệ mai sau.
<em><strong>Tiếng Xưa</strong></em>
Nguồn: vietlandnews.net
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140613/sai-gon-ngay-xua-ong-chu-nha-sach-khai-tri-sai-gon),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét