Minh Đức - Điểm yếu ngân hàng Việt: Những đánh giá trực diện

<blockquote><strong>Xê Nho NVP:</strong> World Bank vừa công bố báo
cáo đánh giá khu vực tài chính của Việt Nam, trong đó chỉ có
một vài con số và nhận định đáng chú ý:

- Nợ xấu của Việt Nam theo báo cáo này là 12% vào cuối năm
2012 (một con số mà báo cáo cho là ước tính thận trọng); ROA
năm 2012 chỉ còn 0,5% (một mức mà báo cáo cho là đã phóng
đại lên rồi) (ROA là lợi nhuận trên tổng tài sản).
- Mức độ sở hữu chéo giữa các ngân hàng với nhau và giữa
các ngân hàng và doanh nghiệp là cao, dẫn tới xung đột lợi
ích và phóng đại vốn thực góp.
- Chính quyền trung ương và địa phương có biểu hiện can
thiệp vào quyết định cấp tín dụng của ngân hàng thương
mại nhà nước.

Từ đó báo cáo khuyến nghị:

- Kiểm toán tài chính đặc biệt với ngân hàng mới ra con số
nợ xấu chính xác.
- Cấp vốn bổ sung cho ngân hàng để đáp ứng quy định về an
toàn vốn tối thiểu.
- Loại bỏ một cách trật tự các ngân hàng yếu kém.

Điều đáng nói là Ngân hàng Nhà nước, một mặt đăng công
khai báo cáo nói trên; mặt khác lại ra thông cáo báo chí, trong
đó vừa đánh giá cao các nhận định và khuyến cáo của báo
cáo vừa nói "Báo cáo vẫn còn một số nội dung đánh giá,
nhận định có sự khác biệt về quan điểm và cơ sở đánh
giá giữa hai bên, chẳng hạn như về tỷ lệ nợ xấu, sở
hữu chéo, can thiệp của chính quyền trung ương và địa
phương trong hoạt động cho vay của ngân hàng…"

Thế cũng như không.</blockquote>
<strong>Một loạt điểm yếu của hệ thống ngân hàng Việt Nam
qua đánh giá của tổ chức quốc tế uy tín...</strong>

<center><img
src="http://vneconomy2.vcmedia.vn/zoom/500_312/nAwwYYHUnpS0h4T1VSuE73666g5no/Image/2014/08/0158-3487c.jpg"
/></center>
<center><em>Theo báo cáo đánh giá của FSAP, hệ thống ngân hàng
Việt Nam có đặc điểm là mức độ sở hữu chéo cao giữa
các ngân hàng với nhau và giữa các ngân hàng và doanh
nghiệp.</em></center>

"Tiền đâu để thâu tóm ngân hàng?", câu hỏi từng được
đặt ra tại diễn đàn Quốc hội nay lại phảng phất một
phần câu trả lời, có trong bản đánh giá toàn diện và sâu
rộng về hệ thống ngân hàng Việt Nam vừa công bố.

<div class="special_quote"><strong>Tin liên quan:</strong>

<ul>
<li><a
href="http://vneconomy.vn/tai-chinh/diem-yeu-ngan-hang-viet-mot-cuoc-kiem-diem-sau-sac-20140831120615394.htm">Điểm
yếu ngân hàng Việt: "Một cuộc kiểm điểm sâu
sắc"</a></li>
<li><a
href="http://www.sbv.gov.vn/portal/faces/vi/vilinks/videtail/vicm254/vict254?dDocName=CNTHWEBAP0116211764173&_afrLoop=2770447877308300&_afrWindowMode=0&_afrWindowId=ia03fcza9_1#%40%3F_afrWindowId%3Dia03fcza9_1%26_afrLoop%3D2770447877308300%26dDocName%3DCNTHWEBAP0116211764173%26_afrWindowMode%3D0%26_adf.ctrl-state%3Dia03fcza9_129">Toàn
văn báo cáo Chương trình đánh giá khu vực tài chính</a></li>
</ul></div>
Đây là <a
href="http://www.sbv.gov.vn/portal/faces/vi/vilinks/videtail/vicm254/vict254?dDocName=CNTHWEBAP0116211764173&_afrLoop=2770447877308300&_afrWindowMode=0&_afrWindowId=ia03fcza9_1#%40%3F_afrWindowId%3Dia03fcza9_1%26_afrLoop%3D2770447877308300%26dDocName%3DCNTHWEBAP0116211764173%26_afrWindowMode%3D0%26_adf.ctrl-state%3Dia03fcza9_129">bản
báo cáo</a> về kết quả Chương trình đánh giá khu vực tài
chính (FSAP) do Ngân hàng Thế giới (WB) và Quỹ Tiền tệ Quốc
tế (IMF) lần đầu tiên thực hiện tại Việt Nam.

Bản báo cáo hoàn thành vào tháng 6/2014, nhưng đến nay mới
chính thức được công bố. Các dữ liệu để nhóm công tác
của hai tổ chức trên làm cơ sở phân tích, đưa ra đánh giá
chủ yếu chốt vào cuối năm 2012, hiện đã có nhiều thay đổi
sau hai năm (bao gồm cả nỗ lực thay đổi của các cấp quản
lý, điều hành). Dù vậy, những điểm yếu của hệ thống
ngân hàng Việt Nam mà họ chỉ ra một cách trực diện hẳn
vẫn cần nhiều thời gian và nỗ lực nữa để xử lý.

Đầu tiên là con số về nợ xấu. Một lần nữa, khi mà sổ
sách các ngân hàng báo cáo vẫn gọn gàng quanh mức 3%, thậm
chí thấp hơn, thì báo cáo FSAP lại đề cập đến mức độ
lớn hơn nhiều.

Theo báo cáo trên, hệ thống ngân hàng Việt Nam đã tích tụ
một lượng lớn nợ xấu (NPL) được ước tính một cách
thận trọng là 12% trên tổng dư nợ tại thời điểm cuối năm
2012.

Khuyến nghị đưa ra là việc kiểm toán tài chính đặc biệt
đối với các ngân hàng sẽ cho kết quả đánh giá chính xác
về NPL, nhu cầu cấp vốn bổ sung tương ứng và thông tin quan
trọng để xây dựng các đề án xử lý nợ.

Về tín dụng, tăng trưởng được nhìn nhận ở diễn biến
bất thường kể từ năm 2006, thể hiện qua việc tăng đột
ngột rồi giảm mạnh. Năm 2007 tăng tới 54% (tương đương 20%
GDP). Vào cuối 2008, do ảnh hưởng khủng hoảng toàn cầu, tín
dụng và hoạt động kinh tế chậm lại. Ngay sau đó, việc nới
lỏng chính sách tài khóa và tiền tệ đã gây ra một đợt
bùng nổ tín dụng khác vào năm 2009 và 2010.

Lo ngại về việc có thể đã thắt chặt quá mức trong bối
cảnh môi trường toàn cầu suy yếu đã đưa đến một đợt
nới lỏng mạnh chính sách khác trong năm 2012 bằng cách cắt
giảm lãi suất chính sách và thực hiện một nhóm các biện
pháp hành chính. Tuy nhiên, dù đã nới lỏng chính sách nhưng
lần này tăng trưởng tín dụng vẫn ở mức thấp, phản ánh
chất lượng bảng cân đối tài sản của các ngân hàng đã suy
giảm và đòi hỏi phải giảm tỷ lệ đòn bẩy.

Một nội dung đậm nét trong kết quả của FSAP là tình trạng
sở hữu chéo. Theo báo cáo đánh giá, hệ thống ngân hàng Việt
Nam có đặc điểm là mức độ sở hữu chéo cao giữa các ngân
hàng với nhau và giữa các ngân hàng và doanh nghiệp. Mức độ
sở hữu này bao gồm sở hữu các ngân hàng thương mại cổ
phần bởi các ngân hàng khác, bởi các tập đoàn kinh tế với
cấu trúc chưa hiểu rõ được.

"Cơ cấu cổ đông phức tạp đã gây ra những quan ngại sâu
sắc về xung đột lợi ích và hoạt động cho vay bên có quan
hệ/liên quan nhằm tài trợ cho các dự án thiếu minh bạch. Cơ
cấu này cũng dẫn đến tình trạng phóng đại vốn do cho vay
mua cổ phần lẫn nhau và đã tạo điều kiện lách các quy
định an toàn như giới hạn tập trung tín dụng", báo cáo
viết.

Đặc biệt, là tổ chức quốc tế từ bên ngoài nhìn vào,
đoàn công tác của WB và IMF bày tỏ hoài nghi về chất lượng
số liệu và báo cáo được công bố, từ đó định hình về
hiệu quả hoạt động của hệ thống.

Cụ thể, họ hoài nghi: Kết quả hoạt động của khu vực ngân
hàng đã xấu đi trong những năm gần đây và có lẽ còn kém
hơn so với báo cáo. ROA bình quân của tất cả các ngân hàng
giảm từ 1,8% năm 2007 xuống còn 0,5% năm 2012, trong đó con số
0,5% có vẻ là đã bị phóng đại do chất lượng số liệu tài
chính còn thấp.

Nói một cách khái quát hơn, thì chất lượng số liệu tài
chính thấp đã ảnh hưởng đến việc đo lường một cách
chính xác hầu hết các chỉ số hiệu quả hoạt động như ROA,
tỷ lệ NPL và các hệ số vốn.

"Yếu kém về số liệu bắt nguồn từ một số yếu tố như
các quy định về phân loại nợ và trích lập dự phòng còn
chưa thỏa đáng (bao gồm cả việc phân loại các khoản nợ
được tái cơ cấu), định giá tài sản thế chấp không đáng
tin cậy và phân loại một số tài sản nhất định là thanh
khoản cần đặt dấu hỏi.

Thêm vào đó, còn có những quan ngại về việc xác định giá
trị các tài sản phi tín dụng lớn trên bảng cân đối của
các ngân hàng, đặc biệt là xác định chưa đầy đủ các
khoản đầu tư (một số khoản liên quan đến các nghiệp vụ
nhằm báo cáo thấp NPL) và thiếu minh bạch khi báo cáo về các
hạng mục khác như các khoản phải thu", các chuyên gia của WB
và IMF lý giải.

Và như họ đề cập ở trên, do tình trạng sở hữu chéo phổ
biến nên hoạt động cho vay góp vốn mua cổ phần lẫn nhau
cũng là nội dung cần lưu ý khi nói về sự yếu kém của số
liệu báo cáo.

Chất lượng danh mục cho vay và mức vốn của một số ngân
hàng là những vấn đề rất đáng lo ngại, theo đánh giá của
FSAP.

Do những yếu kém về số liệu đã nêu ở phần trên nên số
liệu báo cáo tài chính đã được điều chỉnh trên cơ sở
các giả định không quá chặt chẽ. Việc điều chỉnh như
vậy đã làm cho tỷ lệ NPL tăng lên 12% vào cuối năm 2012 và
làm giảm mạnh tỷ lệ an toàn vốn (CAR) của một số ngân
hàng.

Kết quả kiểm định sức chịu đựng sử dụng các số liệu
đã điều chỉnh cho thấy các ngân hàng có nguy cơ gặp phải
rủi ro tín dụng và rủi ro tập trung cao. Phân tích độ nhạy
với những thay đổi về giả định đã xác nhận các phát
hiện chính mặc dù số liệu tài chính còn thấp và đòi hỏi
phải dựa vào các giả định để tính toán đồng nghĩa với
việc các kết quả ước tính khi kiểm tra sức chịu đựng có
khoảng tin cậy rộng.

Bản báo cáo của chương trình FSAP còn đề cập đến nhiều
vấn đề khác, liên quan đến những gạch nối quan trọng trong
cơ cấu tổ chức quản lý, hoạt động của hệ thống ngân
hàng Việt Nam, như với Bảo hiểm Tiền gửi (DIV), Trung tâm
Thông tin tín dụng (CIC), Công ty Quản lý tài sản các tổ chức
tín dụng Việt Nam (VAMC)…

Cùng đó là loạt khuyến nghị gắn với các lộ trình thực
hiện để hướng tới khắc phục, hoàn thiện hệ thống tài
chính Việt Nam.

Và quan trọng hơn, phía cơ quan quản lý Việt Nam đón nhận
những đánh giá trực diện, những khuyến nghị cụ thể đó
như thế nào?

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140901/minh-duc-diem-yeu-ngan-hang-viet-nhung-danh-gia-truc-dien),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!