Từ trước đến nay cứ mỗi khi tôi phải dịch hai chữ 'Civil
Society' ra tiếng Việt thì không cần suy nghĩ tôi đều dịch nó
ra là 'Xã Hội Dân Sự'. Mặc dù tôi không hiểu thật sự nghĩa
của 2 chữ 'Dân Sự' là gì. Và mặc dù tôi đã học và tự
nhận thấy mình cũng hiểu chữ 'Civil' trong 'Civil Society' đôi
chút.
Nó không có liên quan gì đến 'Dân Sự' hay 'Quân Sự' hay 'Hình
Sự'. Mà chỉ nói đến 1 trong 4 mảng lớn để hình thành một
xã hội. Mảng thứ nhất là những gì thuộc về Nhà Nước
(Government). Mảng thứ hai bao gồm thành phần Kinh Doanh Tư Nhân
(Private Business). Mảng thứ ba thuộc về gia đình. Và mảng thứ
tư bao gồm tất cả những gì còn lại thường được cho là
'Civil Society'.
Đây cũng là định nghĩa mà các cơ cấu quốc tế lớn nhất
thế giới như Liên Hiệp Quốc, Ngân Hàng Thế Giới (World Bank)
hay Ngân Hàng Phát Triển Á Châu (Asian Development Bank) công nhận.
Vì vậy chữ 'civil' được dùng ở đây không hẳn chỉ nói
đến những gì thuộc về 'Dân Sự' mà nó nói đến sự hình
thành và phát triển ngày càng lớn lao của một trong tứ trụ
trong xã hội nơi có nhiều công dân tự ý thức được và cùng
tham gia vào những hoạt động xã hội, thành lập các hội
đoàn, tổ chức phi lợi nhuận có tính chất tự nguyện.
<div class="boxleft320"><img
src="http://gdb.voanews.eu/5A951BB5-F688-4B73-883B-F9E1694F5233_w640_r1_s_cx2_cy3_cw95.jpg"
/><div class="textholder">Bác Toàn và tôi</div></div>
Ở đâu có nhiều người cùng tham gia lập các hiệp hội để
thúc đẩy, bảo vệ quyền lợi của các nhóm riêng biệt, các
nhóm thiểu số, ở đó 'civil society' hoạt động mạnh mẽ. Nơi
nào không cho phép các tổ chức phi chính phủ hoạt động nhằm
giúp đở, tranh đấu cho những người yếu đuối, gặp cảnh
khó khăn, không có tiếng nói trong xã hội, nơi đó không có
'civil society'.
Vì vậy chữ 'civil society' không thể dịch là 'xã hội dân sự'
mà chính xác hơn nó nên được dịch là 'xã hội công dân'.
Nơi mà người dân biết và tự đi tìm giải pháp cho những
vấn đề, những khó khăn nơi họ đang sinh sống. Thể như đó
là một trách nhiệm công dân (civic duty) chứ không phải điều
gì cũng trông chờ vào nhà nước.
Nghe cũng có lý phải không bạn?
Nhưng các bạn có biết không, thật tiếc đấy không phải là
ý của tôi và càng không phải là điều mà tôi đã tự nghiệm
ra! Mà là của Giáo Sư Đỗ Quý Toàn tức nhà báo Ngô Nhân
Dụng (mà ngoài đời tôi chỉ thân mật gọi là Bác Toàn) trong
mấy ngày vừa qua đã chỉ cho tôi biết.
Thế mới thấy rõ là đúng: đi một ngày đàng, học một sàng
khôn. Có gặp người hiểu biết mới thấy sao mình ngu quá.
Miệng cứ lập đi lập lại câu 'xã hội dân sự', 'xã hội
dân sự' từ trước đến nay mà không biết là nó chẳng có
nghĩa gì cả.
Nhưng chỉ hiểu nghĩa của nó thôi chưa đủ bạn ạ. Mà tôi
nghĩ chúng ta cần phải tìm hiểu xem từ đâu nó đã được
hình thành, phát triển. Và quan trọng hơn chúng ta cần phải
làm gì để nó được phát triển mạnh mẽ ở những nơi mà
tiếng nói độc lập của người dân chưa được tôn trọng. Ý
thức của người dân vẫn còn yếu kém.
Như ở Việt Nam chẳng hạn.
Hình như đây cũng là điều đã làm cho Cụ Phan Chu Trinh phí
công, tốn sức nhiều nhất cách đây 100 năm. Qua khẩu hiệu
của phong trào lúc bấy giờ là: chấn dân khí, khai dân trí,
hậu dân sinh. Trước tiên người dân cần phải học được
tinh thần tự lực, tự cường, biết được quyền lợi của
mình là gì trước khi nọc độc của sự chuyên chế bị giải
hóa.
Nếu như chính người dân cảm thấy vô lực, bất cần đưa
đến tình trạng để mặc xã hội ra sao cũng được thì đó
là lúc đất nước đi vào ngõ cụt, chí khí của cả một dân
tộc bị mất đi.
Chấn dân khí là một việc làm quan trọng chính là vì vậy.
Theo nghiên cứu của Bác Toàn đã được thực nghiệm và chứng
minh, ngay cả khi ở cùng một đất nước, người dân có cùng
một tập quán, phong tục và luật lệ đều được ban hành, áp
dụng cho tất cả mọi người như nhau, ở vùng nào tinh thần
tự giác của người dân cao, xã hội công dân hoạt động
mạnh mẽ thì nơi ấy sẽ trù phú, tự do, dân chủ và nhân
bản hơn. Ngược lại ở đâu 'dân khí' yếu, không biết tự
đi tìm giải pháp cho chính mình thì bất kỳ thể chế nào cũng
không thể vực nổi cả một vùng để biến nó trở thành một
trung tâm sầm uất, phú cường.
Nhưng làm thế nào để chí khí người dân được nâng cao?
Để họ biết tự lực, tự cường và tự giải quyết những
tệ nạn trong xã hội?
Khai dân trí là điều kiện tối hậu và cần thiết để làm
được việc này. Như thành ngữ trong tiếng Anh mà chúng ta
thường nghe: 'Knowledge is Power'. Kiến thức là sức mạnh.
Đầu tiên người dân cần phải biết những gì đang xảy ra
quanh họ, đang xảy ra trên thế giới mà tất cả mọi con
người đang sinh sống để họ nhận thức được họ là ai và
những quyền làm người căn bản của họ là gì. Đưa đến
sự giác ngộ về quyền lợi của chính mình và những người
cùng khổ.
Khoan hãy nói đến sự độc tài hay sự khác biệt giữa các
thể chế chính trị. Trừ phi ý thức và sự hiểu biết của
người dân được nâng cao, không một thể chế nào sẽ tự nó
có thể đem đến sự no ấm, trù phú cho cả một dân tộc.
Dĩ nhiên thể chế nào đang là rào cản ngăn chặn sự hiểu
biết, thông tin đến với người dân thì thể chế ấy sớm
muộn gì cũng sẽ bị gạt bỏ.
Nhưng đấy lại là một đề tài khác.
Riêng hôm nay tôi xin tạm dừng đây. Vì tôi vừa nhận thức
được rằng thì ra từ xưa, từ thế kỷ trước đã có những
người con Việt Nam luôn thao thức vì một 'xã hội công dân'
đúng nghĩa.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20121106/trinh-hoi-xa-hoi-cong-dan), một số
đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời độc
giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận
có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng
dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét