Giám đốc Mạng lưới báo chí điều tra toàn cầu: “Tự do báo chí ở Việt Nam tệ hơn rất nhiều”

<div class="boxcenter400"><img
src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjcZMr34EZSJTrhWJyTUU3noILVFUpIsf0iGOYLMPSjz3rv8hvDyHACb2igvkP38Y-APwzH3oPAtK7AcIcu1j8SGQjxBnR3gKnBnpx2ZFtJPY1LjfY1SQLnCVeAPiVTrxMbPd2c8Sq6cEY/s1600/image(1).png"
/><div class="textholder">Ông David E. Kaplan</div></div>

<i>"Mảng báo chí điều tra chỉ có thể phát triển trong một
nền báo chí tự do. Hay nói một cách khác, tự do báo chí nuôi
dưỡng mảng báo chí điều tra. Không có tự do báo chí sẽ
không có báo chí điều tra. Báo chí điều tra là sự thể hiện
sinh động sức sống của một nền báo chí có chất
lượng",</i> ông David E. Kaplan- Giám đốc Mạng lưới báo chí
điều tra toàn cầu (Global Investigative Journalism Network) đã nói
như vậy trong lần gặp gỡ với Việt Nam Thời Báo (VNTB) tại
Manila - Philippines.

<b><i>Hiểu một cách đơn giản, tự do báo chí đối với ông
có nghĩa là gì?</i></b>

<b>Ông David E. Kaplan</b>: Tự do báo chí là việc bạn có thể
nói, đăng tải và phát sóng bất cứ gì bạn muốn. Trong một
xã hội tự do, mọi người đều có quyền tranh luận với
nhiều ý tưởng khác nhau. Tương tự thị trường hàng hóa và
dịch vụ, bạn cũng cần một thị trường của những ý
tưởng.

<b><i>Theo ông, quốc gia nào có chỉ số tự do báo chí cao
nhất?</i></b>

<b>Ông David E. Kaplan:</b> Câu hỏi này tôi không phải là chuyên
gia để trả lời, một số tổ chức chuyên theo dõi vấn đề
này sẽ biết rõ hơn tôi. Tuy nhiên, theo tôi thấy, thông
thường những thứ hạng cao nhất thuộc về các nước Bắc Âu
như Đan Mạch, Na Uy, Thụy Điển, Phần Lan. Hoa Kỳ và Canada
cũng có thứ hạng khá cao. Kể từ khi chủ nghĩa cộng sản
chấm dứt ở Liên Xô và Đông Âu, tự do báo chí đã lan rộng
trên thế giới. Giờ đây hầu hết các nước đều có tự do
báo chí nên nhà báo và những người làm nghề viết khác có
thể đăng tải mọi điều họ muốn. Nhưng thật sự thì vẫn
còn một số ít quốc gia cho rằng việc kiểm duyệt dư luận
là cần thiết.

Trong một thế giới đã toàn cầu hóa, để cạnh tranh với
các nước khác, bạn cần phải có dòng chảy tự do của thông
tin. Nơi nào vẫn chưa gỡ bỏ gọng kìm kiểm soát truyền thông
và tự do tư tưởng thì nơi đó sẽ bị tụt lại phía sau. Đó
không chỉ là vấn đề nhân quyền mà nó còn là trở ngại cho
phát triển kinh tế. Nhận thấy được điều đó nên Liên
Hiệp Quốc đã ghi nhận tự do ngôn luận và tự do báo chí là
những quyền phổ quát.

<b><i>Vì sao các tổ chức quốc tế như Phóng Viên Không Biên
Giới và Freedom House luôn xếp hạng những quốc gia có thể
chế độc tài như Trung Quốc, Cu Ba, Bắc Triều Tiên, Việt Nam
có chỉ số tự do báo chí thấp nhất?</i></b>

<b>Ông David E. Kaplan:</b> Do tư duy lạc hậu của những người
lãnh đạo vẫn còn sống trong quá khứ. Việt Nam vốn có tiềm
năng vô cùng to lớn. Các bạn là những người rất chăm chỉ,
các bạn còn có nguồn tài nguyên thiên nhiên trù phú và một
lớp người trẻ muốn hướng đến tương lai. Nhưng các bạn
không thể hướng đến tương lai nếu không có tự do thông tin.
Chủ trương kiểm soát mọi mặt thông tin trong xã hội đang
ngày càng trở nên lỗi thời. Làm thế nào có thể giữ kín
mọi bí mật trên Internet? Bạn không thể áp đặt sự kiểm
soát lên thông tin khi mà ngày nay nó không còn bị ngăn trở
bởi biên giới nữa. Vì vậy, điều quan trọng là bạn đưa
được tiếng nói của mình đến với nhiều người. Tất
nhiên, chính quyền Việt Nam có quyền trình bày quan điểm của
họ, nhưng họ phải biết sống chung với các chỉ trích. Chính
quyền cần học cách tiếp nhận các phê phán và chỉ trích như
Tổng thống Barack Obama, Tổng thống Brazil hay Tổng thống của
Indonesia ngày nay.

Việt Nam rồi sẽ thay đổi, đó không phải là câu hỏi "có
hay không" mà là "khi nào" mà thôi. Kiểm soát thông tin chỉ
hiệu quả trong thế kỷ 20. Bây giờ là thế kỷ 21, thời đại
mà trên Internet thông tin có mọi cách để tìm đến mọi
người. Vì vậy, với các nước như trên, khi nào họ mới tính
đến viễn cảnh tương lai, bây giờ hay khi đã trễ?

<b><i>Trong tương lai gần và tương lai xa, chỉ số tự do ở
các nước vừa nói trên liệu có được cải thiện không và
mức độ cải thiện đến đâu?</i></b>

<b>Ông David E. Kaplan:</b> Từ những bài học lịch sử gần
đây, chúng ta thấy mọi chuyện sẽ thay đổi rất nhanh một khi
thông tin gần như không thể bị ngăn chặn được nữa. Thanh
niên ngày nay lớn lên trong sự tiếp nhận một lượng lớn
thông tin từ Internet. Và bạn thử nhìn xem, chính quyền không
còn có thể kiểm soát mọi thứ. Từ những thông tin ở cấp
lãnh đạo chóp bu cho đến những vấn đề thời sự hằng ngày
như y tế, thuốc men, giáo dục, hay tính hiệu quả của chính
quyền địa phương. Ở những nước trải qua quá trình hiện
đại hóa – Việt Nam đang bắt đầu quá trình này – sẽ
xuất hiện một tầng lớp trung lưu. Những người từ tầng
lớp này sẽ có những câu hỏi yêu cầu sự trả lời. Họ có
quyền đặt câu hỏi. Bạn biết đấy, chẳng hạn như, '<i>Vì
sao dịch vụ hành khách công cộng lại không hoạt động hiệu
quả?', 'Vì sao tuyến đường này vẫn chưa được
sửa</i>?', hay '<i>Vì sao ngày càng có nhiều công an nhận
hối lộ?</i>'. Không thể kìm nén những thắc mắc đó mãi
được. Cuối cùng cả hệ thống sẽ thay đổi. Công việc của
nhà báo đơn giản là đại diện cho tiếng nói của công chúng.
Chúng ta là những người giám sát với nhiệm vụ phản ánh tâm
tư và thắc mắc từ xã hội. Vì vậy khi tư duy và tiếng nói
của xã hội ngày càng độc lập và mạnh mẽ hơn, báo chí
cũng sẽ theo đó phát triển.

<b><i>Thưa ông, ông có quan tâm đến báo chí Việt Nam hay không?
Theo ông, Việt Nam có tự do báo chí hay không và Việt Nam cần
phải làm gì để có tự do báo chí?</i></b>

<b>Ông David E. Kaplan:</b> Tôi nghĩ các bạn sẽ là người quyết
định phải nên làm gì. Các bạn luôn phải đối mặt với nguy
cơ tù tội, sách nhiễu và đàn áp vì những điều các bạn
viết ra. Đó là việc rất khó để tôi có thể hiểu được,
và tôi không muốn các bạn phải gặp bất kì nguy hiểm nào.

Truyền thông chỉ là một phần của xã hội, và xã hội của
các bạn đang thay đổi. Vì vậy bên cạnh các nhà báo, có
những người khác cũng đang nỗ lực cho cải cách. Đó là thanh
niên, sinh viên, giới chuyên môn, tầng lớp trung lưu, những
người làm ăn kinh doanh cần sự minh bạch thông tin; đó còn là
các quan chức cấp tiến trong chính phủ các bạn. Áp lực thay
đổi sẽ đến từ nhiều nơi khi xã hội dần hiện đại hóa.

Chúng ta biết rằng để quá trình hiện đại hóa diễn ra
thành công, cần hội đủ các điều kiện gồm chính sách
thương mại tốt, một nền kinh tế lành mạnh, dịch vụ y tế
và giáo dục có chất lượng. Và chúng ta cũng cần có truyền
thông độc lập với vai trò là người giám sát – một phần
không thể thiếu. Một số quốc gia đang phát triển nhanh chóng
là vì họ đã khôn ngoan nhìn thấy rõ điều này.

<b><i>So với các nước trong khu vực Đông Nam Á thì tự do báo
chí ở Việt Nam tốt hơn hay tồi tệ hơn?</i></b>

<b>Ông David E. Kaplan:</b> Phải nói là tệ hơn rất nhiều. Việt
Nam hiện đang bị đẩy ra rìa, đất nước tách biệt so với
các quốc gia còn lại. Myanmar đã bắt đầu hiện đại hóa và
dỡ bỏ kiểm duyệt. Indonesia và Philippines giờ là những nước
tự do. Thailand đang có dấu hiệu thụt lùi nhưng so với Việt
Nam vẫn có sự tự do hơn. Bạn biết không, khi chúng tôi đang
trong quá trình chuẩn bị hội thảo này (Hội thảo báo chí
điều tra Châu Á lần thứ nhất), một nhà báo Việt Nam vì quá
sợ nên đã từ chối có tên trong danh sách diễn giả. Đó là
kiểu luật pháp gì khi mà làm một diễn giả trong một hội
thảo cũng bị cho là phạm tội? Thật điên rồ.

<b><i>Việt Nam đang cầm tù rất nhiều nhà báo, blogger do họ
có chính kiến khác với nhà cầm quyền. Ông đánh giá như thế
nào về hành xử của chính quyền Việt Nam đối với sự bắt
giữ này?</i></b>

<b>Ông David E. Kaplan:</b> Trong ngắn hạn, những hành động này
khiến những người cầm quyền cảm thấy an tâm, nhưng về lâu
dài đó là sự lãng phí thời gian và phản tác dụng đối với
xã hội. Cần có môi trường tự do trao đổi ý tưởng, cần
có sự chấp nhận những khác biệt để tranh luận công bằng.
Đó là cách một xã hội tiến lên. Thoạt nhìn đó là một
không gian hỗn độn nhiều chiều nhưng cuối cùng lại rất
hữu ích. Bởi nếu tồn tại tham nhũng, yếu kém, thiếu năng
lực hay lãng phí trong quản lý, những vấn đề này sẽ được
công khai trước ánh sáng. Và điều đó tốt cho tất cả mọi
người từ trên cao xuống thấp.

Tóm lại, điều tôi muốn nói là truyền thông tự do và độc
lập không chỉ đơn thuần là một quyền con người, nó còn là
phần không thể thiếu của quá trình phát triển. Vì vậy, để
Việt Nam tiến lên phía trước, song song với kinh tế, đất
nước các bạn cũng cần mang lại tự do cho truyền thông báo
chí.

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20141129/giam-doc-mang-luoi-bao-chi-dieu-tra-toan-cau-tu-do-bao-chi-o-viet-nam-te-hon-rat),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét