Nghịch lý gấp đôi
Với giới phân tích thường quan tâm đến những quốc gia khép
kín, một điểm khá tương đồng không thể bỏ qua giữa hai
nền kinh tế Trung Quốc và Việt Nam là lượng dự trữ ngoại
tệ mạnh của hai nước này đã đại nhảy vọt trong mấy năm
qua.
Về phần Ngân hàng trung ương Trung Quốc, thành tích này thậm
chí còn không thèm che giấu. Chưa bàn tới tính trung thực của
báo cáo, tính tới nay chủ thuyết "Trung Quốc trỗi dậy"
đã phóng dự trữ ngoại tệ lên gần $4,000 tỷ, theo một công
bố mới nhất của cơ quan này. Như vậy, cùng với tốc độ
tăng tiến gấp đôi số nợ của các chính quyền địa phương
từ $1,500 tỷ lên $3,000 tỷ chỉ từ năm 2011 đến cuối năm
2013, dự trữ ngoại tệ cũng tăng gấp hai lần. Đó chính là
một trong những nghịch lý lớn nhất của nền kinh tế mà một
chuyên gia phương Tây đã vẽ nên ảnh "Voi cưỡi xe đạp".
Tuy nhiên, hiện giờ kinh tế Trung Quốc chỉ mới có biểu hiện
tăng trưởng chậm lại và cách nào đó gây lo ngại cho Bộ
chính trị Bắc Kinh cũng như với các đối tác lớn của Trung
Quốc trên thế giới như Mỹ và Australia, chứ chưa lâm vào
tình trạng chịu quá nhiều điều tiếng như Việt Nam trong
suốt gần bảy năm qua. Còn với "tổ quốc ngàn năm Bắc
thuộc", tình cảnh tồi tệ hơn nhiều sau cú khủng hoảng kinh
tế thế giới từ đầu năm 2008. Vào giữa năm 2011, sau khi con
sóng đầu cơ bất động sản ở Hà Nội đã đi hết chiều
dài của nó, thị trường nhà đất Việt Nam ngay lập tức rơi
vào cảnh hoàng hôn. Cũng từ đó bắt đầu xuất hiện một
từ ngữ mà giới ngân hàng ghét cay ghét đắng: "nợ xấu".
Trong cảnh chợ chiều Việt Nam, nợ xấu là nguồn cơn của
mọi nguồn cơn, khiến sinh ra mọi chuyện không thể gọi là
tốt đẹp. Từ năm 2011 đến nay, bất chấp thái độ cố tình
bưng bít của Ngân hàng nhà nước Việt Nam, con số về tỷ lệ
nợ xấu mới nhất do hãng tư vấn xếp hạng tín nhiệm quốc
tế Moody's công bố vào đầu năm 2014 vẫn là 13%, tương
đương với khoảng 500,000 tỷ đồng trên tổng số 3,400,000 tỷ
đồng tổng nợ trong hệ thống ngân hàng. Có lẽ không quá khó
để lý giải là con số nợ xấu hoặc nợ không thể đòi như
thế đã khiến cho khối ngân hàng thương mại mất ngủ đến
mức nào. Nhưng chính thế vong thân lãi suất cho vay đến hơn
20%/năm của các ngân hàng này lại làm cho ít nhất 200,000 doanh
nghiệp phải vong mạng, và trên thực tế cũng chừng đó số
doanh nghiệp không có khả năng đóng thuế cho ngân sách nhà
nước. Con số này chiếm đến 35% tổng số doanh nghiệp còn
nằm trên danh mục đăng ký hoạt động ở Việt Nam tính đến
thời điểm này.
Thế nhưng bất chấp tất cả, dường như chưa bao giờ Hà Nội
quên đi niềm tự hào anh em môi răng với Bắc Kinh, kể cả
trong tận cùng của những nghịch lý bị coi là tật xấu khủng
khiếp. Trong bối cảnh nền kinh tế đã rơi vào suy thoái trầm
trọng và khiến hiệu ứng tiêu dùng tương đương với tình
trạng giảm phát, lượng dự trữ ngoại tệ do Ngân hàng nhà
nước Việt Nam công bố vẫn gia tốc một cách đáng sợ. Nếu
từ năm 2011 trở về trước, dự trữ ngoại tệ là chủ đề
được coi là tuyệt mật và hầu như không thể công bố, thì
nghịch lý ngơ ngác là trong lúc nền kinh tế ngày càng hội
ngộ đầy đủ các thành tố khủng hoảng từ năm 2012 đến
nay, Ngân hàng nhà nước lại càng lúc càng trở nên dạn dĩ
hơn để "giải mật". Lượng dự trữ ngoại tệ của Việt
Nam cũng theo đó mà xuất thần: từ khoảng $15 tỷ vào năm 2011,
bầu sữa này đã lên đến hơn $30 tỷ vào đầu năm 2014. Thậm
chí có ước đoán hiện thời dự trữ ngoại tệ của Việt Nam
còn lên đến gần $40 tỷ, tức tương đương 1% của cái giá
trị nhất thời chưa được kiểm chứng như vậy ở Trung
Quốc.
Tất nhiên, một câu hỏi phải đặt ra: vì sao trong bối cảnh
nền kinh tế cực kỳ què quặt mà dự trữ ngoại tệ của
Việt Nam vẫn quá đầy đặn?
Vong thân kinh tế
Một giả thiết nhẹ nhàng có thể phác ra là Ngân hàng nhà
nước Việt Nam - cơ quan vẫn ham muốn được nâng cấp lên
mức "trung ương" theo cơ chế Trung Quốc - đã in tiền quá
mức cần thiết để làm công tác "huy động ngoại tệ trôi
nổi" nhằm phòng lúc khốn khó.
Một kinh nghiệm quý báu mà Hà Nội có lẽ đã luôn tham khảo
từ "người láng giềng anh em": Trung Quốc luôn bị xem là
kẻ tạo ra lạm phát với tốc độ in tiền gấp đôi nước
Mỹ. "Trong vòng 30 năm qua, Trung Quốc đã dùng quá nhiều tiền
để bơm vào nền kinh tế nhằm kích thích tăng trưởng" -
một chuyên gia kinh tế có tên là Wu Xiaoling của chính phủ Trung
Quốc nhún vai.
Chỉ tính đến cuối năm 2013, lượng cung tiền bơm vào nền
kinh tế của Trung Quốc đã lên tới 110,650 tỷ Nhân dân tệ
(tương đương $17,770 tỷ), gấp 4 lần so với 10 năm trước
đây. Đây là dấu hiệu sống động nhất và cũng là bằng
chứng hùng hồn nhất cho thấy chính phủ Trung Quốc đang in
tiền nhanh hơn khá nhiều tốc độ tăng trưởng của nền kinh
tế.
Song cơ chế lạm phát in tiền cũng tất yếu gây ảnh hưởng
không nhỏ đến sức khỏe của đồng Nhân dân tệ. Kể từ khi
Trung Quốc bỏ chế độ neo tỷ giá vào năm 2005, đồng Nhân
dân tệ đã tăng giá so với đồng USD do nền kinh tế Trung
Quốc tăng trưởng nhanh. Tuy nhiên, nghịch lý xảy ra là trong khi
Nhân dân tệ có vẻ giữ giá trị so với đồng tiền của các
quốc gia khác, thì nó lại nhanh chóng mất giá ngay trong nước;
đồng thời xu thế này cũng không kéo dài khi thời gian gần
đây đồng Nhân dân tệ liên tục mất giá so với các đồng
tiền khác. Nếu trong 4 tháng đầu năm 2014, đồng Nhân dân tệ
của Trung Quốc liên tục giảm giá với biên độ lớn nhất
từ khi quốc gia này bắt đầu thực hiện cải cách đến nay,
thì vào đầu tháng 5/2014, tỷ giá Nhân dân tệ đã giảm xuống
mức thấp nhất kể từ cuối năm 2012, chỉ còn $1 đổi 6,23
NDT.
Hệ quả đương nhiên mà một kẻ sắp vong thân kinh tế phải
tính đến là gom góp những tài sản quý giá nhất để phòng
thân. Rất có thể cả Trung Quốc lẫn Việt Nam, một khi vẫn
lang thang trên con đường "kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa", hẳn phải dựa vào đồng đô la Mỹ như
một phao cứu sinh để phòng hờ tương lai đồng nội tệ mất
giá và nền kinh tế rơi vào lạm phát trầm trọng hoặc bị
bão lạm phát.
Với Việt Nam, tương lai này đã hầu như chắc chắn. Còn với
Trung Quốc, cả thế giới vẫn đang chờ xem quốc gia 1,3 tỷ
dân này phải vật lộn với mầm mống của cơn khủng hoảng
sắp tới như thế nào.
Những mầm mống như thế đang có vẻ khá căng cứng. Khi Tết
nguyên đán 2014 mới trôi qua được một tháng, những tin tức
về một đợt suy thoái kinh tế ở Trung Quốc bất chợt dồn
dập. Từ sâu thẳm của những tháng năm chật chội, những
nguồn tin bắt đầu lộ diện. Nhưng rõ ràng nhất là việc
hãng nghiên cứu có uy tín Business Wisdom đưa ra dự báo sắp có
làn sóng vỡ nợ ở 10 ngành công nghiệp Trung Quốc, bao gồm:
(1) đóng tàu; (2) sắt thép; (3) đèn LED; (4) nội thất; (5) bất
động sản; (6) vận tải biển; (7) tín chấp và các định chế
tài chính; (8) quản lý tài chính; (9) vốn tư nhân và (10) mua
theo nhóm.
Nợ công cũng biến thành một vấn nạn không thể chối từ.
Không khác mấy điều được coi là "minh bạch số liệu" ở
Việt Nam, con số báo cáo của Trung Quốc cho thấy loại nợ này
chỉ chiếm khoảng 45% GDP. Nhưng theo cách tính toán khách quan và
thành thực hơn rất nhiều của các hãng xếp hạng tín nhiệm
quốc tế, tỷ lệ nợ công quốc gia thực tế của Trung Quốc
phải lên đến 150% GDP. Thậm chí, một phân tích của Business
Wisdom còn cho rằng Bắc Kinh phải chịu trách nhiệm đối với
khoản nợ tương đương 265% GDP, vượt hơn nhiều so với tỷ
lệ nợ công quốc gia 200% GDP của Nhật Bản khi đất nước
này lâm vào cuộc khủng hoảng tài chính - tiền tệ bắt đầu
từ năm 1997, để sau đó phải chấp nhận một "thập kỷ
mất mát" không thể khác hơn.
Điều đáng sợ nhất
"Thập kỷ mất mát" hoặc ám ảnh ghê gớm hơn thế chính
là hệ lụy mà giới lãnh đạo và các nhóm tài phiệt Trung
Quốc lo sợ nhất. Đơn giản là nếu tương lai đó xảy đến,
sẽ chẳng bao giờ một tương lai chính trị cùng tài sản cá
nhân của họ được bảo đảm.
Cứ cho là đang nắm giữ một lượng ngoại tệ mạnh chiếm
gần 50% tổng lượng GDP hàng năm, nhưng không vì thế mà nền
kinh tế Trung Quốc thoát khỏi hình bóng "hổ giấy". Sẽ ra
sao nếu một tương lai trơn trượt có thể xảy ra để quốc
gia này lâm vào "thập kỷ mất mát" như Nhật Bản và sẽ
tiêu tốn đến những đồng đô la cuối cùng để xử lý tình
trạng suy trầm kinh tế?
Việt Nam đã có quá đủ bài học từ ảo tưởng đến suy
trầm như thế. Vào đầu năm 2011, Bộ chính trị và Chính phủ
quốc gia này vẫn còn phơi phới quyết tâm duy trì mức tăng
trưởng GDP lên đến 9-9,5%. Thế nhưng chẳng bao lâu sau đó,
giới chính khách không mấy chuyên nghiệp ấy phải nhận ra
rằng đúng như bài bản lý thuyết Mác - Lê, kinh tế đã quyết
định chính trị. Không bao lâu sau, "những người thích
đùa" này đã bắt buộc phải rút dần chỉ tiêu tăng trưởng
xuống còn 7%, và hiện nay chỉ còn khoảng 5%, cho dù tất cả
những con số này thật ra chẳng có ý nghĩa gì lắm nếu xét
trên thực tế nền kinh tế đã rất có thể rơi vào tình
trạng giảm phát, và do vậy GDP thậm chí còn có thể âm cục
bộ vào một số thời điểm.
Nhìn sang "nước bạn", một giả thiết có thể đặt ra là
nền kinh tế Trung Quốc đi sau Việt Nam khoảng 3 năm, tình thế
khó khăn của Trung Quốc hiện thời đang khá giống với Việt
Nam vào năm 2011. Còn nếu xét về hiện trạng GDP, Trung Quốc
hiện nay đang ứng với Việt Nam năm 2012.
Một giả thiết tiếp nối: với đà này, chỉ sau 2-3 năm nữa,
tức vào giai đoạn 2016-2017, nền kinh tế Trung quốc sẽ sa vào
bẫy chuột của chính nó như Việt Nam đã từng.
Kinh tế quyết định chính trị. Nếu những gì đã và đang
xảy ra trong thể chế độc tôn kinh tế và độc tài chính trị
ở Việt Nam tái hiện ở Trung Quốc, không hiểu Tập Cận Bình
và giàn giáo tướng lĩnh của ông ta còn đủ tĩnh tâm triệt
hạ dần vùng lãnh hải Việt Nam ở biển Đông bằng các giàn
khoan dầu hay không?
Những dấu hiệu chao đảo của nền kinh tế Trung Quốc từ
đầu năm 2014 đến nay cũng phác ra một viễn cảnh không mấy
nồng cảm cho mối quan hệ "sông liền sông núi lền núi":
nồng độ can thiệp của Bắc Kinh đối với Hà Nội sẽ khó
mà giữ nguyên trong những lời hứa hẹn về "làm mọi cách
để bảo vệ nền chuyên chính vô sản" từ Hội nghị Thành
đô năm 1990. Ngược lại, đó là một cơ hội để biểu tả
thánh thiện cho xu thế "Thoát Trung" đang ngày càng mở rộng
và ăn sâu vào lòng ít nhất 70% dân chúng Việt Nam - những
người túng thiếu tiền bạc nhưng thừa lòng tự trọng non
sông.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140612/pham-chi-dung-lam-phat-in-tien-va-do-tre-suy-thoai),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét