Các đảng Cộng sản ở Nga và Ðông Âu tan rã khi lâm vào cảnh
tiến thoái lưỡng nan không đường thoát vì những mâu thuẫn
nội tại trong đảng và mâu thuẫn giữa đảng và xã hội.
Những thay đổi bên ngoài thúc đẩy cho các mâu thuẫn nặng
nề hơn. Nắm quyền thống trị trong một thời gian dài, tưởng
như không có gì lay chuyển nổi, họ không thích ứng được
với những thay đổi bên ngoài, đảng càng ngày càng yếu và
xã hội ngày càng mạnh hơn, chế độ sụp đổ.
Hiện tượng này đang diễn ra tại Trung Quốc và Việt Nam. Các
đảng cộng sản này đều chiếm được chính quyền khi canh
nông vẫn còn là căn bản kinh tế ở hai nước. Trong những xã
hội nông nghiệp, người dân vốn quen phục tòng quyền bính,
một di sản thời phong kiến, họ chấp nhận một hệ thống
đẳng cấp theo hàng dọc. Guồng máy cai trị lại lập ra
được một hệ thống kiểm soát dân rất tinh vi hơn thời vua
quan. Trong lịch sử chưa có một guồng máy thống trị nào dùng
cơ cấu kiểm soát chặt chẽ, toàn diện, đủ mọi mặt đời
sống, như các chế độ cộng sản, từ Nga, Trung Quốc, đến
Việt Nam. Từ trên ban xuống, họ quy định việc chọn nơi cư
trú và di chuyển (hộ khẩu), ban phát thức ăn, quần áo mặc,
đồ dùng trong nhà (tem phiếu), nơi học hành, trò giải trí.
Ðể kiểm soát cái đầu của người dân không cho phép ai suy
nghĩ điều gì khác, họ không những nắm độc quyền các báo,
các đài mà còn sử dụng hệ thống giáo dục uốn nắn con
người tấm lòng trung thành, tuân phục tuyệt đối, từ lúc
sinh ra đến lúc chết, dậy cho dân yêu những gì đảng yêu,
ghét những gì đảng ghét.
Xã hội con người chưa bao giờ được thắt chặt vào một
khuôn khổ như vậy. Bình thường, khi loài người phát triển
ở đâu cũng cần lập ra một bộ máy nhà nước bảo vệ an
ninh, trật tự; cần một mạng lưới sản xuất và trao đổi
vì nhu cầu kinh tế; và trên hết là một trật tự tinh thần,
với các tôn giáo, các hệ thống tư tưởng giải thích tại sao
người ta nên sống chung như vậy. Chủ nghĩa cộng sản muốn
bao biện cả ba lãnh vực: chính trị, kinh tế, và ý thức hệ.
Các nhà xã hội học gọi đó là một chế độ ba chân:
Caesaro-Papism-Mammonism (Hoàng đế, Giáo hoàng, và Thần tài). Chế
độ ba chân này dễ đem áp dụng ở những xã hội nông nghiệp
cổ truyền. Vì ở đó người ta đã quen thấy quyền hành chính
trị bao trùm lên cả lãnh vực tín ngưỡng và tư tưởng, các
vị hoàng đế cũng đóng vai trò lãnh đạo tinh thần, Max Weber
đặt tên là Caesaropapism. Nhiều xứ Hồi Giáo nuôi lý tưởng
một đế quốc thuần túy, Umma, thể hiện một chế độ hoàn
thiện như vậy. Chủ nghĩa Mác Lê Nin mang tham vọng lớn hơn
nữa, đã gom cả sinh hoạt kinh tế dưới một mái nhà, tạo
thành chế độ ba chân, thường gọi là độc tài toàn trị.
Nhưng cuộc sống loài người thay đổi, chế độ ba chân toàn
trị mất thế thăng bằng. Guồng máy chính trị bao trùm lên
tất cả, sẽ tới lúc xã hội tiến hóa và phát triển không
còn chịu đựng được nữa, giống như một trái lựu chín,
các hạt lựu lớn căng lên, phá vỡ cái vỏ bọc, dù vỏ rất
cứng rắn. Nhất là khi chế độ toàn trị phải mở hé cánh
cửa cho dân được hưởng phần nào quyền tự do làm ăn để
sinh sống. Một trong ba cái chân bắt đầu yếu dần, làm lệch
thế cân bằng giữa nhóm thống trị và cả xã hội chung quanh
họ. Cán cân sức mạnh tương đối giữa chính quyền và xã
hội dần dần thay đổi. Xã hội tự nó lớn lên, không thể
sống mãi trong cái vỏ do chính quyền bao bọc.
Chính quyền ngày càng yếu hơn, guồng máy kiểm soát lỏng lẻo
hơn và uy tín bị soi mòn dần. Cùng thời gian đó, trong xã hội
có những lực lượng mới dấy lên, ngày càng mạnh hơn.
Người dân thấy họ có thể sống và suy nghĩ độc lập với
guồng máy nhà nước; nhiều người dám kết hợp lại vì
những nhu cầu, khát vọng chung; họ thông tin với nhau dễ dàng
hơn. Có những thay đổi có thể quan sát được, như khả năng
sống độc lập về kinh tế, lợi tức nhiều người lên cao và
không phụ thuộc vào "chế độ xin-cho" ban phát của người
cầm quyền. Ngoài ra còn những biến động ẩn chìm như những
dòng nước ngầm nằm dưới đấy sâu, tới ngày sẽ làm vỡ
các bờ đê ngăn chặn. Nhiều thành phần độc lập với guồng
máy nhà nước càng ngày càng tự tin, đến lúc họ thấy cần
sử dụng quyền công dân gây ảnh hưởng trên cuộc sống chung.
Ở Trung Quốc cũng như tại Việt Nam, khi đảng cộng sản bỏ
giáo điều Mao chủ tịch, cho dân được tự do làm ăn, một
tầng lớp trung lưu thành hình, ngày càng đông và lên tiếng
mạnh bạo hơn. Các quốc gia bắt đầu chuyển sang thể chế
dân chủ khi lợi tức theo đầu người lên mức khoảng 4,000
Mỹ kim một năm (tính theo mãi lực tương ứng, purchasing power
parity viết tắt là PPP, không tính theo hối suất). Nhiều nước
mặc dù lợi tức theo đầu người (percapita income) lên cao vẫn
theo chế độ độc tài, vì tài nguyên do thiên nhiên ưu đãi
đặc biệt chứ không phải do sức làm việc của con người
tạo ra. Hiện nay trên thế giới có 24 nước với lợi tức theo
đầu người cao hơn Trung Quốc mà vẫn chưa được dân chủ
hóa. Trong số đó 21 nước chỉ giầu lên nhờ mỏ dầu khí.
Giới quyền quý ở các nước đó giầu sang, người dân bình
thường vẫn nghèo những họ được chính quyền "hối lộ"
bằng những chính sách trợ cấp để giữ không cho xã hội thay
đổi.
Nhưng lợi tức lên cao chỉ là một trong nhiều biến chuyển
dẫn đến khát vọng dân chủ. Tác động mạnh nhất trong xã
hội hiện đại là kỹ thuật thông tin nhanh chóng, dễ dàng, và
phổ cập. Tốc độ biến chuyển trong lãnh vực này tăng nhanh
hơn và phổ cập rộng rãi trong số người càng ngày càng đông
hơn. Trước năm 1979, pháp sư Hồi Giáo Ruhollah Khomeini phát
động phong trào chống Sa hoàng Pahlavi bằng cách gửi những
cuốn băng cát sét từ Pháp về cho các tín đồ ở Iran nghe.
Từ đầu thập niên 1980, một tỷ phú gốc Hungary và sinh ở
Mỹ là ông George Soros đã tặng cho các trường trung học ở
Hungary những máy sao chụp (photocopy). Ông tin rằng ở đâu có
phương tiện truyền thông dễ dàng thì ở đó xã hội sẽ thay
đổi nhanh. Người dân Ðông Ðức vượt biên hàng loạt trong
những năm 1988, 89 vì họ đã lén coi được những chương trình
ti vi Tây Ðức. Nhưng sang thế kỷ 21, các khí cụ và phương
tiện truyền thông mới có tác dụng mạnh và nhanh gấp trăm,
ngàn lần những băng cassette, máy photocopy, và ti vi. Các mạng
lưới điện tử ra đời nối kết loài người trong những
cộng đồng ảo, không lệ thuộc vào khuôn khổ nơi cư trú.
Các đảng cộng sản Trung Quốc và Việt Nam chắc chắn đang lo
lắng khi chứng kiến số phận các chế độ độc tài ở
Tunisie hay Egypt, nơi cuộc cách mạng hoa nhài được phát động
qua Internet và các máy điện thoại lưu động.
Vì vậy, họ đều tìm cách kiểm soát Internet. Nhưng kỹ thuật
thông tin tiến bước nhanh hơn phản ứng của con người. Ðầu
năm 2014, một thanh niên ở Việt Nam bầy ra một trò chơi điện
tử thu hút được giới trẻ khắp nơi trong vòng mấy tháng; sau
đã tự rút lại khi thấy nhiều trẻ em trên thế giới bắt
đầu "ghiền." Một đặc tính của những biến đổi kỹ
thuật trong hệ thống thông tin mạng là những phát minh và sáng
kiến rất bất ngờ. Các biện pháp do chính quyền đưa ra để
ngăn cản các công dân mạng bao giờ cũng đi một, hai bước sau
những sáng kiến cải thiện kỹ thuật "vượt tường lửa"
của giới sử dụng Internet. Chính quyền không thể nào kiểm
soát được tất cả. Mỗi khi họ ra lệnh "bóc" một hình
ảnh, bản tin hay ý kiến trên một mạng thì đã chậm ít nhất
một hai giờ. Nhiều công dân mạng đã thấy, đã sao chép để
truyền đi rộng hơn. Chính quyền không kiểm soát được tất
cả các mạng lưới thông tin, trong khi các công dân mạng luôn
luôn tìm ra những kỹ thuật mới. Hành động ngăn cấm chỉ
khiến cho các trang mạng được mọi người tin tưởng, uy tín
tăng lên. Ở Trung Quốc cũng như tại Việt Nam, nhiều bloggers
đã nổi tiếng vì những ý kiến tiến bộ, vì lòng can đảm
không sợ hãi. Họ được nhiều người kính trọng, lôi kéo
quần chúng càng ngày càng đông hơn. Các đảng cộng sản không
thể tiếp tục ách cai trị bằng chính sách kiểm soát thông
tin, bưng bít sự thật được nữa.
Ðảng Cộng sản bây giờ đã mất quyền kiểm soát nồi cơm
và cái bao tử của dân vì phải chấp nhận mở cửa cho kinh
tế thị trường. Họ đang mất độc quyền thông tin, tin tức
phổ cập nhanh chóng đã trả lại cho dân quyền tự do suy nghĩ;
dến chính các đảng viên cộng sản cũng mất hết lòng tin vào
chủ nghĩa, chế độ và lãnh tụ. Trong ba chân của chế độ
Caesaro-Papism-Mammonism, hai chân đang gẫy. Ðảng Cộng sản bảo
vệ cái chân còn lại, cố nắm chắc quyền bính. Nhưng cái
chân này cũng sẽ gẫy nốt, do những mâu thuẫn nội tại. Sức
chịu đựng của bất cứ bộ máy nào cũng sẽ tới lúc mệt
mỏi, rã rời, như một chiếc xe đã cũ. Ðảng còn tan rã vì
các biến cố bên ngoài tác động. Một điều chúng ta biết
chắc, là một chính quyền tỏ ra sợ sệt trước ngoại bang
khiến người dân phải thấy hổ thẹn thì không thể đứng
vững được.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20140215/ngo-nhan-dung-dang-tan-ra-vi-xa-hoi-thay-doi),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét