<blockquote><strong>Nguyễn Quang Lập:</strong> Mất gần nửa buổi
chiều để sửa lỗi đánh máy cho cụ Mai nhưng không tiếc
thời gian vì đọc được bài cực sướng, giá như một số
ông lú đọc được bài này thì hay quá. </blockquote>
<div class="boxright220"><img
src="http://quechoainfo.files.wordpress.com/2013/05/nguyen-khac-mai-200.jpg?w=593"
/><div class="textholder">Ông Nguyễn Khắc Mai, nguyên Vụ trưởng
Vụ Nghiên Cứu, Ban Dân vận Trung ương, hiện là giám đốc
Trung tâm nghiên cứu Văn hoá Minh Triết.</div></div>
Hegel nói: Những gì tồn tại đều có tính hợp lý, hay trong
tồn tại đều có tính hợp lý của chúng. Cái gọi là chủ
nghĩa "cộng sản"có gì là rationnel? Chúng tôi cho rằng
những tư tưởng của Mác và Ăng ghen mà tiệm cận được với
chân thiên mỹ đều là những giá trị văn hóa, trong đó có
một số giá trị mà chúng tôi gọi là "giá trị minh
triết". Trong một bài viết về giá trị minh triết của Đông
Kinh Nghĩa Thục chúng tôi thử đưa ra cách hiểu Minh triết như
sau: "<em>Minh triết là những tư tưởng và rộng hơn là những
gíá trị văn hóa có tính khái quát và phổ quát, ý nghĩa
rộng, trường tồn, có thể đem ứng dụng cho nhiều hệ
thống. Chúng đạt tới tính chất của những gíá trị xã hội
và nhân sinh phổ quát. Minh triết tham gia vào đời sống xã
hội giống như chất tủy của một sinh vật, ta gọi đó là
cốt tủy, là tinh túy của một hệ thống xã hội.</em>" Khi
nghiên cứu những giá trị minh triết C. Mác, ta sẽ đễ dàng
nhận ra những nghịch lý của nhận thức và hành động của
quá trình vận dụng những tư tưởng của Mác.
Trước khi đi vào một số vấn đề cụ thể, tôi xin kể hai
chuyện có liên quan ít nhiều tới vấn đề này.
<strong>Chuyện thứ nhất.</strong> Vào năm 1948 lũ chúng tôi 5 tên
Việt minh nhí, tôi, thằng Thanh nay đang ở Sài gòn, thằng Quế
nay đang vừa là người Việt vừa là người Mỹ, thằng Nghị
đã hi sinh ở chiến khu Dương hòa, Thằng Điền sau này từng
là chủ tịch Hội Sinh viên giải phóng đã hi sinh ở Củ chi.
Vào một chiều đã chạng vạng, chúng tôi gặp nhau ở ngã tư
Am Hồn Huế, sau khi bàn những hành động của nhóm, tự nhiên
thằng Điền nêu ra một câu hỏi: Bây giờ chúng mình theo Việt
minh hay theo "cộng sản". Cải nhau một hồi, tôi đưa ra ý
kiến: Cộng sản là gì chúng mình không biết. Nhưng Việt Minh
đánh Tây giành độc lập ta theo. Cho đến bây giờ những
người uyên bác nhất nước ta cũng không thể nói cho rành rọt
thế nào là chủ nghĩa cộng sản, huống chi là công nông. Có
lần vào năm 1988 tôi được mời tới gặp một vị lãnh đạo
của Ban tổ chức Trung Ương, tôi đã thưa giá trị lớn nhất
của đảng là giành độc lập dân tộc, phải cố gắng giữ
lấy giá trị này. Còn cái goi là giá trị XHCN thì đang bị
tranh chấp. Mà trong tay chủ nghĩa tư bản là cây kiếm thật,
còn trong tay ta là cây kiếm ảo, ta tưởng tượng là có kiếm.
Thế thì ai thua là cái chắc. Bây giờ thì cả giá trị dân
tộc yêu nước cũng đang bị thách đố, cũng đang đánh mất.
Vào năm Bính ngọ, tôi có viết một bài đăng trên Tuổi trẻ
Tp HCM nhan đề: Tâm hồn gặp gỡ kể chuyện Mã khắc Tư (C.
Mác) cưỡi con ngựa hồng rủ Ân Cách Tư (Ăng ghen) cùng đi,
đến thăm khu những linh hồn Việt, gặp Phan huy Chú. Hai ông
càng đi càng thấy bóng đỗ dài trước mặt. Vì càng đi về
phương đông mặt trời càng chếch về tây. Trần Hữu Pháp,
một nhà nghiên cứu Hán Nôm bảo với tôi, phương đông, kinh
Dịch gọi là u phương nơi tăm tối vì mặt trời đã đi khỏi.
Nhiều năm tôi vẫn tự nhủ tại sao chủ nghĩa Mác không thể
thực hiện được ở phương tây, nó chỉ vào được Nga, rồi
Trung hoa, Việt Nam, Bắc Triều Tiên, Cu Ba…Có cái gì gọi là
rationnel ở đây. Anh Nguyễn Khắc Viện có lần bảo tôi là do
Khổng giáo. Còn Hồ chí Minh cũng có lần nói xã hội Phương
Đông rất thuận cho chủ nghĩa Mác! Lý giải vấn đề này cũng
thú vị đấy. Thật ra những nước phương đông này không
thực hành tư tưởng minh triết của Mác mà là một thứ chủ
nghĩa cộng sản đã chệch hướng theo lăng kính mugich Nga, Tàu,
Việt lạc hậu. Đến một lúc nào đó, lúc trà dư tửu hậu
sẽ trở lại vấn đề này.
Người ta nghiệm ra rằng một thực thể chứa trong bản thân
nó quá nhiều nghịch lý nó không thể tồn tại như là chính
nó. Hoặc nó biến thành quái dị, dị dạng, đầy khuyết
tật…, hoặc tan rã hủy hoại. Thử tìm hiểu xem có những
nghịch lý nào đã tồn tại trong thực tế với chủ nghĩa
"cộng sản". Thường khi một thực thể ra đời mà tiên
thiên bất túc, nghĩa là cái cơ địa của nó không hoàn chỉnh,
nghịch lý chứa đầy trong bản thân nó. Rồi cái hậu thiên
của nó càng đầy rẫy những nghịch lý. Những nghịch lý
thường được phát hiện bỡi nhận thức, có khi là do một
trực cảm minh triết. Như trường hợp cụ Nguyễn Hữu Cầu,
một yếu nhân của ĐKNT. Ngay sau khi Việt Minh cướp được
chính quyền, cụ đã nói, nền độc lập này vừa giành lại
được, ta phải biết bảo vệ bằng những hoạt động tinh
thần. Nhưng cụ cũng nhận xét, ngày nay, chúng ta quá Tây, quá
Tàu, là những kẻ giáo điều ba rọi, lại còn là đám XHCN
cậy quyền! Phần lớn các trường hợp phải qua thực tiễn,
đối chiếu, so sánh lý thuyết, thực tế, đặc biệt là chiêm
nghiệm từ những thất bại. Vừa rồi tôi đọc được một
câu, nói là của Khổng tử: Có ba cách học được "minh
triết". Thứ nhất từ thần hứng (trực cảm, tâm linh) cách
này linh diệu. Thứ hai, hoc nhờ thầy (bắt chước) cách dễ
nhất. Thứ ba qua trải nghiệm, cách đau đớn nhất. (By three
methods, we may learn wisdom. First, by reflection, wich is noblest. Second
by imitation, wich is easiest. And third, by experience, wich is bilterest.)
<strong>1/ Nghịch lý thứ nhất:</strong> Cái gọi là giá trị minh
triết đầu tiên của C, Mác là sự thừa nhận không có chủ
nghĩa cộng sản. Hai ông nhiều lần khẳng định điều này.
(xem Ăng ghen trả lời phỏng vấn của K. Heinzen, cũng như bài
tựa tác phẩm Cuộc đấu tranh giai cấp ở Pháp) Trong bài tựa
này Ăng ghen viết: "<em>Phương pháp đấu tranh năm 1848 nay đã
lỗi thời về mọi mặt, chẳng có mục tiêu lớn chủ nghĩa
cộng sản gì cả. Đó chỉ là một mệnh đề được người
khai sáng chủ nghĩa Mác đề xuất lúc trẻ nhưng vứt bỏ nó
trong cuối đời.</em>" Trong bài trả lời phỏng vấn K Heinzen
Ăng ghen nói, chúng tôi không coi CNCS là lý tưởng, bởi lý
tưởng là từ ý chí chủ quan, nó chỉ là phong trào hành động
thực tiễn, những người CS phải lấy thực tế văn minh của
những dân tộc hiện đại làm tiền đề cho chính sách của
mình. (nôm na là hãy học những bài học văn minh của thế
giới mà hành động!) Ông còn cẩn thận chỉ ra rằng thực tế
văn minh chứ không phải thực tế lạc hậu, mà phải là của
những dân tộc hiện đại chứ không phải của những dân tộc
trung bình. Với quan niệm như thế hai ông cũng đã khẳng định
không có cách mạng, mà chỉ có tiến hóa mà thôi. Tiến Hóa
đó mới thật là giá trị minh triết của hai ông.
Thế mà ngay cả tên gọi, chúng ta cũng dịch không chính xác.
Trong thuật ngữ Kommunismus không có cái gì là "sản" cả. Nó
chỉ có hai từ tố, cộng đồng và chủ nghĩa (<em>commune</em>
và <em>ismus</em>) Người Nhật đã dịch là cộng sản rồi Trung
hoa bắt chước và truyền sang Việt Nam. Năm 1988 tôi đã thưa
với một vị lãnh đao BTCTW rằng tên đảng đả dịch sai nên
đính chính. Từ ấy phải được hiểu là <em>chủ nghĩa cộng
đồng</em>. Anh Việt Phương còn kể, trước đó vào những năm
60, 70, các anh ấy đã nói với ông Nguyễn Duy Trinh rằng tên
đảng dịch sai, trong Tuyên ngôn 1848, có hai phạm trù là cá
nhân và cộng đồng. Bọn mình nói vui là nên đặt tên là
<em>chủ nghĩa cá cộng</em>.
Tiện thể cũng xin nói qua về cái gọi là chính danh. Khổng tử
nói, <em>danh bất chính, ngôn bất thuận, sự bất thành, lễ
nhạc bất hưng, hình phạt bất trúng, dân vô sở thố thủ
túc</em>. Câu ấy đã khẳng định tầm quan trọng của chính
danh, đến nỗi nếu danh không chính nó sẽ dẫn theo sự rối
loạn hệ thống, khiến cho "lời nói không thuận, việc chẳng
thành, lễ nhạc (văn hóa đạo đức) không chấn hưng được,
luật pháp không còn đúng phép, rốt cuộc dân chúng không biết
chỗ nào mà đặt chân tay (sống còn và hành động) (Luận
ngữ, thiên Tử Lộ). Sách Lã Thị Xuân Thu, còn bình luận gay
gắt hơn: "Danh chính thì trị, danh mất thì loạn. Kẻ làm cho
mất danh, là kẻ nói, chủ trương quá mức. Nói, chủ trương
quá mức, tức là biến cái có thể, cái cho phép thành cái
không có thể, không cho phép. Cho nên cái phải biến thành cái
không phải, biến cái đúng thành cái không đúng, nên cái sai
thành cái không sai…Phàm mọi sự loạn là do hình danh, chế
danh không đúng vậy. " (xem Chính Danh, Từ Điển Triết học
Trung quốc NXB CTQG 2009) Cái tâm thức nào khiến cho cả Trung và
Việt đều say mê cái "sản". Nghiên cứu điều này cũng thú
vị và có ích. Thư thả rồi cũng phải làm. Thực ra danh và
thực phải đi liền với nhau. Xác định sai cái danh cũng tức
là đã làm chệch đi cái thực, khiến cho đúng sai lẫn lộn!
Như trên đã nói, thật ra CNCS không thể có đất sống như
một "doctrine" ở Nhật và Nam Hàn. Vì hai nơi này họ đã
siêu vào văn minh hậu tư bản chủ nghĩa.
Cũng nên liên hệ một chút cái quan niệm của Lão Tử trong
Đạo Đức Kinh: "Đạo khả Đạo phi thường Đạo. Danh khả
Danh phi thường Danh. " Có thể hiểu như sau: Cái Đạo đúng
như nó thì không phải là cái Đạo như thường thấy. Cái Danh
(sự vật) đúng như nó thì không như cái ta vẫn thường thấy.
Cái gọi là CNCS ta thường thấy thì không phải là chính nó.
Cái gọi là CNCS là sự hình dung của Mác và Ăng ghen, mà ta thì
không phải là hai ông ấy. Hơn nữa cái mà hai ông gọi bằng
cái tên như thế thì chính hai ông đã "vứt bỏ "rồi.
Huống nữa ta lại chấp nhận cái đã bị dịch sai. Bây giờ
thì không còn là một ly, một dặm nữa.
<strong>2/ Nghịch lý thứ hai:</strong> Phát triển Tự do cá nhân.
Nhiều người cho rằng giải phóng cá nhân là một hòn đá
tảng của lý thuyết Các Mác, với câu nói nỗi tiếng trong
Tuyên ngôn CĐCN: Thay cho những cộng đồng kiểu cũ là cộng
đồng kiểu mới, trong đó phát triển tự do cá nhân là tiền
đề của phát triển tự do toàn xã hội. Liệu có thể suy
luận rằng tâm thức nông dân lạc hậu của những xã hôi Nga,
Tàu, Việt… đã dị ứng với sự phát triển cá nhân? Chỉ
tính từ 1917 đến nay không có bất kỳ một đảng CĐ cầm
quyền nào dù là Nga, Tàu hay Việt đã làm theo chủ thuyết của
Mác. Mọi quyền tự do cá nhân của con người, cũng như của
công dân đều bị cắt xén gọt rũa cho vừa với chiếc giày
chật hẹp của chế độ toàn trị.
Đi đôi với tự do cá nhân là vấn đề Dân Chủ (dân trị hay
dân quyền). Mác khẳng định Dân chủ là câu đố đã được
giải đáp của mọi thể chế nhà nước. Nghĩa là mọi hình
thức nhà nươc xứng danh là nhà nước thì phải dân chủ. Ở
nước ta Hồ Chí Minh cũng nói được rằng, nước ta là nước
dân chủ, vì dân là chủ. Vào năm 1967 trước lúc mất hơn một
năm tại Hà tây, HCM từng nói, phải làm cho dân dùng được
quyền dân chủ, hưởng được quyền dân chủ. Dân chủ thật
ra là một sáng tạo của nhân loại trong thời hiện đại với
nhiều hình thức đã tồn tại hợp lý tại nhiều nước văn
minh và hiện đại. Nhưng các đồ đệ của Mác dù ở Nga, Tàu
hay Việt đều dị ứng và tránh né nó. Nói gì đến việc
thực hành tư tưởng của Mác! Dân chủ, dân quyền là những
thách đố của những hệ thống cực quyền, toàn trị, dù là
nhà nước hay là trong xã hội dân sự. Xã hội ta luôn trăn
trở một câu hỏi, tại sao những hình thức dân chủ mà nhân
loại đã sáng tạo ra trong hàng trăm năm qua dân ta cũng không
dùng được, hưởng được? Tại sao những hệ thống cầm
quyền VN không trở thành lực lượng mở đường cho dân chủ
tiến lên, như trong câu hát đầy hứng khởi vào những ngày
Tháng Tám năm xưa, tiến lên nền dân chủ cộng hòa! Cũng có
một nghịch lý là tại Miền Nam VN trong thể chế VNCH nhiều
quyền dân chủ đã được tồn tại dù còn chút ít chật hẹp.
Bàn về dân chủ, không thể không nói về dân chủ trong đảng.
Lênin đã tạo ra một chế độ chuyên quyền trong đảng khi
thủ tiêu phái gọi là mensevich. Chế độ xô viết toàn trị
được Xtalin hoàn chỉnh ngày càng chặt chẽ, được áp dụng
ráo riết ở Nga, Tàu, Việt, những người đối lập bị đàn
áp, thủ tiêu. VN cũng đã thực hiện rất nghiêm chỉnh. Trong
đảng quyền dân chủ của đảng viên bị thu hẹp lại thành
cái mà HCM gọi là quyền phục tùng chân lý, mà chân lý bị
hiểu là ý kiến của lãnh đạo! Trong cái chính đề mà HCM
đưa ra Quyền tự do tư tưởng hóa ra quyền tự do phục tùng
chân lý, còn có cái phản đề. Thế nhưng người ta lại cố
tình quên đi ý nghĩa của phản đề. Có quyền tự do phục
tùng chân lý cũng có nghĩa là người ta có quyền không phục
tùng ngụy lý! Nghịch lý này càng nổi bật lên khi ta nhớ lại
một câu nói ngậm ngùi, mà là như một dự báo rất sớm của
Ăng ghen rằng: "Cuối cùng cũng phải làm sao đễ mọi người
chấm dứt kiểu cư xử với các quan chức của đảng - những
người đầy tớ của mình – luôn luôn bằng sự tế nhị
đặc biệt, và thay cho sự phê bình, lại ngoan ngoản vâng lời
họ, như những kẻ quan liêu không bao giờ mắc sai lầm." (Ăng
ghen: Những ngày hội các dân tộc ở Luân đôn, Chúng tôi đã
vạch trần) Vì sao trong những hệ thống tự xưng tiên phong mở
đường cho xã hội mới lại ứng xử theo những thể chế đã
thoái hóa, lạc hậu cần thay đổi, bác bỏ. Lênin từng nói
phải có 70 ông Mác may ra mới giải quyết được những lý
thuyết và thực tiễn đễ xây dựng xã hội mới. Nhưng một
Mác mà còn không nhận thức nổi, nói gì đến 70 ông.
Nói dân chủ của đảng cộng đồng, phải đề cập đến vấn
đề tư tưởng đa nguyên chính trị, (đa đảng). Trong tuyên
ngôn "CS", Mac và Ăng ghen khẳng định: Những người "cs"
phải biết đoàn kết và hợp tác với các đảng dân tộc, dân
chủ. Giờ đây khi người ta phê phán đa nguyên chính trị, đa
đảng là người ta không hiểu gì tư tưởng của Mác, người
ta đã xuyên tạc Mác vì những lợi ích không còn là chủ nghĩa
cộng đồng nữa. Tại sao các đảng đệ tam, theo cái gọi là
chủ nghĩa Mác-Lênin đã thủ tiêu tư tưởng của Mác mà vẫn
cứ leo lẻo kiên trì chủ nghĩa Mác Lênin. Chính những đảng
dân chủ xã hội đã biết tiếp thu tư tưởng của Mác nên họ
đã có vai trò nhân văn và tiến hóa trong thời đại hiện nay.
Còn một vấn đề rất tế nhị và không kém phần quan trọng,
là một chính đảng trong thời hiện đại phải thể hiện văn
hóa và dân chủ như thế nào. Một chính đảng có quyền giữ
lấy cái tư tưởng mà mình tôn thờ, phải tìm cách ngày càng
hiểu nó một cách sâu sắc, khoa học, tìm tòi mọi phương
thức văn minh, nhân văn khoa học đễ thực hiện, làm cho mọi
thành viên của mình có nhân cách văn minh dân chủ. Rồi trên
cơ sở đó mà thuyết phục nhân dân, dân tộc mình mới là
"văn minh, là đạo đức" (chữ của HCM). Còn như dùng bạo
lực xây dựng chế độ toàn trị, ép dân tộc cũng độc
nguyên như mình là trái đạo lý, trái tinh thần dân chủ, nhân
văn của ngay cả chính Các Mác. Lịch sử khẳng định rằng
nhân loại không hình thành với độc nguyên văn hóa. Mà dân
tộc Việt Nam cũng như thế. Thời nào nhấn mạnh cái độc
nguyên văn hóa thì biến dạng, trì trệ, vọng ngoại, suy đồi.
Không đưa dân tộc phát triển lên được. Buộc dân tộc đeo
mãi cái ốp che mắt, có người còn gọi là cái vòng kim cô.
Mọi ứng xử của dân tộc buộc phải theo cái lăng kính mác
lênin. Đưa vào luật, vào hiến pháp, và chế định cái giá
trị văn hóa không đến đầu đến đũa như thế đã tạo nên
sự méo mó của xã hội, làm lệch chuẩn, giam hãm cầm tù mọi
sáng tạo của nhân dân của xã hội.
Nói tự do, dân chủ mà không đi đôi với pháp quyền thì cũng
chỉ là nói đạo lý suông mà thôi. Cái nghịch lý là giữa quan
niệm pháp quyền của Mác và cái quan niệm pháp quyền hiện nay
do những người cầm quyền ở nước ta dựng lên trong cái công
thức "pháp quyền xhcn"thì vênh hẵn nhau. Mặc dầu về
lôgich cả trong lý lẽ cũng như thực tế thì, quan niệm của
Mác chính xác hơn. Mác nói: Khi chưa có con người phát triển
toàn diện, chưa có nền kinh tế sản xuất hàng hóa, vật phẩm
dồi dào, thì pháp quyền tư sản dù hạn hẹp, cũng không thể
vượt qua. Những người lãnh đạo của đảng hiện nay đang cho
thi hành một quan niệm pháp quyền chỉ nhằm phục vụ cho một
đường lối chính trị cực quyền đễ dễ biện hộ cho những
hành vi chà đạp những quyền tự do dân chủ đích thực của
nhân dân. Theo Mác, cả hai điều kiện cần và đủ đễ có
thể vượt khỏi pháp quyền tư sản hiện nay, cả ở những
nước tiên tiến hiện đại nhất, cũng chưa đủ, nói gì đến
VN.
<strong>3/ Nghịch lý thứ 3:</strong> Nói về pháp quyền tư sản
thì đụng đến phạm trù thời đại. Những nhà lãnh đạo
của đảng áp đặt một quan niệm đễ cho những nhà lý luận
của đảng đi rao giảng về cái quan niệm thời đại này là
thời đại quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Thật ra cái gọi
là thời đại quá độ chỉ là ý niệm của Mác về sự quá
độ lên chủ nghĩa cộng đồng, như thế cái gọi là thời kỳ
quá độ chính là cái xã hội đã là xã hội xhcn đã chín
muồi, nó mới tạo ra sự quá độ. Những quan niệm hiện nay
nếu không là tạp nham thì cũng là hồ đồ, dân gian gọi là
nói lấy được!
Nói về cái chủ nghĩa xã hội thì trên thế giới hiện đang
có hai phạm trù rất phân biệt không thể lẫn lộn. Đó là
phạm trù tư tưởng xã hội và cái gọi là chế đô xã hội
xhcn. Tư tưởng Xã hội đã từng hình thành trước Mác, nó
tràn đầy trong văn hóa dân gian, trong những hệ thống triết
học và đặc biệt là trong tôn giáo. Từ thế kỹ 18 nó được
định hình trong những nhà xhcn cổ điển và không tưởng.
Nhiều tư tưởng của Mác và Ăng ghen cũng dặt cơ sở cho sự
hình thành hệ thống các đảng xã hội dân chủ. Khuynh hướng
này đã bị Lênin và phong trào đệ tam QT công kich dữ dội cho
đó là khuynh hướng tư sản, xét lại. Trong thực tế phong trào
này cùng các đảng xã hôi dân chủ nhất là ở châu Âu từng
có vai trò có ý nghĩa góp vào sự phục hưng của tây phương
sau thế chiến thứ hai. Khuynh hướng này hiện nay đang là chủ
thể ở một số nước Mỹ La tinh. Chính ông Phú Trọng đã
nhầm lẫn hai phạm trù này, nên đã gây nên cái xi căng đan khi
vào Braxin.
Cái gọi là xã hội XHCN, thì đã có hai sắc thái. Thứ nhất
là cái phạm trù lý thuyết trong Tuyên ngôn các đảng cộng
đồng, với cái gọi là chủ nghĩa xã hội khoa học, mà về sau
cả Mác và Ăng ghen đều đã phủ định. Cho đến nay lý
thuyết ấy chưa được chứng minh. Còn cái gọi là chủ nghĩa
xã hội đã hình thành như là một chế độ xã hội thì hình
thù của nó chính là chế độ Xô viết đã phá sản ngay trên
quê hương của nó. Những bản sao chép của nó ở Việt Nam
Trung hoa, Bắc Triều tiên, Cu ba… thì mỗi anh một phách, và
đều đi vào ngõ cụt. Trung hoa đã vứt bỏ và đang làm một
thứ chủ nghĩa tư bản tiến đến chủ nghĩa đế quốc mới!
VN thì đổi mới nhỏ giọt và đang khiến cho đất nước và
xã hội lâm vào khủng hoảng liên tục, trên tất cả mọi
phương diện xã hội. Như thế giá trị minh triết của Mác ở
đây là gì. Như trên đã nói là Mác đã dám thừa nhận cái sai
và đã dũng cảm vứt bỏ vào cuối đời. Biết sai mới là
thực biết. (Biết thì nói là biết, không biết thì nói là
không biết. Ấy chính là biết vậy.) Tuy nhiên giá trị minh
triết ở đây là ở ý niệm về cái lẽ tiến hóa, khi hai ông
cho rằng không có cái gọi là chủ nghĩa cộng đồng mà chỉ
có sự tiến hóa của xã hội, và những xã hội chậm tiến
chỉ có thể học theo những thực tế văn minh của những dân
tộc văn minh hiện đại mà thôi. Mấy nước chung quanh ta có
lẽ họ đi nhanh hơn ta trong mấy chục năm lại đây có thể
họ "minh triết " rằng không có cái gọi là "cncs"mà họ
thực hành ngay lẽ tiến hóa, học lấy những bài học đã
được chứng nghiệm. Còn Việt Nam đã vứt bỏ minh triết và
cứ tưởng rằng mình thông thái hơn người và đã khư khư ôm
lấy cái cặn bã đã bị chính ông thầy vứt bỏ mà lại đi
nghe theo những ông đồng bà cốt rỡm.
<strong>4/ Nghịch lý 4:</strong> Về Giai cấp vô sản (công nhân).
Trong tuyên ngôn cđcn, Mác và Ăng ghen đã đề cao giai cấp công
nhân và cho đó là người đào mồ chôn chủ nghĩa tư bản. Tuy
nhiên vào cuối đời, khi hai ông đã phủ định cái gọi là
chủ nghĩa cđ (cs), thì có nghĩa là cái gọi bằng vai trò của
giai cấp công nhân cũng bị phủ định theo. Cho đến nay những
nhà tuyên huấn của những đảng cncđ cầm quyền vẫn khẳng
định giai cấp công nhân là giai cấp lãnh đạo xă hội. Tuy
nhiên, từ gần hai trăm năm nay, chưa có một đảng "cs" cầm
quyền nào đã thành công trong chính sách giai cấp công nhân.
Nghĩa là biến giai cấp này thật sự là giai cấp lãnh đạo.
Về lý thuyết và trong thực tế, một giai cấp lãnh đạo phải
thỏa mãn 4 điều kiện cơ bản sau đây, và đó là nguyên tắc
mà Mác vẫn dùng thuật ngữ la tinh đễ nói: condition sine qua non
(điều kiện không thể thiếu.) Thứ nhất, họ (cn) phải là
giai cấp có cuộc sống vật chất và tinh thần trên trung bình
của xã hội. Ngay Lênin cũng biết được rằng khi không đủ
sống người ta không thể làm chính trị được. Ở Nga, Tàu,
cả Việt Nam nữa, giai cấp cn vẫn là giai cấp nghèo khổ
lương không đủ sống. Thứ hai, họ phải là giai cấp vănhóa,
học vấn cao, nghĩa là bảy tám mươi phần trăm có trình độ
đại học, có lối sống văn hóa, có nhân cách của những con
người tiến tiến của thời đại, mà Mác mơ tưởng là con
người phát triển toàn diện. Thứ ba, họ phải có năng lực
chi phối, điều tiết được cơ chế vận hành của nền kinh
tế. Hiện nay họ chưa vượt khỏi chủ nghĩa nghiệp đoàn,
nghĩa là tác động vào kinh tế chủ yếu bằng hành động
đình công. Ở nước ta cũng như ở những nước do đảng
"CS" cầm quyền, họ không có cái gọi là nghiệp đoàn
thật, chỉ là tổ chức công đoàn mà đảng nắm hết mọi
quyền hành, chỉ là công cụ của bộ máy nhà nước toàn trị.
Cho nên những quyền lợi kinh tế (lao động, tiền lương…)
họ cũng không thể bảo vệ được. Thân phận của họ cũng
chỉ là kẻ làm thuê lệ thuộc, nghĩa là không làm chủ được
thân phận mình, nói chi đến "làm chủ xí nghiệp" như
những nhà tuyên huấn của đảng nói. Còn nói tác động vào
cơ chế vận hành của nền kinh tế chỉ là nói tào lao cho vui,
hoặc đễ lừa mị mà thôi. Thứ tư, họ phải là giai cấp có
quyền lực chính trị thật sự. Về điều này Mác đã có một
phán đoán sắc sảo. Trong một cuộc tranh luận với Bakounine,
Mác nói: "Chính quyền của giai cấp công nhân sẽ được
thực hiện bởi chế độ ủy quyền. Người ta sẽ phó thác cho
một nhóm người bầu cữ bởi chính mình, đễ đại diện cho
họ (cn), đễ cai trị họ, điều ấy sẽ làm cho họ (cn) chắc
chắn là rơi tỏm vào tất cả mọi trò dối trá, và trong tất
tật sự lệ thuộc của chế độ đại diện và tư sản. Sau
một hồi được tự do, say sưa cách mạng, là công dân của
một chế độ mới, họ sẽ tỉnh ngộ ra thấy mình là nô lệ,
con rối hay con mồi của những tham vọng mới. " Nếu phân
tích cho rõ những nghịch lý như thế, ta sẽ dễ dàng giải
quyết vấn đề. Chỉ cần trả lại cho công nhân cái quyền
mặc nhiên của họ, quyền nghiệp đoàn, họ sẽ biết cách làm
chủ được thân phận mình, và trong lẽ tiến hóa, họ sẽ làm
tròn cái thiên chức của họ trong quốc gia dân tộc.
<strong>5/ Nghịch lý 5:</strong> Tại sao tắc tỵ? Có một lần
tôi đến làm việc ở một Bộ, một nhóm cán bộ cấp vụ
tiếp tôi. Làm việc xong, ngồi nói chuyện, tôi than phiền rằng
ở tuổi của tôi, sao tôi thấy Đất Nước ta nhiều trì trệ
quá. Họ bảo, không không, chúng em không nghĩ thế. Tôi cứ
tưởng họ sẽ phê phán rằng sao tôi lại nhận định tiêu
cực như vậy. Nhưng họ nói, chúng em cho rằng chúng ta đang
tắc tị. Giữa hai sắc thái thì tắc tị quyết liệt, mạnh
mẽ hơn. Tôi đã từng thưa lại ở một hội thảo do Hội
Đồng Lý Luận Trung Ương tổ chức, tôi nghiệm ra cái nghịch
lý lớn nhất, cơ bản nhất là:
Khi giao Đất Nước vào tay đảng "CS" ở thời điểm 1960,
rồi 1975, thì chúng ta cùng với các nước trong khu vực là cùng
một trình độ (tất cả đều có GDP trong vòng 1000 đô la) Nay
sau nửa thế kỹ càng ngày ta càng lạc hậu xa so với họ, cả
về tăng trưởng kinh tế, cả về văn hóa, xã hội đặc biệt
là về khoa học và giáo dục. Xét ở bình diện nào ta cũng
cầm đèn đỏ chạy sau. Vào 1960 nhà tương lai học nỗi tiếng
cuả Mỹ là Herman Kahn còn xếp hạng ta trên cả Trung quốc.
Nếu phân tích kỹ thì trong thời hiện đại, một Quốc gia dân
tộc phát triển lên là dựa vào bốn yếu tố cơ bản. Một là
tài nguyên. Tài nguyên của ta có mặt không bằng thiên hạ,
nhưng không phải là không có những thế mạnh. Mặc dầu có
thế mạnh nhưng phương thức khai thác của ta lại rất lạc
hậu. Thứ hai là truyền thống văn hóa. truyền thống văn hóa
của ta dù còn những mặt hạn chế thậm chí lạc hậu. Nhưng
là một yếu tố mà thiên hạ cũng thèm thuồng, nhiều giá trị
rất nhân văn dư thừa đễ làm nội lực cho phát triển. Thứ
ba, tố chất con ngưới Việt. Con người Việt dẫu có những
tiêu cực, nhưng những tố chất ưu trội lại rất lớn. Vào
thời hiên đại người sáng tạo ra chiếc máy tính điện tử
đầu tiên là một người Viêt sống ở Pháp. Người chơi đàn
đẳng cấp hành tinh là Việt. Người tạo ra phương pháp mỗ
gan trình độ quốc tế là Việt, những nhà toán học đẳng
cấp quốc tế là việt, những công chức cao cấp ở một số
nước lớn là việt. Những bàn tay vàng của người thợ việt
đã được nhiều công ty đa quốc gia thừa nhận. Chúng ta đã
có trong tay nhưng yếu tố văn hóa tinh thần và cả vốn con
người, đễ cho phát triển. Nhưng tại sao chúng ta thua chị kém
em quá thể như vậy? Chỉ còn yếu tố thứ tư-những quan hệ
xã hội hiện hữu. Những quan hệ xã hội hiện hữu của chúng
ta cả về thiết chế chính trị, vả về thiết chế xã hội
thể hiện trong mọi mặt bằng của cái gọi là kiến trúc
thượng tầng đều khấp khểnh, lạc hậu. Mấy mươi năm vẫn
chưa tạo ra cái mặt bằng của pháp luật và chuẩn mực giá
trị của xã hội, đễ có một sân chơi trên đó có được
sự phát triển tự do cá nhân làm bừng nở mọi giá trị sáng
tạo. Đảng "CSVN" trong hơn nửa thế kỹ vẫn không tạo ra
được một mặt bằng tử tế cho sự tăng trưởng kinh tế.
Mọi sự so sánh với khu vực đều lạc hậu. Không tạo ra
được một hệ thống nhà nước tiến bộ, nhân văn thật sự
là của dân, do dân, vì dân. Không hình thành nỗi một lực
lượng công chức có chất lượng điều hành hữu hiệu, trong
sạch, mẫn cán, có lương tâm nghề nghiệp, tinh gọn, có năng
lực và đạo đức của một lực lượng cầm trịch, định
hướng xã hội. Có thể kết luận một cách đau đớn rằng
mọi quan hệ xã hội hiện hữu của VN hiện nay đều không
tương thích cho sự phục hưng dân tộc trong thế kỹ 21. Điều
gì khiến VN đổi mới cầm chừng tiến được một bước lại
lùi hai bước? Nếu thật sự vì Dân vì Nước nhất định
phải đổi mới vòng hai, quyết tâm từ bỏ mô hình xô viết,
đã là một vòng kim cô kìm hãm sự phát triển tự nhiên của
Dân tộc trong thời gian qua. Có một số anh từng giữ cương
vị lãnh đạo cao cấp nói, cậu có đeo kính dâm đễ nhìn sự
vật không? Tại sao không thấy những đổi mới, biết bao cơ
sở cả hạ tầng, cả thượng tầng đã được xây dựng. Có
thế thật. Nhưng cái hiện thực mà chúng ta đang có lại có
quá nhiều bôi bác. Cũng là C. Mác từng mượn thành ngữ latinh
đễ nói hộ chúng ta một cái nhìn điềm tĩnh hơn khi ông bảo:
Cacatum non es pictum! (cái bôi bác không phải là bức tranh.)
<strong>6/ Những mong ước thiết tha: </strong>
a. Chúng ta dang đặt ra vấn đề tái cấu trúc một số lĩnh
vực kinh tế, như thế cũng chỉ là vá víu một cái áo cũ đã
chật chội, lại lỗi thời không còn thích hợp cho bước phát
triển mới của Dân tộc. Phải thay đổi mô hình phát triển
đất nước. Quyết tâm từ bỏ mô hình xô viết. Tái cấu trúc
thể chế chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học, giáo dục…
b. Thành tâm đoàn kết dân tộc, vượt qua tâm thức quốc cộng
lỗi thời, lấy đại đồng là Chấn hưng và phát triển Đất
nước, xây dựng một nước VN Độc lập, Thống nhất, Dân
chủ, Thịnh vượng, Hạnh phúc, phát triển trong Hòa bình. Tôn
trọng tiểu dị, hóa giải mọi ân oán tiêu cực của quá khứ,
làm lành những vết thương do quá khứ lầm lỗi đễ lại.
c. Kiến tạo một thập niên: Hòa hợp, hòa giải, chỉnh đốn,
tạo đà cho bước phát triển, xây dựng nhân cách mới của
Dân tộc.
- Hình thành Đại Diển Đàn Diên Hồng, với thành phần 30%
đảng "CS", 30% thành phần lập trường VNCH, 30% phái trung
tính, bàn thảo và quy định những vấn đề quan trọng của
Đất Nước như thể chế chính trị xã hội, chương trình tái
cấu trúc kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học, an sinh xã hội,
đối ngoại v. v…
- Thành lập một ủy ban Giám quốc, một chính phủ lâm thời,
ban hành và thi hành chương trình tái cấu trúc chính trị kinh
tế xã hội…Thực hành tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự
do hoạt động chính trị…thúc đẩy dân chủ phát triển. Hàn
gắn vết thương chính trị, xã hội do hậu quả của cuộc
chiến tranh ý thức hệ đễ lại. Tổ chức Hội đồng lập
hiến, dự thảo Hiến Pháp mới phù hợp với tiến trình chấn
hưng và phát triển Đất Nước, trưng cầu ý kiến nhân dân.
Đễ nhân dân phúc quyết.
- Xây dựng xã hội dân sự văn hiến, có trách nhiệm xã hội,
công tâm cùng chính phủ đoàn kết dân tộc vượt lên mọi khó
khăn của thời kỳ biến đổi xã hội. Trong đó ưu tiên vận
động hình thành một đọi ngũ lối ngót vạn người là những
specialists (xin không dùng chữ chuyên viên vì nó không còn nghĩa
đúng và tốt) đễ làm nòng cốt (cũng không dùng chữ cốt cán
vì cũng đã hỏng) cho hầu hết các lĩnh vực xã hội cần
chuyển đổi.
– Tổ chức lại bộ máy hành chính, đào tạo lại đội ngũ
công chức…
<strong>7/ Đôi lời kết:</strong> Mười năm cho chuyển dịch hòa
bình, êm thấm, nhân văn đầy tình thương yêu, đoàn kết dân
tộc, đừng đễ diễn ra cảnh, khi cái bình Pandora được mở
nắp thì ma quỹ nhảy ra chứ không phải là những con người
lương thiện, tử tế, có trí có tâm. Và phải có ý chí mạnh
mẽ nhưng cao thượng, có công tâm chứ không phải là một bè
lũ cơ hội mới, một lũ lợi ích mới. Cũng nên dè chừng tâm
lý trả thù hạ đẳng. Tôi tin và mong ước sẽ có những con
người Việt, có trí, có dũng, có nhân cách mới, cao thượng
có đủ năng lực làm thành "Nhóm xã hội định hướng mới
của Đất Nước. " (groupe social orientee)
Mười năm đễ sửa soạn cho dân tộc một nhân cách mới, đễ
chỉnh đốn những hư hỏng cũ kỹ, tạo dựng một bệ phóng
mới cho sự phát triển bền vững của dân tộc, là một nghĩa
vụ lớn lao, khó khăn và phức tạp. Đó sẽ là trạng thái
"văn hóa phục hưng"cần thiết đễ cho Việt nghĩa là siêu
việt lên vượt qua chính mình, vượt qua mọi thử thách tiến
vào một thời kỳ mới tự do, hạnh phúc.
Gate gate Pẩragate Parasamgate. Bodhi satsva. Vượt lên vượt lên
Hãy vượt lên Hãy tự vượt lên Hỡi người giác ngộ. (thần
chú của kinh Prajna Paramita)
Tôi viết những dòng này dâng cho ngày 30-tháng Tư như một
khấn nguyện để cho ngày này trở thành ngày của thương yêu
hòa giải đoàn kết dân tộc, để mỗi người Việt là một
nhân vị cao quý, hạnh phúc và tự do, đễ xây dựng một nền
Thống nhất xứng đáng của Dân tộc.
Ô Đồng Lầm, Kinh thành Thăng long
29-4-2013
<em>Tác giả gửi Quê Choa, bài viết thể hiện văn phong và quan
điểm riêng của tác giả</em>
____________________
<h2>Những Trích Dẫn Cần Thiết:</h2>
1. Ang ghen: Lời nói đầu tác phẩm Cuộc đấu tranh giai cấp ở
Pháp của C, Mác. "Lịch sử chứng tỏ chúng ta đã mắc sai
lầm. Quan điểm của chúng ta hồi đó chỉ là ảo tưởng.
Lịch sử còn làm được nhiều hơn, không những đã xóa bỏ
mê muội của chúng ta hồi đó mà còn thay đổi điều kiện
đấu tranh của giai cấp vô sản. Phương pháp đấu tranh năm
1848 nay đã lỗi thời về mọi mặt, chẳng có mục tiêu lớn
chủ nghĩa cộng sản gì cả. Đó chỉ là một mệnh đề
được người khai sáng cn Mác đề xuất lúc trẻ. Nhưng đã
vứt bỏ nó trong cuối đời. "
2. C. Mác: Đối với chúng ta, chủ nghĩa "cộng đồng" không
phải là một trạng thái cần phải sáng tạo ra, không phải là
một lý tưởng mà hiện thực phải khuôn theo. Chúng ta gọi
phong trào cộng đồng là một phong trào hiện thực, nó xóa bỏ
trạng thái hiện nay. (Hệ tư tưởng Đức)
3. Ăng ghen: "CNCĐ" không phải là một học thuyết, mà là
một phong trào. Nó xuất phát không phải từ những nguyên tắc
mà từ những sự thực. Người "CĐ" không lấy thứ triết
học này nọ mà lấy toàn bộ quá trình lịch sử trước đây
và đặc biệt là những kết quả thực tế của quá trình
trước mắt tại các nước văn minh làm tiền đề của họ.
Bài những người "CĐ" và K. Heinzen.
4. C. Mác: Chế độ dân chủ là câu đố đã được giải đáp
của mọi hình thức nhà nước. Ở đây chế độ nhà nước
ngày càng hướng tới con người hiện thực, nhân dân hiện
thực và được xác định là sự nghiệp của bản thân nhân
dân. Góp phần phê phán Tư tưởng pháp quyền của Hegel. NXBCTQG
1995 TI tr349.
Dưới chế độ dân chủ, không phải con người tồn tại vi
pháp luật, mà luật pháp tồn tại vì con người. Dấu hiệu
đặc trưng cơ bản của chế độ dân chủ là như vậy. sđd
tr354.
5. C. Mác: Tự do chính là biến nhà nước, cơ quan đặt trên xã
hội, thành cơ quan hoàn toàn phụ thuộc vào xã hội. C. Mác Ăng
ghen Toàn tập (bộ cũ)XBST 1980 tr22.
6. Ăng ghen:" Mác cho rằng nói chung, không phải nhà nước quy
định và điều chỉnh xã hội dân sự, , mà xã hội dân sự
quy định và điều chỉnh nhà nước. (Góp vào lịch sử của
Đồng minh những người "CS".)
7. C. Mác: Tự do là biến nhà nước, cơ quan cao nhất của xã
hội thành một cơ quan hoàn toàn phụ thuộc vào xã hội, và
ngay cả ngày nay nữa, các hình thức nhà nước được gọi là
tự do hay không, tùy thuộc ở chỗ trong những nhà nước ấy,
hình thức ấy, sự tự do của nhà nước bị hạn chế nhiều
hay ít. (Phê phán cương lĩnh Gôtha.)
8. C. Mác: Luật kiểm duỵệt không phả là luật, mà là biện
pháp cảnh sát, và thậm chí còn là biện pháp cảnh sát tồi,
bởi vì nó không đạt được điều nó muốn và nó không muốn
điều nó đạt được. Mác-Ăng ghen Toàn tập. NXBCTQG 1995 tr98.
9. Đạo Đức Kinh (chương 14): Thái thượng bất tri hữu chi.
Kỳ thứ thân nhi dự chi. Kỳ thứ úy chi. Kỳ thứ, vu chi. Minh
Chi dịch: Nhà nước tốt nhất (quản lý giỏi tới mức ngưới
dân không biết nhà nước tồn tại.) Dưới một bực là nhà
nước mà nhân dân gần gũi và ngợi khen. Dưới nữa là dân
sợ. Dưới cùng là dân khinh.
10. Hồ Chí Minh: Cần một cuộc chiến (tranh) đấu đễ chống
lại những hư hỏng cũ kỹ. Di chúc, NXBST. (phần viết bằng
bút bi màu lục)
11. Ngô Thì Sĩ: Đem đạo thánh hiền đễ quở trách thói đời,
không bằng đem đạo đời thường đễ cảm hóa lòng người.
Dẫn theo Phan Huy Chú. Lịch triếu Hiến Chương loại Chí, NXBSH
1961 t2 tr71.
12. HCM: Quyền tự do tư tưởng hóa ra quyền tự do phục tùng
chân lý. Toàn tập ST1987t7 tr482.
13. Thơ văn ĐKNT:
<em>Nước muốn mạnh thời Dân phải mạnh.
Dân có khôn thì nước mới khôn.</em>
Xin sửa lại:
<em>Nhà nước muốn mạnh, thời dân phải mạnh,
Dân có khôn thì nhà nước mới khôn. </em>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20130510/nguyen-khac-mai-doi-dieu-ve-minh-triet-cac-mac-hay-nhung-nghich-ly-cong-san),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét