<center><img
src="http://wscdn.bbc.co.uk/worldservice/assets/images/2014/05/06/140506081014_china_oilrig_624x351_getty.jpg"
width="560" /></center>
<em><center>Giàn khoan 981 sẽ được đặt trên thềm lục
địa Việt Nam?</center></em>
<strong>Sự kiện Trung Quốc đưa giàn khoan HD 981 vào vùng gần
Hoàng Sa và ngay trong EEZ Việt Nam cho thấy tham vọng của nước
này trong việc dùng Hoàng Sa làm bàn đạp, kết hợp với yêu
sách đường chữ U để không chỉ chiếm đảo, mà còn tham
vọng áp đặt quyền chủ quyền lên các vùng biển quanh Hoàng
Sa của Việt Nam.</strong>
Hành động này nối tiếp việc bắt giữ, xua đuổi, đối xử
vô nhân đạo với ngư dân Việt Nam hoạt động trong ngư
trường truyền thống hàng trăm năm nay ở quần đảo Hoàng Sa.
Để đối phó, dĩ nhiên Việt Nam cần các phản ứng tức thì
như phản đối ngoại giao và trên thực địa.
Tuy nhiên về trung và dài hạn, Việt Nam cần chính thức yêu
cầu Trung Quốc đưa tranh chấp Hoàng Sa ra phân xử bởi một cơ
quan trọng tài quốc tế. Rõ ràng việc giải quyết tranh chấp
bằng con đường đàm phán song phương như lâu nay không mang
lại kết quả, vì Trung Quốc không chấp nhận có tranh chấp
trên quần đảo này. Nếu để lâu hiện trạng như vậy sẽ
càng ngày bất lợi cho Việt Nam và các hành động như trên sẽ
càng ngày càng lặp lại.
Một câu hỏi quan trọng mà chúng ta cần phải trả lời là:
Trung Quốc sẽ trả đũa về kinh tế như thế nào nếu Việt Nam
thách Trung Quốc ra trọng tài quốc tế về vấn đề Hoàng Sa?
<h2>Các trả đũa tức thì và ngắn hạn</h2> Ngay sau khi Việt
Nam tuyên bố yêu cầu Trung Quốc ra tòa về Hoàng Sa, có thể
Trung Quốc sẽ có các trả đũa tức thì và ngắn hạn như
việc ngưng nhập một số sản phẩm nào đó trong một khoảng
thời gian.
Một ví dụ tiêu biểu cho kiểu phản ứng này là trả đũa
của Trung Quốc khi có căng thẳng giữa hai nước này và
Philippines trong vòng hai tháng trên vùng biển quanh Scarbourough
Shoal.
Vào đỉnh điểm của căng thẳng, tức giữa tháng 5/2012 và sau
ngày bắt đầu căng thẳng một tháng, Trung Quốc tuyên bố
ngưng nhập 1.200 containers trái cây của Philippines, đang đậu ở
các cảng. Đồng thời Trung Quốc cũng khuyến cáo ngừng du
lịch vào Philippines. Việc này đã gây một số khó khăn cho
nông dân Philippines và chính quyền tổng thống Philippines.
Tuy nhiên một điều thú vị là suốt thời gian căng thẳng
này, mức độ ủng hộ của người dân và các đảng phái
chính trị đối với tổng thống Philippines đã lên cao.
Toàn nước Philippines như đoàn kết lại một khối sau Tổng
thống Aquino. Sau sự kiện này Philippines đã đệ đơn thưa
Trung Quốc ra trọng tài lập bởi Công Ước Liên Hiệp Quốc
về Luật Biển.
Các trả đũa kiểu như trên là các điều mà Việt Nam từ
chính phủ đến người dân phải chuẩn bị.
Lịch sử sống bên cạnh láng giềng phương Bắc có lẽ cũng
làm người dân Việt Nam quen thuộc và có cách phản ứng tương
ứng với các kiểu cách trả đũa hay hành xử tương tự từ
Trung Quốc: mua móng trâu, ốc bươu vàng, bán hàng rẻ va kém
chất lượng, thỉnh thoảng ách hàng tại biên giới…
Những đặc điểm bình thường là hạn chế của nền sản
xuất công, nông nghiệp Việt Nam như nhỏ lẻ, hay xáo động,
lại phần nào trở nên tích cực trong "thời chiến", ví dụ
như có khả năng thích ứng cao và tự điều chỉnh linh hoạt
trong nhiều tình huống khó khăn. Và cũng như Philippines, người
dân Việt Nam, một khi được đặt trước vấn đề chủ quyền
dân tộc thường có phản ứng kiên cường và chấp nhận hy
sinh. Vấn đề là chính phủ phải phản ứng rõ ràng, minh bạch
và tạo được niềm tin trong dân chúng.
<center><img
src="http://wscdn.bbc.co.uk/worldservice/assets/images/2014/03/06/140306081906_paracel_fishermen_464x261_antd.jpg"
width="464"></center>
<center><em>Ngư dân Việt Nam bị Trung Quốc sách nhiễu ở
Hoàng Sa
</em></center>
<h2>Dài hạn và vĩ mô</h2> Trung Quốc có thể tác động lên
giao dịch thương mại, làm ngưng trệ giao thương, hợp tác,
đầu tư giữa hai nước. Điều này trong ngắn hạn sẽ làm
ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân Việt Nam. Tuy
nhiên về trung hạn và dài hạn, các trả đũa này nếu kéo dài
sẽ là liều thuốc quý để Việt Nam giải quyết dứt điểm
các vấn đề, các điểm yếu trong mối quan hệ kinh tế với
Trung Quốc.
Thứ nhất, hiện nay Việt Nam đang là nước nhập siêu đối
với Trung Quốc, giá trị nhập khẩu gấp khoảng 2 - 3 lần giá
trị xuất khẩu và không có dấu hiệu thu hẹp. Các trả đũa
về thương mại dưới bất cứ hình thức nào của Trung Quốc,
nếu có, cũng chỉ có thể làm Việt Nam nhập khẩu ít đi từ
Trung Quốc, thương mại hai nước sẽ đi đến cân bằng hơn.
Thứ nhì, các mặt hàng Việt Nam nhập từ Trung Quốc có nhiều
hàng nông sản, 40% là các hàng hóa cơ bản, thâm dụng tài
nguyên và công nghệ thấp. Căng thẳng thương mại với Trung
Quốc sẽ buộc Việt Nam quay về với các sản phẩm nông sản
và cơ bản và của chính mình.
Ngoài ra việc Việt Nam phải nhập các sản phẩm như sắt
thép, máy móc thiết bị từ Trung Quốc một phần lớn là do
các nhà thầu EPC Trung Quốc hay các dự án FDI từ Trung Quốc
không tuân thủ các chỉ tiêu sử dụng sản phẩm và nhà thầu
Việt Nam. Việt Nam hoàn toàn có thể cái thiện và giảm thiểu
nhập khẩu từ Trung Quốc các dạng sản phẩm này nếu quản
lý nghiêm chỉnh các dự án FDI, các việc chấm thầu EPC.
Thứ ba, do đầu tư của Trung Quốc vào Việt Nam không nhiều,
chiếm tỷ trọng FDI nhỏ so với các nước khác như Nhật Bản,
Singapore, Hàn Quốc, trong trường hợp Việt Nam kiện Trung Quốc
ra tòa, thì việc Trung Quốc (nếu có) cắt giảm các nguồn
đầu tư cũng không thể tạo thành một sức ép đối với kinh
tế Việt Nam.
Tuy đem đến Việt Nam không nhiều ngoại tệ, Trung Quốc lại
có mức độ hưởng lợi cao hơn rất đáng kể so với các
quốc gia khác. Các dự án FDI từ Trung Quốc thường đưa nhân
công Trung Quốc tràn lan thành cả làng, cả phố Trung Quốc ngay
trên lãnh thổ Việt Nam. Các công ty Trung Quốc lại kéo theo
những máy móc thiết bị công nghệ cũ, lạc hậu sang làm
việc.
"Căng thẳng" kinh tế nếu có với Trung Quốc sẽ buộc Việt
Nam xử lý dứt điểm các vấn đề này, và đó là một điều
tốt.
Trung Quốc là đối tác thương mại quan trọng của Việt Nam,
nhưng không phải là đối tác thương mại duy nhất, và khó có
thể là một đối tác tốt, ổn định, bình đẳng và tuân
thủ các giá trị công bằng, bảo vệ môi trường, ít nhất
nếu tình hình tiếp tục diễn tiến như hiện nay.
Việc Trung Quốc trả đũa kinh tế nếu Việt Nam yêu cầu họ
ra tòa sẽ cho thấy nước này nhặp nhằng giữa kinh tế và
chính trị, và đó là cơ hội để Việt Nam hướng đến những
bạn hàng bình đẳng hơn, với cán cân thương mại thăng bằng
hơn cho Việt Nam, ví dụ như Hoa Kỳ và EU, và giảm sự phụ
thuộc về kinh tế của Việt Nam vào Trung Quốc.
<em><center><img
src="http://wscdn.bbc.co.uk/worldservice/assets/images/2014/01/17/140117071649_paracel_island_512x288_afp_nocredit.jpg"
width="512"></center></em>
<em><center>Hoàng Sa nay do Trung Quốc kiểm soát
</center></em>
<h2>Khả năng Trung Quốc trả đũa kinh tế trong dài hạn</h2>
Khác với căng thẳng Philippines và Trung Quốc diễn ra trong vòng
hai tháng, việc Việt Nam đưa Trung Quốc ra tòa là một việc có
thể diễn ra khá dài, vài tháng thậm chí vài năm.
Trong trường hợp đó, phản ứng của Trung Quốc sau khi
Philippines kiện Trung Quốc trước Tòa Trọng tài Luật Biển là
một ví dụ cần xem xét. Điểm thú vị đáng lưu ý là từ khi
Philippines đệ đơn kiện vào tháng 1 năm 2013 đến nay, hầu như
chúng ta không ghi nhận được một trả đũa kinh tế rõ ràng
nào của Trung Quốc đối với Philippines. Khác hẳn với trường
hợp căng thẳng trong hai tháng trên Scarborough Shoal.
Một ví dụ khác là phản ứng của Trung Quốc sau khi Việt Nam
thông qua Luật Biển vào ngày 21/6/2012. Theo Carl Thayer, Trung Quốc
đã biết về việc Việt Nam soạn thảo Luật Biển và đã
nhiều lần can thiệp đề nghị Việt Nam dừng lại. Tuy nhiên,
sau khi Việt Nam thông qua Luật Biển, gần như không có một
động thái trả đũa kinh tế rõ ràng nào của Trung Quốc
được ghi nhận.
Các ví dụ trên cho thấy Trung Quốc không dễ dàng, hoặc không
thể sẵn sàng sử dụng các biện pháp trả đũa kinh tế.
Các mối quan hệ kinh tế, thương mại giữa các quốc gia và
giữa quốc gia và các tổ chức kinh tế ngày càng gắn kết,
chặt chẽ, và đòi hỏi một sự ổn định, hợp lý, và nhất
quán trong cư xử. Nhất là Trung Quốc hiện giờ đang là nước
với kim ngạch thương mại đứng đầu thế giới, một động
thái nào của họ cũng đều được theo dõi và chỉ trích nếu
quá đáng và kéo dài.
Đó là lý do Trung Quốc thường chọn cách tiếp cận gây sức
ép chính trị ngấm ngầm, và cố gắng giữ sự việc trong tầm
mơ hồ, xử lý nội bộ với nhau, trong khi đó vẫn tiếp tục
các hành động lấn tới: chiếm đóng đảo, xua đuổi ngư
dân, và đưa giàn khoan dầu vào thềm lục địa Việt Nam.
Hiểu được điều này, Việt Nam hơn bao giờ hết cần sớm
đưa vấn đề ra ánh sáng, ra công lý quốc tế, bằng cách
chính thức yêu cầu Trung Quốc đưa tranh chấp Hoàng Sa ra xử
lý bởi một trọng tài quốc tế. Vì chủ quyền của quần
đảo Hoàng Sa, vùng biển quanh đó, và vì tương lai của đất
nước.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140506/le-trung-tinh-dua-tq-ra-toa-vn-se-bi-tra-dua),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét