<em>Đời vẫn vốn không nương người thất thế.</em>
Nguyễn Tất Nhiên
Những ngày cận lễ, tôi hân hạnh nhận được qua email
một bài viết mới ("Thanksgiving 2014 & Dân Việt Tỵ
Nạn") của nhà văn Giao Chỉ. Xin được trích dẫn đôi
đoạn ngắn để chia sẻ cùng độc giả:
<blockquote>Quả thực người Mỹ đã có đầy đủ lý do để
giữ gìn truyền thống với ngày Lễ Tạ ơn vào tháng 11 mỗi
năm. Lịch sử ghi rằng vào năm 1620 có một nhóm gia đình
người Anh theo Tin Lành đã đi tìm đất mới để sống đời
tự do tín ngưỡng...
Trải qua một năm đầu với mùa đông khắc nghiệt, không đủ
thực phẩm, không có đủ quần áo, không có nơi cư trú nên di
dân đã phải chôn cất 46 người. Qua năm sau, mùa gặt 1621
thành công, di dân cùng dân da đỏ bản xứ tổ chức tiệc
mừng lễ tạ ơn trên đất Mỹ.
Đó là ngày lễ hội đầu tiên tại Mỹ Châu và truyền thống
còn mãi đến ngày nay...
Đạo luật quốc tịch của Hoa Kỳ ban hành 1790, hơn 200 năm
trước đã có những lời vàng ngọc như sau: Bất cứ ai tị
nạn đến Hoa Kỳ, sau khi được xác nhận sẽ hưởng quy chế
nhập cư.
Như vậy chúng ta hiểu một cách giản dị là nếu đã đến
Mỹ thì sẽ có cơ hội trở thành người Mỹ. Căn cứ vào
điều khoản của luật 1790, một đạo luật khác đã ra đời
năm 1975 có tên là Indochina Migration and Refugee Act...
Khi miền Nam xụp đổ tháng 4-1975 đợt di tản đầu tiên của
người Việt đã mở ra một đầu cầu quan trọng cho lịch sử
di dân từ Châu Á. Những chuyến đi vô cùng mạo hiểm của
thuyền nhân đã làm thành thiên anh hùng ca của con đường đi
tìm tự do với hàng ngàn con tàu May Flower của dân Việt đã ra
đi trong đó nhiều di dân không bao giờ đến được miền đất
Hứa...
Và dù 5 ăn 5 thua con tàu Mayflower Việt Nam đã ra đi từ khắp
miền duyên hải có khi chỉ là những chiếc ghe nhỏ bé mong
manh.
Người Việt đã vì nhiều lý do để ra đi suốt bao nhiêu năm
qua. Và danh từ Boat People trong tự điển thế giới đã không
còn cùng ý nghĩa xưa cũ để chỉ những người sinh sống ở
trên thuyền. Boat People ngày nay có nghĩa là người Việt đã đi
tìm tự do bằng thuyền vượt biển Nam Hải.
Lịch sử các cuộc di dân của nhân loại đã đưa đến nhận
định rằng Ta không thể lựa chọn sinh quán, nhưng ta có thể
chọn lựa để sống ở miền đất mà chúng ta yêu quý. (You
cannot choose the land you birth, but you can choose the land you
love).</blockquote>
Nhận định này, tiếc thay, không hẳn đã hoàn toàn
đúng với tuyệt đại đa số người Việt đang sống lây
lất ở Cambodia. Phần lớn họ không được chính phủ
sở tại xem là cư dân hợp pháp nên vẫn cứ là những
<em>boat people</em> (bấp bênh sinh sống trên thuyền) ở Biển
Hồ, và nhiều bến bờ khác nữa xuôi theo dòng sông
Tonlé Sap.
<center><img src="https://www.danluan.org/files/u28/langnoi01.jpg"
width="600" height="441" alt="langnoi01.jpg" />
Ảnh NCB – November 2014
</center>
Sau một chuyến đi thăm đồng hương ở đất nước này,
nhà báo Văn Quang kết luận:
<blockquote>
"Hầu hết là người Việt Nam lưu lạc qua Campuchia vì nhiều
lý do khác nhau. Nhưng tựu chung họ là những người đi kiếm
sống ở một vùng tưởng rằng đó là đất hứa... Trước hay
sau họ cũng phải tìm đường đi thôi. Nhưng đi đâu, làm cái
gì để sống là những hòn đá tảng níu chân họ lại. Rồi
bao nhiêu đời vẫn cứ thay nhau lầm than cơ cực ở nơi xứ
người này, không có lối thoát. Họ vẫn chỉ có một ý nghĩ,
ở đây họ còn có chiếc thuyền, dù rách nát, nhưng họ vẫn
có một nghề chài lưới kiếm sống qua ngày. Đi nơi khác,
chẳng biết bấu víu vào đâu!"</blockquote>
<center><img src="https://www.danluan.org/files/u28/langnoi02.jpg"
width="600" height="459" alt="langnoi02.jpg" />
Ảnh NCB – November 2014</center>
Trong bản tường trình (<a
href="http://vnpp.net/files/MIROs_Stateless_Vietnamese_Report_2014.pdf">The
Situation of Stateless Ethnic Vietnamese in Cambodia</a>) của <a
href="http://www.mirocambodia.org/">MIRO</a> – Minority Rights Organization
– phổ biến vào tháng 3 năm 2014, tổ chức này đã ví
von đám người Việt đang sinh sống nơi đây là "những
kẻ đang sống ngoài cửa thiên đàng." Ngay giữa thiên
đàng của xứ Chùa Tháp (ngó bộ) cũng không hạnh phúc
hay tự do gì cho lắm, nói chi đến thân phận của những
kẻ còn "kẹt" ở bên ngoài.
Họ "kẹt" cái gì vậy Trời?
Xin thưa cái ... quốc tịch Cambodia.
Nhà văn Giao Chỉ cho biết "<em>Đạo luật quốc tịch của
Hoa Kỳ ban hành 1790, hơn 200 năm trước đã có những lời vàng
ngọc như sau: Bất cứ ai tị nạn đến Hoa Kỳ, sau khi được
xác nhận sẽ hưởng quy chế nhập cư.</em>" Cao Miên không
phải là Mỹ Quốc nên xứ sở này không có luật lệ
gì đàng hoàng và rõ ràng, cùng với những lời lẽ
"vàng ngọc" như vậy.
Vô số người Việt sinh đẻ ở Miên còn chưa được
cấp cái giấy khai sinh, nói chi đến những thứ xa xỉ
như thẻ căn cước hay quốc tịch. Và không quốc tịch
cũng có nghĩa là không có quyền tiếp cận với tất
cả những dịch vụ và quyền lợi tối thiểu như người
dân bản xứ: không y tế, không giáo dục, không có quyền
sở hữu đất đai hay tài sản …
Thực ra thì những người dân trôi sông lạc chợ này
cũng chả ai biết (hay dám) đòi hỏi quyền lợi gì ráo
trọi. Tất cả chỉ mong được sống cho nó yên thên thôi
nhưng sự mong muốn giản dị này – xem chừng – vẫn còn
rất xa tầm tay của họ.
Chính phủ Cambodia đang tiến hành một cuộc kiểm tra dân
số mà nhiều quan sát viên cho rằng mục đích chính của
nó là nhắm vào đám dân Việt Nam đang ngụ cư ở đất
nước này. Ông Sok Hieng – công nhân xây cất, 33 tuổi, sinh
ở Nam Vang nhưng có bố mẹ gốc việt – bầy tỏ sự lo
âu: "Tôi sợ rằng mình sẽ buộc phải rời khỏi Cambodia
vì tôi chưa có thẻ căn cước. Khi tôi đến Việt Nam, họ
coi tôi là người Miên; tôi ở giữa người Miên và
người Việt." (Sean Teehan & Phak Seangly. "<a
href="http://www.phnompenhpost.com/national/vietnamese-wary-planned-census">Vietnamese
wary of planned census.</a>" The Phnom Penh Post 26 August 2014).
Nỗi lo sợ của Sok Hieng đã trở thành sự thực vào hai
tháng sau, vân theo The Phnom Penh Post, số ra ngày 3 tháng 10 năm
2014: "Chỉ trong vòng một ngày 142 người di dân bất hợp
pháp Việt Nam đã bị trả qua biên giới – <a
href="http://www.opendevelopmentcambodia.net/news/census-deportations-hit-142-in-single-day/">Census
deportations hit 142 in single day</a>."
Cùng với sự bất an, nếp sống bấp bênh và nghèo khó
là nét nổi bật trong sinh hoạt hàng ngày của đa số dân
Việt ở Cambodia – theo như tường trình của thông tín
viên <a
href="http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/vns-in-cbd-politic-abused-07122013145439.html">Quốc
Việt</a>, RFA:
<blockquote>"Hầu hết người Việt sống trên làng nổi, theo
bờ sông đều không có đất đai sản xuất nên họ bắt buộc
lăn lộn lén lút đi đánh bắt cá. Các gia đình đều muốn cho
con em có nơi chỗ ăn học để vươn lên trong xã hội và đóng
góp cho đất nước tuy nhiên tất cả đều không có khả
năng."</blockquote>
Nhiều năm trước, sau khi chia tay đồng bào mình ở Cambodia
– vào tháng 12 năm 2008 – nhà báo Văn Quang vẫn còn nhìn
ngoái lại, với rất nhiều ái ngại:
<blockquote>
"Hình ảnh những bà cụ già lưng còng lom khom trên chiếc ghe
mỏng manh, những đứa trẻ con người Việt tháo láo mắt nhìn
khách lạ, những gia đình 7-8 đứa con sống lúc nhúc trên
chiếc ghe rách tơi tả còn bám theo tôi mãi."</blockquote>
Đến hôm nay chúng tôi mới lò dò đến xứ sở này,
và kinh ngạc nhận ra rằng hình ảnh của "những bà cụ
già lưng còng lom khom trên chiếc ghe mỏng manh, những đứa trẻ
con người Việt tháo láo mắt nhìn khách lạ" vẫn còn
nguyên vẹn như xưa. Thời gian, dường như, không hề trôi
trên những bến nước ở nơi đây.
<center><img src="https://www.danluan.org/files/u28/langnoi03.jpg"
width="512" height="388" alt="langnoi03.jpg" />
Ảnh NCB. November 2014</center>
Chúng tôi ghé làng nổi Kandal và Chong Kok, thuộc xã Phsar
Chhnang – tỉnh Kampong Chhnang – nằm ở phần đuôi của
Biển Hồ (nơi hiếm có khách du lịch nào lai vãng) vào
cuối tháng 11 năm 2014. Theo lời ông trưởng thôn: nơi đây
có 931 gia đình người Việt, nhân khẩu chính xác là
4,760, tất cả đều là người Việt hay gốc Việt.
Người Miên và người Chàm không sống trên ghe, và họ
có quyền lựa chọn một lối sống bình thường (trên
bờ) như đa phần nhân loại. Số dân Việt Nam đang trôi
nổi ở xứ Chùa Tháp thì không. Họ là thứ sắc dân
vô tổ quốc (stateless ethnic Vietnamese, theo như cách gọi
chính thức của các N.G.O đang hoạt động ở Cambodia) nên
không có quyền sở hữu tài sản hay đất đai, và buộc
phải chấp nhận một nếp sống rất bồng bềnh, và vô
cùng bấp bênh – như hiện cảnh.
Chúng tôi đi ghe vòng vòng thăm hỏi và trò chuyện với
chừng chục gia đình người Việt, những thuyền nhân (boat
people) ở Kampong Chhnang. Không ai chuẩn bị gì ráo trọi cho
mùa Thanksgiving này cả. Họ hoàn toàn không có chút khái
niệm gì về Lễ Tạ Ơn. Họ biết tạ ơn ai, và "tạ"
về chuyện gì đây?
<center><img src="https://www.danluan.org/files/u28/langnoi04.jpg"
width="600" height="447" alt="langnoi04.jpg" />
Ảnh NCB. November 2014</center>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20141125/sttd-tuong-nang-tien-biet-ta-on-ai),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét