Xích Tử - Mong các ngài xem chúng tôi là kinh tế thị trường

Sau 1986, trong công cuộc gọi là đổi mới, thực tế là đành
phải bỏ cách làm cũ kinh điển nhưng bảo thủ, có nguy cơ
đẩy chế độ đến sụp đổ, để chuyển sang một phương
thức mềm hơn, bình thường hơn, tự nhiên hơn, Việt Nam đã
dần dần hội nhập quốc tế trong một mô hình kinh tế được
gọi tên không giống ai là kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa.

Nói là dần dần hội nhập vì vào thời điểm ấy, Việt Nam
vẫn bị cấm vận do quân đội vẫn chưa rút khỏi Campuchea;
sự thống nhất cao trong giới chóp bu về con đường đổi mới
không cao, có nguy cơ phân hóa nội bộ, dẫn đến sụp đổ từ
bên trong. Do vậy, lúc đầu, việc hội nhập đó được gọi
là hội nhập kinh tế quốc tế, và sự đổi mới cũng được
diễn đạt một cách thận trọng từ đổi mới tư duy, đến
đổi mới kinh tế trước, rồi mới đổi mới từng bước về
chính trị. Cách diễn đạt đó, tự nó, và ngay từ lúc ấy,
đã là mâu thuẫn với học thuyết marxist khi khẳng định luận
điểm bất di bất dịch rằng chính trị luôn là sản phẩm
của một hình thái kinh tế. Và nó cũng chẳng thực tiễn chút
nào, thể hiện sự ngô nghê cả trong sự thuyết phục đối
ngoại lẫn tuyên truyền trong nước rằng không lẽ các nước
– quốc tế chỉ chờ Việt Nam đến để hội nhập riêng về
kinh tế thôi sao.

Những năm về sau, cùng với sự "hoàn thiện" lý thuyết về
mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
mà Việt Nam xem đó là sáng tạo độc đáo của mình, cùng với
những thay đổi lớn trong bối cảnh kinh tế chính trị thế
giới và yêu cầu cụ thể của những quan hệ song phương và
đa phương mà Việt Nam có, cần tham gia, cụm từ hội "nhập
kinh tế quốc tế" được thay bằng "hội nhập quốc tế".

Như vậy, từ một chuyển hướng như là một phản ứng tự
vệ để sinh tồn, với việc đa dạng hóa các thành phần kinh
tế, xóa bỏ dần cách quản lý kinh tế kế hoạch hóa tập
trung, nới rộng tự do thị trường, cho phép phát triển kinh
tế hộ gia đình, kinh tế và sở hữu tư nhân, phát triển
xuất nhập khẩu, cho phép và kêu gọi đầu tư nước ngoài
nhằm cứu đói, tăng các nguồn thu ngân sách, giúp cho chế độ
vượt qua cơn ngắt ngoải, Việt Nam đã lý luận hóa, học
thuyết hóa "đổi mới" và "kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa".

Nhận thức được những tác động rất thực dụng của kinh
tế đối ngoại theo thể chế thị trường, hiện nay, Việt Nam
rất cần được các nước công nhận tính chất/qui chế thị
trường của nền kinh tế Việt Nam. Tất cả lãnh đạo Việt
Nam khi công cán ở những nước chưa công nhận, đều có một
đề nghị na ná như tiêu đề của bài viết này : mong các ngài
rộng lòng bỏ quá, hãy xem chúng tôi là kinh tế thị trường
đi.

Khổ nỗi, ai cũng biết rằng nền kinh tế Việt Nam là thị
trường quá rồi, khi phần bao cấp chi công cho những lĩnh vực
an sinh – một công cụ điều tiết phúc lợi xã hội - quá
thấp, bất bình đẳng xã hội ngày càng tăng, tình trạng độc
quyền về phân phối và định giá hàng hóa của doanh nghiệp
nhà nước sản xuất kinh doanh các mặt hàng chiến lược, trong
đó có tài nguyên quốc gia, tình trạng nhóm lợi ích, thậm chí
quan hệ mafia giữa kinh tế và chính trị v.v... Tuy nhiên, các
nước, khi chưa thừa nhận tính thị trường của nó, một mặt
là do sự thiếu văn hóa, đạo đức và pháp luật thị trường
đến mức rất hoang dã của Việt Nam, và mặt khác, người ta
không tin lắm, hoặc muốn thể hiện thái độ buồn cười vì
cái đuôi định hướng xã hội chủ nghĩa rất đặc thù.

Về chỗ này, ngay rất nhiều nhà khoa học nghiêm túc và tỉnh
táo trong nước cũng hoặc bán tín bán nghi, hoặc phản đối.
Còn giới học phiệt bồi bút ăn lương làm lý luận thì ra
sức ngụy biện, đánh bóng một cách mâu thuẫn, ngô nghê.

Trong những ngày này, các hoạt động đánh bóng nhằm "tổng
kết 30 năm" lý luận diễn ra dồn dập, thu hút rất nhiều
nhà lý luận chuyên nghiệp theo nghĩa ăn lương, và cũng tốn
rất nhiều tiền bạc quốc khố. Ngày 8/4/2014, một cuộc hội
thảo do Ban chỉ đạo tổng kết cùng thành ủy TP. Hồ Chí Minh
tổ chức, có Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc dự, chủ trì,
có phát biểu quan trọng; ngày 16/4, lại một cuộc sinh hoạt
chuyên đề tương tự tại Học viện chính trị hành chính
quốc gia Hồ Chí Minh. Nhưng quay đi quẩn lại, vẫn những
chuyện nhàm chán và cũ rích.

Tạp chí cộng sản số 858 (4-2014) đăng cùng số cả bài viết
của ông Nguyễn Xuân Phúc (NXP) và của ông Vũ Văn Phúc (VVP),
tổng biên tập tạp chí về chuyên đề này. Đây có lẽ là
những báo cáo đọc trong hội thảo 8/3. Đáng chú ý, sự nghèo
nàn, và có thể suy ra là đạo văn, thể hiện trong sự trùng
lặp nội dung ở phần mở đầu và kết thúc của hai bài
viết.

Mở đầu, ông Xuân Phúc viết: "Kinh tế thị trường là sản
phẩm của văn minh nhân loại, nhưng không có mô hình kinh tế
thị trường chung cho mọi quốc gia". Còn ông Văn Phúc "Kinh
tế thị trường... là sản phẩm của văn minh nhân loại,...
song không có kinh tế thị trường chung, đồng nhất cho mọi
chế độ xã hội khác nhau".

Ở phần kết thúc (hoặc kết luận), ông Xuân Phúc :"...đẩy
mạnh cải cách kinh tế theo cơ chế thị trường là con đường
duy nhất đưa nước ta tới sự phát triển thịnh vượng. Tuy
nhiên, những thiết kế cụ thể để mô hình kinh tế thị
trường hoạt động hiệu quả, phù hợp với điều kiện quá
độ đi lên CNXH của Việt Nam là một thách thức lớn của
Đảng, Nhà nước và nhân dân ta. Không còn cách nào khác chúng
ta phải kiên định mục tiêu và con đường đã chọn...". Ông
Văn Phúc: "... phát triển nền kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa là con đường hiện thực và tối ưu
đối với dân tộc Việt Nam. Tuy nhiên, những thiết kế cụ
thể để mô hình đó hoạt động hiệu quả còn là thách thức
đối với Đảng, Nhà nước và nhân dân ta... không còn nghi
ngờ gì về con đường đã chọn... Vấn đề là kiên định
mục đích..."

Về khái quát lý luận sau 30 năm đổi mới với nhiều công
sức chuẩn bị và sự cố gắng hợp lý hóa, chân lý hóa
những diễn biến thực tiễn vốn không dự báo được, trước
hết, trong chỗ giống nhau ở kết luận của hai bài báo nói
trên là sự khắng định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội
ở Việt Nam nói chung và mô hình kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa nói riêng chưa có thiết kế cụ thể
và vẫn chưa được thiết kế cụ thể bởi nó vẫn tồn tại
như một thách thức lớn của Đảng, Nhà nước và nhân dân.
Như vậy, việc xây dựng chủ nghĩa xã hội vi phạm pháp luật
xây dựng. Đây là công trình lớn lao, ảnh hưởng đến vận
mệnh dân tộc và số phận của từng người dân nhưng việc
xây dựng lại không có thiết kế từ trước, vi phạm nguyên
tắc được qui định tại điều 4 và yêu cầu về thiết kế
qui định tại điều 52 của Luật Xây dựng hiện hành.

Những "khái quát lý luận" khác được trình bày tập trung
trong hai bài viết hoành tráng của ông Nguyễn Xuân Phúc và ông
Vũ Văn Phúc đăng trong tạp chí đã nêu. Tựu trung vào mấy
vấn đề mà sự ngụy biện có thể thấy được bằng sự suy
giải của bạn đọc :

1. Mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa là "hoàn toàn mới, chưa có tiền lệ trong lịch
sử"(NXP), "là một cuộc tìm tòi" (VVP). Luận điểm này
thể hiện rõ tính chất phiêu lưu mạo hiểm của công cuộc
xây dựng chủ nghĩa xã hội thí điểm, chưa có bản thiết kế
nói trên ở nước ta. Nó không có gì thay đổi so với cách
diễn đạt "vừa đi vừa tìm đường" như trong cương lĩnh
1991. Trong bài viết, ông Vũ Văn Phúc đưa ra giả định (nếu)
về sự thất bại, có nghĩa là đảng cộng sản Việt Nam đang
sử dụng cả đất nước, dân tộc vào một cuộc thử nghiệm
khoa học chính trị.

2. Không có mô hình kinh tế thị trường chung cho mọi quốc gia
(NXP), mọi chế độ xã hội (VVP). Nó mang đặc trưng của từng
chế độ xã hội (VVP), không "phi chính trị, phi lịch sử, phi
quốc gia dân tộc" (VVP). Cách nói này cũng giống như sự
biện luận những khác biệt có tính Việt Nam về khái niệm
dân chủ, nhân quyền. Mở rộng ra, cứ như thế, cả cách đại
tiện hoặc làm tình cũng có đặc trưng quốc gia, dân tộc. Tuy
nhiên, nếu lạm dụng sự biện giải này, rất khó cho việc
thuyết phục các nước công nhận tính chất thị trường của
nền kinh tế Việt Nam, trừ phi sự công nhận đó phục vụ cho
những lợi ích khác.

3. Kinh tế hàng hóa, với bước phát triển cao hơn là kinh tế
thị trường, không đồng nghĩa với chủ nghĩa tư bản. Nó
hoàn toàn có thể thích nghi, được áp dụng vào quá trình
tiến lên chủ nghĩa xã hội. "Nước ta muốn đi lên chủ
nghĩa xã hội phải phát triển kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa"(VVP). Luận điểm này là một sự
chuyển hướng lý luận 180 độ so với nhận thức cũ; do đó,
nó phản bội chủ nghĩa Marx khi cho rằng sở hữu tư nhân và
kinh tế hàng hóa từng giờ từng phút đẻ ra chủ nghĩa tư
bản, phản bội sự đóng góp xương máu và của cải của nhân
dân cho cuộc thử nghiệm theo lý thuyết cũ trước đây (1954 –
1986).

4. Nhà nước tư bản chủ nghĩa và nhà nước xã hội chủ
nghĩa đều có thể can thiệp vào nền kinh tế thị trường
với những công cụ vừa giống nhau, vừa khác nhau. Theo đó,
"nhà nước xã hội chủ nghĩa không tự giới hạn hoạt
động của mình giống như nhà nước tư bản chủ nghĩa".
"Nhà nước xã hội chủ nghĩa có trách nhiệm có thể can
thiệp sâu hơn vào nền kinh tế thị trường thông qua thay đổi
chế độ sở hữu một khối lượng tư liệu sản xuất nào
đó...". "Sự khác biệt giữa nền kinh tế thị trường tư
bản chủ nghĩa và nền kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa là ở chỗ ai làm chủ sức mạnh kinh tế và
sức mạnh chính trị trong một nước"(VVP). Đây là một cách
nói hàm hồ, nói lấy được, ở chỗ không phải nó biện
thuyết bằng cách tạo ra khái niệm mới với một khung thuộc
tính ứng với một ngoại diên nào đó, mà là kiểu định
nghĩa hợp lý hóa những thuộc tính thực tiễn đã có sẵn:
đảng cộng sản Việt Nam đã xóa sở hữu tư nhân, công hữu
hóa mọi nguồn lực, tư liệu sản xuất của quốc gia và
khẳng định sự độc quyền lãnh đạo chính trị trước khi
đưa ra mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa. Do vậy, luận điểm về sự khác nhau nói trên của ông
VVP không xuất phát từ và không có giá trị bản thể luận.
Mặt khác, khi khẳng định vai trò mạnh, có thể can thiệp sâu
của nhà nước vào nền kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa và xem đó như là công cụ đặc thù có hiệu
quả, hiệu lực, thể hiện tính giai cấp của mô hình, bài
viết của ông VVP lại bộc lộ mâu thuẫn ở một chỗ khác:
"Trong khả năng nguồn lực hiện có, chưa có cơ chế điều
tiết phân phối nguồn lực xã hội và của cải làm ra hợp
lý". Nói cách khác, sau 30 năm thử nghiệm, mặc dù nắm chắc
quyền lực chính trị, nhận thức chỗ khác của kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa là sự cần thiết
của sự can thiệp nhà nước, song "vẫn chưa có cơ chế" cho
sự can thiệp này có hiệu quả.

5. Một trong những hậu quả của việc chưa có cơ chế can
thiệp có hiệu quả của nhà nước vào nền kinh tế là "phân
hóa giàu nghèo có khoảng cách ngày càng lớn"(VVP); và cùng
với nó là tham nhũng, nhóm lợi ích và lợi ích nhóm, kể cả
liên kết có tính mafia tiền – quyền – công cụ bạo lực
(xã hội đen, dân phòng, kể cả quân đội và cảnh sát được
điều động vào việc cưỡng chế phục vụ cho chủ tư bản).
Liệu trước khi kết thúc thời kỳ quá độ, những hiện
tượng này sẽ được xử lý như thế nào, diễn biến tự nó
ra sao. Có thể những đại gia như Hoàng Anh, Nguyễn Thanh
Phượng... có tự đem nộp hết tài sản của mình vào khối
công hữu của chủ nghĩa xã hội đó không.

6. Và, câu trả lời là khó, vì sau 30 năm, các nhà lý luận như
ông VVP vẫn bơ vơ vì chưa có "tiêu chí để xác định rõ
hơn tính định hướng xã hội chủ nghĩa nền kinh tế thị
trường", chưa thấy "giải pháp cơ bản nào để giữ vững
định hướng xã hội chủ nghĩa của nền kinh tế thị trường
ở nước ta'.

Sự tình nó là vậy, những khái quát lý luận sau 30 năm thử
nghiệm. Chưa có gì cả nhưng cứ gọi tên, cũng giống như tên
nước vậy: cộng hòa xã hội chủ nghĩa.

Xích Tử


***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20140425/mong-cac-ngai-xem-chung-toi-la-kinh-te-thi-truong),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!