Hôm nay, đọc lại hồi kí của cụ NHL thấy cụ viết nhiều
điều vẫn còn tính thời sự. Xin trích vài đoạn bị cắt
khỏi bản in ở VN nhưng in đầy đủ bản trên mạng và xuất
bản bên Mĩ. Ông viết về tình trạng y tế, tư pháp, xã hội,
kì thị vùng miền, và đạo đức xuống cấp sau 1975. Một số
sự thật này chắc còn xa lạ với các bạn trẻ, nhưng đọc
để "ôn cố tri tân" thì cũng có ích.
===
"<h2>Y tế</h2>
Dân trong ấp, xã bị bệnh thì lại họ (nhân viên y tế nông
thôn) trước, họ không trị được thì đưa ngay lên quận;
quận có bác sĩ đa khoa, trị không được thì đưa ra tỉnh;
tỉnh có bác sĩ chuyên khoa, đủ dụng cụ, đủ thuốc… Lần
lần nhân viên y tế nông thôn vừa làm việc vừa học thêm, có
thể lãnh trách nhiệm quan trọng hơn, đưa lên giúp việc ở
quận. Chính sách đó rất họp lí và chính quyền mình cũng đã
áp dụng nó. Đó là một điểm tấn bộ.
Nhưng vì chiến tranh, nhân viên y tế các cấp của mình da số
ít được học, nên chúng ta thấy những y sĩ (y sĩ Bắc có
quyền ra toa, nhưng kém bác sĩ một bực), học chỉ tới lớp
năm (hết cấp I), chỉ biết dăm chục tên thuốc, không biết
đo huyết áp, không biết thế nào là đau mắt hột… chỉ
đáng làm một nhân viên y tế nông thôn thôi. Còn bác sĩ
được đào tạo ở Bắc thì xét chung, sự hiểu biết cũng kém
xa bác sĩ đào tạo ở Nam… Nhân viên y tế nông thôn cũng
thiếu, tinh thần trách nhiệm rất thấp: một huyện nọ người
ta tiêm thuốc ngừa dịch tả cho ba người lớn và chín trẻ em
thì tám trẻ chết.
Tệ nhất là nạn thiếu thuốc, thiếu cả thuốc đỏ, thuốc
tím, do đó sinh ra nạn ăn cắp thuốc, ra toa cho người không có
bệnh để họ bán thuốc chợ đen.
Cũng may mà có hằng trăm ngàn kiều bào ở ngoại quốc gửi
thuốc về giúp thân nhân, nếu không sức khoẻ của dân sa sút
không biết tới đâu.
Tệ nhất là nạn thiếu vệ sinh… từ cơ quan tới đường sá,
tư gia, đâu đâu cũng dơ dáy… Nhiều cơ quan nuôi gà, heo ngay
trong phòng của họ, và từ trên lầu thượng họ trút nươc dơ
xuống đường. Phòng bệnh nhân trong các bệnh viện hôi hám
không chịu nổi; phải bịt mũi khi đi tới gần cầu tiêu…
người ta phóng uế đầy đường.
<h2>Tư pháp</h2>
Từ năm 1975, trường luật bị bãi bỏ. Sinh viên luật có thể
xin chuyển qua ngành kinh tế, ra làm các ngân hàng. Nhưng đa số
bỏ học, làm phu khuân vác, đạp xích lô… Đó là chuyện 1975.
Nay thì thanh niên trí thức làm đủ các việc lao động rồi,
bổ củi mướn, chở cát, vác gạo…, không ai ngạc nhiên, mà
cũng không ai thương hại cho họ nữa, họ dễ dàng kiếm
được vài ba chục đồng một ngày mà lại tự do, chứ không
làm thư kí ngân hàng 40 đồng một tháng thì sống sao nổi. Vả
lại lao động là vinh quang mà. Nữ sinh viên thì bán thuốc lá
rời hoặc quần áo cũ ở lề đường.
Năm 1975 có lần tổ chúng tôi họp để xử một người trong
tổ mắc một tội nào đó tôi không nhớ. Ông tổ trưởng đề
nghị hai cách trừng trị… Cách nào được nhiều người
đồng ý thì theo cách đó… Khi phường có toà án nhân dân
rồi (năm 1978?) thì để toà xử. Một "ông toà" là học trò
cũ của một bạn tôi. Tôi hỏi cậu ta: "Cháu xử theo luật
nào?" Cậu ta cười, đáp: Cháu đặt ra luật để xử - Thực
vậy sao? - Dạ, bây giờ ai đặt luật cũng được. Vì có bộ
luật nào đâu?
<h2>Thất bại trong hoà bình</h2>
Thất bại lớn nhất, theo tôi là không đoàn kết được quốc
dân. Tháng 5-1975, có ít nhất là 90% người miền Nam hướng về
miền Bắc, mang ơn miền Bắc đã đuổi được Mĩ đi, lập
lại hoà bình, và ai cũng có thiện chí tận lực làm việc để
xây dựng lại quốc gia. Nhưng chỉ sáu bảy tháng sau, cuối năm
1975 đã có đa số người Nam chán chế độ ngoài Bắc, chán
đồng bào Bắc…
Nguyên nhân chính theo tôi là người miền Bắc vơ đũa cả
nắm, coi người Nam là "nguỵ" hết, truỵ lạc, bị nhiễm
độc nặng của Mĩ. Ngay hạng trí thức miền Bắc như ông Đào
Duy Anh cũng có thành kiến là dân Sài Gòn hư hỏng quá rồi.
Họ chỉ nhìn bề ngoài… Bọn thanh niên hư hỏng ở Sài Gòn
mới có nhiều, mà tỉ số không cao so với những thanh niên
đứng đắn.
Người Bắc coi người Nam là nguỵ, đối xử người Nam như
những thực dân da trắng đối với dân "bản xứ", tự cao
tự đại, tự cho rằng về điểm nào cũng giỏi hơn người
Nam, đã thắng được Mĩ thì cái gì cũng làm được. Chỉ cho
họ chỗ sai lầm trong công việc thì họ bịt miệng người ta
bằng câu: "Tôi là kháng chiến, anh là nguỵ thì tôi mới có
lí, anh đừng nói nữa". Chẳng bao lâu người Nam thấy đa số
những kẻ tự xưng là kháng chiến, cách mạng đó, được Hồ
Chủ tịch dạy dỗ trong mấy chục năm đó, chẳng những dốt
về văn hoá, kĩ thuật - điều này không có gì đáng chê, vì
chiến tranh, họ không được học – thèm khát hưởng lạc, ăn
cắp, hối lộ, nói xấu lẫn nhau, chài bẩy nhau… Từ đó
người Nam chẳng những có tâm trạng khinh kháng chiến mà còn
tự hào mình là nguỵ nữa, vì nguỵ có tư cách hơn kháng
chiến. Và người ta đâm ra thất vọng khi thấy chân diện mục
của một số anh em cách mạng đó, thấy vài nét của xã hội
miền Bắc: bạn bè hàng xóm tố cáo lẫn nhau, con cái không dám
nhận cha mẹ, học trò cấp II đêm tới đón đường cô giáo
để bóp vú… Thì ra: "Nhìn xa ngỡ tượng tô vàng…"
Ngay giữa các đồng chí cũng không có tinh thần đoàn
kết…Chính vì thiếu đoàn kết nên trong cuộc hội họp nào
người ta cũng hô hào "Đoàn kết, đại đoàn kết". Còn ở
trong phòng họp thì ai cũng hoan hô tinh thần đoàn kết, ra khỏi
phòng rồi thì hết đoàn kết. Người ta chỉ đoàn kết với
nhau vì quyền lợi thôi; do đó mà có tinh thần bè phái, gia
đình trị, và miền Bắc có câu này: nhất thân, nhì thế, tam
quyền, tứ chế.
<h2>Xã hội sa đoạ</h2>
Ở tỉnh nào cũng có một số cán bộ tham nhũng, cấu kết với
nhau thành một tổ chức ăn đút ăn lót một cách trắng trợn,
không cần phải lén lút. Có giá biểu đàng hoàng… Nếu một
cán bộ nào bị dân tố cáo nhiều quá thì người ta cũng
điều tra, đưa cán bộ đó tới một cơ quan khác (có khi còn
dễ kiếm ăn hơn cơ quan cũ), đem người khác (cũng tham nhũng
nữa) lại thay. Ít tháng sau dân chúng nguôi ngoai rồi, người ta
lại đưa kẻ có tội về chỗ cũ. Người ta bên vực nhau (cũng
là đảng viên cả mà) vì ăn chịu với nhau rồi. Dân thấy
vậy, chán, không phí sức tố cáo nữa. Có người còn bảo:
"Chống chúng làm gì? Nên khuyến khích chúng sa đoạ thêm chứ
để chúng mau sụp đổ…"
Lớn ăn cắp lớn, nhỏ ăn cắp nhỏ. Ăn cắp nhỏ thì chỉ bị
đuổi chớ không bị tội, vì "họ nghèo nên phải ăn cắp",
mà nhốt khám họ thì chỉ tốn gạo nuôi… Ăn cắp lớn, không
thể ỉm được thì phải điều tra, bắt giam ít lâu, rồi nhân
một lễ lớn nào đó, ân xá; không xin ân xá cho họ được
thì đồng đảng tổ chức cho vượt ngục rồi cùng với gia
đình vượt biên yên ổn.
Trong một xã hội như vậy, con người dễ mất hết nhân phẩm,
hoá ra đê tiện, tham lam, bất lương, nói láo, không còn tình
người gì cả.
Năm 1975 đa số các cán bộ, công nhân viên ở Bắc vào thăm gia
đình, họ hàng ở trong Nam, còn giữ chút thể diện "cách
mạng", bà con trong này tặng họ gì thì họ nhận, chứ không
đòi; về sau họ không giữ kẽ nữa, tặng họ một thì họ xin
hai, không tặng họ cũng đòi, khiến một ông bạn tôi bực
mình, nhất định đóng cửa không tiếp một người bà con,
bạn bè nào ở Bắc vào nữa…
Một nhà văn đất Bắc làm cho một tờ báo nọ nhờ một nhà
văn trong Nam viết bài, hứa sẽ trả bao nhiêu đó. Viết rồi,
đưa họ, họ đăng, nhưng kí tên của họ rồi đưa cho nhà văn
trong Nam nửa số tiền nhuận bút thôi, còn họ giữ lại một
nửa. Vừa ăn cắp văn, vừa ăn chặn tiền. Chưa bao giờ miền
Nam có bọn cầm bút bẩn thỉu như vậy. Một bạn học giả
của tôi ở Bắc khuyên tôi đừng giao bản thảo của tôi cho ai
hết, không tin ai được cả, họ sẽ đạo văn.
Sống dưới chế độ cộng sản, con người hoá ra có hai mặt
như Sakharov đã nói: chỉ giữa người thân mới để lộ mặt
thật, còn thì phải đeo mặt nạ; luôn luôn phải đề phòng
bạn bè, láng giềng, có khi cả người trong nhà nữa. Người ta
tính cứ 5 người thì có 1 người kiểm soát từng ngôn ngữ,
hành vi của 4 người kia… Ở Nga thời Staline như vậy, ở Bắc
những năm 1954-1960 cũng gần như vậy; ở Nam đỡ hơn vì đa
số người trong này không chịu làm thứ mật thám chìm đó…
<h2>Mình theo cả những lầm lẫn của người</h2>
So sánh những nhận xét của tôi ở trên với những điều tôi
đã được đọc trong mươi cuốn về đời sống ở Nga Sô,
Trung cộng, tôi thấy chính sách của mình y hệt như chính sách
của hai nước đàn anh đó, những lầm lẫn của mình chính là
những lầm lẫn của họ.
Năm 1947, sau 30 năm cách mạng dân Nga cũng bị nhồi sọ như dân
mình, xã hội cũng có những sự bất công… cũng có nạn bè
phái như mình; cũng có lệ mhốn thưởng một cán bộ thì cho
thêm một số tiền bỏ vào bao thư riêng; các ông lớn của họ
cũng cách biệt quần chúng như ở nước mình;những kẻ gian
trá cũng có thể lén lút làm mọi cái xấu xa, miễn là đừng
chống chính quyền; người Nga nào cũng có hai mặt, ra ngoài thì
khác như mình.
Họ cũng trọng hồng hơn chuyên, cũng thay đổi chủ trương,
chương trình liền liền, thợ họ cũng không đủ ăn, công
việc gì cũng không chạy; cán bộ của họ cũng sợ trách
nhiệm như cán bộ mình; chính sách cải tạo còn tàn nhẫn hơn
chính sách của mình; sự tổ chức bầu cử y như mình, v.v…
Trung Hoa cũng có thời "trăm hoa đua nở" rồi mấy tháng sau
hoa lại bị cấm nở; trăm hoa của mình cũng đua nở sau Trung
Hoa ít tháng, và cũng bị cấm nở sau họ ít tháng. Năm 1966
mình khôn hơn Trung Hoa là không làm cách mạng văn hoá, nhưng
năm 1978 mình cũng đã chuẩn bị kĩ để phát động một cuộc
cách mạng văn hoá như họ, tính đốt hết các sách báo ở
miền Nam… cách thức phụ cấp cho sinh viên, đối đãi với
trí thức, chính sách học tập chính trị, hội họp ở
phường, ấp, dăng, dán biểu ngữ ở khắp nơi, phát thanh bằng
loa oang oang mà không ai buồn nghe…; cả lối giáo dục trẻ em,
bổ túc văn hoá, công trình khai quật cồ tích chung quanh đền
Hùng… mình đều theo sát gót Mao Trạch Đông.
Tôi có cảm tưởng rằng mình chép đúng đường lối của hai
nước đàn anh, không xét hoàn cảnh, dân tình, phong tục của
mình có khác họ hay không. Tôi chưa thấy mình có một sáng
kiến gì cả, ngay cả những danh từ như biên chế, phụ đạo,
tham quan, tranh thủ… mình cũng chép nguyên của Trung Hoa."
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20130828/nguyen-van-tuan-hoi-ki-nguyen-hien-le),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét