Dân Luận: Trịnh Hữu Long - 5 hành vi xâm phạm đời tư phổ biến ở Việt Nam

Vụ việc Công Phượng làm dấy lên nhiều lo ngại về quyền
riêng tư của cầu thủ này trong khi ngay cả những quy định
pháp luật cụ thể về quyền riêng tư, quyền bí mật đời tư
vẫn đang còn thiếu vắng ở Việt Nam. Xuất phát từ một nền
văn hóa xem nhẹ cá nhân hơn cộng đồng, lại trải qua nhiều
cuộc xung đột lãnh thổ lẫn xung đột ý thức hệ đòi hỏi
sự hy sinh lợi ích cá nhân cho lợi ích quốc gia, dân tộc và
lợi ích giai cấp, người Việt Nam ngày nay chưa đặt quyền
riêng tư của các cá nhân ở vị trí xứng đáng của nó.
Điều đó dẫn đến những vi phạm xảy ra hàng ngày mà chính
người vi phạm lẫn người bị vi phạm có thể cũng không
biết.

Luật Khoa tạp chí lựa chọn năm hành vi sau đây để mở
đầu cho tuyến đề tài về quyền riêng tư (privacy rights).
Dĩ nhiên, không có gì là tuyệt đối. Trong một số trường
hợp, các hành vi dưới đây có thể được chấp nhận ở một
mức độ nào đó bởi các bên liên quan.

<strong>1. Đăng hồ sơ cá nhân của người khác lên
mạng</strong>

Ngày 18/11/2014, trang chuyên đề Thể Thao của báo Thanh Niên
điện tử (thethao.thanhnien.com.vn) đăng tải bài viết
"<em>Phòng tư pháp huyện Đô Lương đã kiểm tra hồ sơ của
Công Phượng"</em> của tác giả Khánh Hoan với hình chụp
giấy khai sinh của cầu thủ Nguyễn Công Phượng. Trong
nhiều bài viết, phóng sự khác cùng khai thác đề tài
tương tự, đặc biệt là của chương trình Chuyển động
24h của Đài Truyền hình Việt Nam (VTV), các thông tin cá
nhân khác của Công Phượng cũng bị khai thác một cách
triệt để bất chấp một thực tế là quyền riêng tư
của cầu thủ này đang bị xâm phạm một cách nghiêm trọng.

Bản thân cơ quan tư pháp địa phương ở huyện Đô Lương
(Nghệ An) cũng vi phạm quyền riêng tư của Công Phượng khi
tự ý cung cấp giấy khai sinh của cầu thủ này cho giới
báo chí.

Trong một diễn biến khác, sau khi Đại biểu Quốc hội
Nguyễn Thị Nhung (Khánh Hòa) phát biểu tại Quốc hội
ngày 28/10 rằng cần phải đặt tên "thuần Việt" cho
con cái, nhiều người dùng mạng xã hội đã đăng tải
các hình chụp chứng minh nhân dân của người khác kèm
theo những bình luận về cái tên của họ. Vô hình trung,
không những thông tin riêng tư của một người được đăng
tải công khai, mà còn trở thành đề tài đàm tiếu có
tính xúc phạm của người khác.

Những vụ việc tương tự cũng xảy ra phổ biến trong
đời sống thường nhật của người Việt Nam, đặc
biệt trên hệ thống báo chí và Internet. Không chỉ giấy
khai sinh và chứng minh nhân dân, mà hộ chiếu, bằng đại
học và nhiều thông tin cá nhân khác trong hồ sơ của các
cá nhân cũng bị chia sẻ công khai.

<strong>2. Dán bảng điểm công khai ở trường học</strong>

<div class="boxcenter500"><img
src="http://luatkhoa.org/wp-content/uploads/2014/11/images641571_t7.diemthi.jpg"
width="450"><div class="textholder">Thí sinh xem điểm thi được dán
công khai tại một trường học. Ảnh: baophapluat.vn</div></div>

Điều tưởng như hiển nhiên tại tất cả các trường
học Việt Nam này lại là một ví dụ điển hình cho sự
vi phạm quyền riêng tư.

Không chỉ dán bảng điểm của học sinh, sinh viên (HSSV) ở
những nơi công cộng, các trường học Việt Nam còn đăng
tải chúng trên Internet hay đọc điểm của từng người ngay
tại lớp học. Rất dễ dàng để bất kỳ ai cũng có
thể biết được điểm số của người khác. Tệ hơn
nữa, để phân biệt các HSSV trùng họ, tên, các trường
học thường đăng kèm các thông tin cá nhân của họ, như
ngày sinh, quê quán, số thẻ sinh viên hay lớp học.

Với những HSSV đạt điểm cao, có thể điều đó không
ảnh hưởng nhiều tới tâm lý của họ, nhưng rắc rối
sẽ xảy ra với những HSSV điểm thấp hay thi trượt môn.
Nhưng bất luận hậu quả tâm lý là tốt hay xấu với
HSSV, việc đăng tải thông tin cá nhân là hoàn toàn vi phạm
quyền riêng tư của họ.

Vậy câu hỏi đặt ra là: làm thế nào để thông báo
cho HSSV biết điểm của họ nếu không dán công khai như
thế?

Ở nhiều quốc gia, điểm số được phát riêng cho từng
người, không ai biết điểm của ai. Nếu phải dán công
khai thì thông tin được công bố chỉ bao gồm điểm và
mã số của từng người, và mã số này cũng là bí
mật của họ, không ai biết mã số của ai. Khi Internet ra
đời, mỗi HSSV được cấp một tài khoản riêng để tra
cứu điểm thi của mình và những thông tin này hoàn toàn
được bảo mật.

Gần như tất cả các trường học ở Mỹ đều phải áp
dụng Đạo luật Quyền giáo dục gia đình và Quyền riêng
tư năm 1974 (FERPA), với những quy định ngặt nghèo về
các thông tin của HSSV (student records). Đạo luật này nghiêm
cấm tất cả các hành vi để lộ bất cứ thông tin nào
về điểm số hay thành tích và những thông tin riêng tư
khác của HSSV với bất cứ ai ngoại trừ HSSV đó và
chính cha mẹ của họ (nếu HSSV dưới 18 tuổi). Giáo viên
cũng không được phép thảo luận về năng lực học tập
của bất cứ sinh viên đại học nào với bất cứ ai
khác mà không được phép của sinh viên đó.

<strong>3. Đăng ảnh riêng tư của con cái lên mạng</strong>

<div class="boxcenter500"><img
src="http://luatkhoa.org/wp-content/uploads/2014/11/kids-privacy.jpg"
width="630"><div class="textholder">Ảnh: Mimi Haddon/Getty
Images</div></div>

Hầu hết mọi người đều thích xem ảnh, video về trẻ
con. Nhiều bậc cha mẹ thừa nhận họ không thể kiềm
chế được ham muốn đăng ảnh chúng lên Facebook mỗi
ngày. Mọi người đều vui vẻ vì những đứa trẻ cũng
chưa đủ lớn để đưa ra bất kỳ phản ứng đáng kể
nào.

Đây không phải là chuyện chỉ xảy ra với người Việt
Nam mà còn ở mọi nơi trên thế giới có kết nối với
Internet. Cuộc tranh cãi về quyền riêng tư của trẻ em trong
thời đại số vẫn chưa chấm dứt, nhưng trong khi chờ
có một đạo luật hay quy tắc ứng xử chung ra đời,
một số câu hỏi nên được các bậc cha mẹ cân nhắc.

Liệu khi con cái lớn lên, chúng có thoải mái với việc
những bức ảnh khỏa thân, hay ảnh mặc bỉm, mặc đồ
tắm của chúng lan truyền trên mạng và tất cả bạn bè
của chúng đều xem được hay không?

Hoặc đơn giản hơn là khi lớn lên, chúng có muốn
những hình ảnh riêng tư khi chúng mới ra đời, khi chúng
nằm nôi, khi chúng bú sữa mẹ được lan truyền trên
Internet hay không?

Nếu như chúng ta không được phép sang nhà người khác
để chụp ảnh đứa trẻ của họ và đăng lên mạng, tại
sao chúng ta lại có quyền đó với con mình trong ngôi nhà
của mình? Phải chăng chúng ta có quyền sở hữu đối
với con cái của mình và không có quyền tương tự với
con của người khác?

Nếu như chúng ta không được phép đăng ảnh riêng tư của
một người trưởng thành lên mạng thì tại sao chúng ta
lại có quyền làm như thế với con mình? Phải chăng một
đứa trẻ thì có ít quyền riêng tư hơn một người
lớn?

Hay câu hỏi có thể chỉ đơn giản là: có phải vì trẻ
con không có khả năng nhận thức và tự vệ trước sự
vi phạm quyền riêng tư, nên chúng ta có thể làm bất cứ
điều gì chúng ta muốn?

Sau cùng, vấn đề không chỉ là bạn có quyền đăng ảnh
con bạn lên mạng hay không, mà là sự an toàn và sự riêng
tư của chúng được bảo vệ như thế nào, nhất là khi
chúng lớn lên.

<strong>4. Tự ý chụp và đăng tải ảnh đám tang</strong>

<div class="boxcenter500"><img
src="http://luatkhoa.org/wp-content/uploads/2014/11/r-EDMONTON-STARVED-TODDLER-FUNERAL-large570.jpg"
width="570"><div class="textholder">Ảnh: Shutterstock</div></div>

Mỗi khi có đám tang của một người nổi tiếng, công
chúng lại có dịp xem những bức hình nhiều nước mắt
được đăng tải trên hầu hết các báo, tạp chí ở
Việt Nam. Để có được những tấm hình đó, các
phóng viên ảnh phải tới tận nhà tang lễ hay tận gia
đình của người quá cố để chụp.

Câu hỏi đặt ra là: tại sao bạn lại có quyền đến
đám tang của một người không quen biết để chụp hình
và đăng lên báo? Việc gia quyến mở cửa đón khách
để khách đến phúng viếng, chia buồn hay là để chụp
ảnh và đăng tải cho tất cả mọi người xem? Gia quyến
có cho phép bạn đăng những giờ phút đau thương đó của
họ lên mặt báo hay không? Tại sao sổ tang của gia đình
lại có thể bị chụp và đăng tải một cách tự do như
vậy?

Trong hầu hết các trường hợp, bạn đều khó có thể
tìm được lý do biện minh cho việc làm của mình. Rõ
ràng, gia quyến có quyền riêng tư của họ và trong thời
điểm họ không thể kiểm soát được lượng người ra
vào đám tang, quyền riêng tư đó đã bị nhiều người
vô tư xâm phạm.

<strong>5. Công bố chuyện riêng tư của người khác</strong>

Khai thác các câu chuyện riêng tư, đặc biệt là chuyện
tình yêu, tình dục và tài chính của người khác, là
một trong những công việc chính của nhiều tờ báo và
trang mạng hiện nay. Các câu chuyện đó, nếu không bị
đăng báo thì cũng bị lan truyền trong cộng đồng bởi
những người "hay chuyện". Bí mật cá nhân của nhiều
người, vì thế, trở thành đề tài đàm tiếu của cả
một cộng đồng.

Một số phóng viên, khi nắm bắt được câu chuyện của
một gia đình, liền đổi tên các nhân vật và cho đăng
báo. Nhưng các tình tiết trong bài báo dễ dàng khiến
cho một số độc giả nhận ra ngay nhân vật mà bài báo
nói đến là ai. Đó có thể là người hàng xóm,
đồng nghiệp hoặc bạn học cũ của họ.

Vì những bài báo đó, việc một người chồng bị
bất lực, một người vợ ngoại tình có thể bị công
khai cho cả xã hội biết và họ không còn có thể kiểm
soát được hậu quả nữa. Gánh nặng tâm lý có thể
tác động rất lớn đến cuộc sống của họ và những
người thân của họ. Uy tín và danh dự của họ bị tổn
thương nghiêm trọng và rất khó để họ thoát ra được
khỏi những áp lực xã hội đó.

Trong một vụ án xảy ra cách đây nhiều năm, một tòa án cấp
tỉnh ở Việt Nam còn bày tỏ quan điểm xét xử cho rằng,
việc nhà báo đăng tải chuyện đời tư của người khác
được trình bày tại tòa án cũng là hành vi xâm phạm bí mật
đời tư.

<em>Bạn có đồng ý với tác giả rằng những hành vi
kể trên là sự vi phạm quyền riêng tư không? Xin hãy chia
sẻ quan điểm của bạn ở mục bình luận dưới đây
hoặc gửi email tới địa chỉ editor@luatkhoa.org.</em>

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20141130/trinh-huu-long-5-hanh-vi-xam-pham-doi-tu-pho-bien-o-viet-nam),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!

Dân Luận

Pages

Trịnh Hữu Long - 5 hành vi xâm phạm đời tư phổ biến ở Việt Nam

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Copyright Text