Dân Luận: Phạm Thị Hoài - Hãy mừng cho sự đa dạng nhiều hơn lo cho sự chia rẽ

<blockquote>Dân Luận: Bác Phạm Thị Hoài và bác
Phạm Hồng Sơn đang đứng trên quan điểm lấy đích đến làm
trọng, tức là cái đích cuối cùng - bản hiến pháp được
thông qua sau khi sửa đổi - có thực chất hay không? Trong khi
đó, những người khởi xướng và ủng hộ Kiến nghị 72 và
những trao đổi / thảo luận lập hiến khác như Dân Luận lấy
việc góp ý sửa đổi Hiến Pháp làm phương tiện để thức
tỉnh quần chúng về các khái niệm tự do, dân chủ và tầm
quan trọng của Hiến Pháp. Phải nhìn thấy đây là cơ hội
để người dân bàn luận công khai về những điều mà Đảng
từ trước đến nay vẫn cho là cấm kỵ, như điều 4, quyền
con người, quyền sở hữu đất đai tư nhân, cơ chế lập
hiến và bảo hiến v.v... Cho dù các nhân sĩ trí thức thất
bại trong việc đưa những điểm này vào trong Hiến Pháp mới,
cho dù Hiến Pháp mới có các điểm này nhưng chính quyền vẫn
không được tuân thủ, thì trên phương diện khai dân trí, họ
vẫn đạt được mục đích của mình.

Quá trình kêu gọi lấy chữ ký tưởng chừng như vô ích, nhưng
nó đang góp phần xây dựng xã hội dân sự lành mạnh ở Việt
Nam, giúp nhiều người hơn nữa vượt qua cơn sợ hãi để
đứng vào hàng ngũ những người tiên phong đòi hỏi dân chủ
ở Việt Nam.</blockquote>

Bình luận về phát biểu của ông Phạm Hồng Sơn trên BBC Việt
ngữ về vấn đề Hiến pháp, trang tin nổi tiếng mang tên
Thông tấn xã Vỉa hè của <a
href="http://anhbasam.wordpress.com/2013/03/03/tin-chu-nhat-03-03-2013/#more-95205">Anh
Ba Sàm cho rằng</a> nhà hoạt động dân chủ này đã "dùng
thứ từ ngữ lập lờ" để "bài bác",
"miệt thị và xuyên tạc bản chất việc làm của những
người khởi xướng Kiến nghị 72", mà bản thân mình –
tức ông Phạm Hồng Sơn – thì chỉ đưa ra một "tiên
đoán ngon lành cho tương lai Việt Nam" hoặc "một
giải pháp cụ thể duy nhất nghe như mơ" bằng cách
"khuyên khéo hàng triệu người bỏ Đảng" chứ
"chẳng đưa ra được một phương cách gì cho người dân
Việt Nam để cải thiện tình hình". Trang tin này cũng
nhận định rằng ông Phạm Hồng Sơn "diễn giải méo mó
tình hình thực tế, trích dẫn què cụt", "ngụy
biện khi thổi phồng thực tế", "loanh quanh gây lóa
mắt người đọc bằng đôi ba kiến thức vặt 'Đông Tây kim
cổ' làm lạc hướng chủ đề", "ảo
tưởng", đồng thời xác định ông như một người
"giả bộ cấp tiến" để phân biệt với "một
con người cấp tiến thực sự" và nêu ra nghi vấn
"để có ngày sẽ đi tới kết luận có hay không một
'nhà đấu tranh dân chủ cuội'".

Cùng với một số nhận định khác, đặc biệt trong đợt
thảo luận về Dự thảo Hiến pháp sửa đổi này, chẳng hạn
<a
href="http://anhbasam.wordpress.com/2013/02/03/tin-chu-nhat-03-02-2013/">về
trang Cùng viết Hiến pháp</a>, <a
href="http://anhbasam.wordpress.com/2013/02/09/tin-thu-bay-09-02-2013/#more-92573">về
trang Việt-Studies</a>, hay <a
href="http://anhbasam.wordpress.com/quyen-luc-va-tri-thuc/binh-luan-cua-bs-ve-bai-viet-cua-pham-thi-hoai-coi-chung-phat-dan-nguoc-cua-hien-phap/">về
cá nhân tôi</a> sau bài "<a
href="http://www.procontra.asia/?p=1623">Bao nhiêu ý dân thì
đủ</a>", cũng như sau <a
href="http://anhbasam.wordpress.com/2012/12/25/1495-hoi-thao-tac-dong-cua-truyen-thong-xa-hoi-len-tac-nghiep-bao-chi/">đề
nghị về một "Đặc khu thông tin</a>" và <a
href="http://anhbasam.wordpress.com/2013/01/14/1554-phan-phan-bien/">thao
tác mẫu cho sản phẩm của một đặc khu như thế</a>, Anh Ba
Sàm đã ngày càng làm rõ quan điểm, chỗ đứng, ngôn ngữ và
phong cách văn hóa chính trị của mình. Từ đó tôi ngày càng
được nhận thấy rằng mình không gần gũi với quan điểm,
chỗ đứng, ngôn ngữ và phong cách ấy, dù đánh giá cao cống
hiến của trang tin này. Song khác với những lo ngại về sự
chia rẽ trong những người thường được coi là cùng chung một
mục đích, tôi hoan nghênh việc bày tỏ rõ ràng diện mạo của
mình như vậy. Chúng ta đã có một sự đồng thuận bao trùm
trên truyền thông lề phải. Không có gì đáng chán và ăn mòn
cả tư duy lẫn cảm hứng hơn, nếu lề trái cũng chỉ biểu
dương một lòng đồng thuận tràn trề. Chúng ta vẫn giễu cợt
rằng 600 tờ báo lề phải chỉ cần một tổng biên tập là
đủ, vậy việc lề trái không có chung một tổng chỉ huy như
thế là đáng mừng. Chúng ta đã ngấy đến tận cổ chính
thống lề phải, song tôi sẽ nói với bạn rằng nếu chẳng may
có một chính thống lề trái thì nó cũng rất khó tiêu hóa.
Hãy mừng cho sự đa dạng nhiều hơn lo cho sự chia rẽ.

Sau đây là nguyên văn phát biểu trên BBC của ông Phạm Hồng
Sơn mà tôi chia sẻ.

© 2013 pro&contra

_________________

<h2 >'Góp ý hiến pháp: hơn một sự ngộ nhận'</h2>

Đợt góp ý cho sửa đổi Hiến pháp hiện hành ở Việt
Nam đang tiến gần tới thời hạn chót mà Quốc hội và chính
quyền do Đảng Cộng sản lãnh đạo đặt ra, nhân dịp này,
bác sỹ Phạm Hồng Sơn, nhà vận động cho dân chủ và nhân
quyền trong nước, dành cho BBC Việt ngữ một cuộc trao
đổi.

Mở đầu cuộc phỏng vấn bằng bút đàm gồm <a
href="http://www.bbc.co.uk/vietnamese/forum/2013/03/130302_phamhongson_hienphap2.shtml">hai
phần</a>, ông Phạm Hồng Sơn bình luận về lưu ý gì cần tính
tới liên quan trước hết quy trình của cuộc sửa đổi Hiến
pháp lần này, trong đó đặc biệt cần lấy gì để đảm bảo
người dân có thực quyền và chủ quyền để định đoạt
việc lập hiến:

BS. Phạm Hồng Sơn: Trước tiên
tôi xin nêu ra hai vấn đề có thể đang bị ngộ nhận, nhầm
lẫn lớn trong dư luận về việc sửa đổi hiến pháp. Những
bàn luận, thông tin hiện nay gây ra một cảm giác rằng hiến
pháp có ý nghĩa quan trọng nhất trong việc xây dựng chế độ
dân chủ hay thực hiện, bảo vệ quyền tự do, nhân quyền cho
nhân dân và hiến pháp khởi thủy là nhằm xây dựng nhà nước
hay là khế ước giữa người dân và kẻ cầm quyền. Nhưng
thực sự không hoàn toàn như thế.

Thứ nhất, hiến pháp chỉ là một thiết chế trong nhiều
thiết chế của chế độ dân chủ và không có hiến pháp thì
không hẳn xã hội sẽ không có (hay thiếu hơn) tự do, dân
chủ. Anh Quốc hay Israel không có hiến pháp (đúng hơn là không
có bản văn hiến pháp) nhưng đều là những xã hội rất tự
do, dân chủ. Hoặc đơn giản hơn nữa, nhìn vào Việt Nam
trước năm 1945 dưới thời thuộc địa (cũng không có hiến
pháp) thì rõ ràng lúc đó người dân Việt Nam có nhiều quyền
tự do cơ bản hơn hiện nay. Thứ hai, nguồn cội của tư
tưởng hiến pháp (constitutionalism) không phải là việc xây
dựng nhà nước hay là khế ước giữa người dân và kẻ cầm
quyền – đó chỉ là sự tiến triển và là hệ quả cụ thể
sau này như chúng ta đang thấy – mà nguồn cội của hiến pháp
chính là tinh thần thượng tôn pháp luật (rule of law) – tư
tưởng có nguồn gốc từ phương Tây từ thời Hy Lạp và La Mã
cổ đại và được củng cố mạnh mẽ trong thời Trung cổ
châu Âu và tiếp tục trong những thời kỳ sau này- bất kể ai,
từ vua tới dân, giáo hoàng cho tới con chiên, đều phải tuân
thủ pháp luật – những qui ước chung.

Ngay trong đêm trường Trung cổ, những điển cố về tuyên hứa
tuân thủ và thực thi nghiêm ngặt pháp luật của các ông vua
bạo chúa như Pepin (714-768), Charlemagne (742-814), Charles the Bold
(1433-1477) vẫn còn được sử sách ghi rõ. Hay đơn giản là
nhìn vào vụ án Tống Văn Sơ tại Hong Kong năm 1931 ta cũng thấy
nguyên tắc 'rule of law' được tuân thủ nghiêm ngặt. Dẫu
cho pháp luật những thời đó còn nhiều bất công và man rợ
nhưng tập quán giữ lời và tôn trọng pháp luật là một di
sản vô cùng lớn đã làm nền cho văn minh nhân loại hôm nay.

Chính trên thiết chế 'rule of law' đó của phương Tây, hiến
pháp với ý nghĩa là một bộ luật chung cho một cộng
đồng-quốc gia-dân tộc mới được phát triển. Nhìn lại
những bản văn có tính hiến pháp quan trọng của nhân loại
như Magna Carta 1215, Fundamental Orders of Connecticut 1638, Hiến pháp
Mỹ 1787 hay Hiến pháp Meiji Nhật Bản 1889, dù khác nhau về
không gian và thời gian và còn nhiều khiếm khuyết nhưng tất
cả đều có chung một đặc tính: những người chủ xướng
thảo ra và hạ bút ký đều tuân thủ rule of law và, do đó,
tất cả cùng làm thành nền tảng văn minh, tự do cho các thế
hệ kế tiếp ở những nơi đó. Nghĩa là về nguồn gốc chỉ
khi một nhóm người đã cùng có ý thức tuân thủ nghiêm ngặt
những cam kết, nguyên tắc chung (luật) thì mới có hiến pháp
và chỉ khi đó hiến pháp mới có ý nghĩa.

<h3>'Vô ích, ảo tưởng'</h3>

Nhìn lại cái gốc của hiến pháp Việt Nam hiện nay là gì? Đó
là vụ "Ôn Như Hầu", là bà Nguyễn Thị Năm-Cát Thành Long
(ân nhân của Hồ Chí Minh) bị bắn chết tươi, là mấy chục
năm trên Cổng Trời của Nguyễn Hữu Đang (người dựng lễ
đài khai sinh ra Việt Nam Dân chủ Cộng hòa), là "rút phép
thông công" của Nguyễn Mạnh Tường (tư vấn pháp luật cho
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa), là chín năm tù không án của Vũ
Thư Hiên – con trai ân nhân và thư ký riêng của Hồ Chí Minh
– lãnh tụ, tác giả chính của Hiến pháp 1946, là bảo người
ta đi học tập vài tuần, vài tháng nhưng rồi đưa người ta
đi tù mút mùa hàng chục năm hoặc mãi mãi, vân vân và vân
vân, vô vàn những đau thương, tủi hờn khác còn ghê gớm, xót
xa hơn nữa. Và nếu chỉ tính trong vài tháng trở lại đây,
trong đợt "cải cách hiến pháp", có ai đếm được hết
những vụ bất chấp luật pháp, bách hại, sỉ nhục con người
tại Việt Nam do chính người cầm quyền thực hiện (?).

Với cái nền "rule of law", cả từ đáy cho tới hiện tại,
như thế thì sao có thể nói đến hiến pháp hay sửa hiến pháp
được? Do đó, theo tôi, một cách thẳng thắn, nếu bàn đến
xây dựng hay ủng hộ việc cải cách hiến pháp với chính
quyền Việt Nam hiện tại là một việc làm kỳ cục, gần như
vô ích hoặc hết sức ảo tưởng.

Nhưng bình tĩnh lại, chúng ta cũng cần thấy thế này: chính
sự phát triển lâu dài hàng thế kỷ sau đó của hiến pháp
trên thế giới và đặc biệt là việc các lãnh đạo độc tài
thường xuyên lấy hiến pháp làm mặt tiền (façade) cho cách
cầm quyền độc đoán, bất chấp pháp luật (phi thượng tôn
pháp luật – rule by law) của họ đã làm cho chúng ta lãng quên
mất cái gốc quan trọng của hiến pháp (thực sự) – là rule
of law – và làm cho chúng ta rối mù trong cái vòng xoắn luẩn
quẩn: Độc tài thời dân chủ – Hiến pháp mặt tiền – Dân
chủ giả hiệu – Dân chúng bối rối, mất tự do – Độc tài
thời dân chủ.

Dân chúng bối rối vì phản đối thì sẽ bị qui ngay là chống
lại pháp luật, chống lại văn minh còn đồng ý, tán thành thì
hậu quả như chúng ta đã thấy: một nhà nước vẫn hoàn toàn
độc tài còn nhân dân thì bị kìm kẹp, hắt hủi tệ hơn với
những hệ thống pháp luật đồ sộ, luôn được cải cách và
cũng không kém đẹp đẽ.

Trong khi đó, cả thực tế như ở Việt Nam và các kết luận
của giới học giả chính trị, như Hayek hay Dicey, đã chứng
minh rõ là 'rule of law' phụ thuộc chủ yếu vào thái độ,
thiên hướng đạo đức và các hành động chính trị hơn là
phụ thuộc vào ngôn từ của các văn bản luật.

Hơn nữa chúng ta cũng không nên kỳ vọng hiến pháp sẽ giải
quyết được mọi thứ vì không thể có một văn bản nào dù
thành thực, chi tiết đến mấy có thể qui định và đưa ra
được các giải pháp luôn đúng cho mọi vấn đề cá nhân và
xã hội. Ví dụ, tôi tin rằng ngay cả bây giờ nếu không có
hiến pháp nhưng một nhà cầm quyền lương thiện sẽ không bao
giờ cấm cản, sách nhiễu, sỉ nhục, vu cho những người
xuống đường phản đối quân xâm lược Trung Quốc là gây
rối hay không thể nào lại hắt hủi vị tướng già gần 100
tuổi muốn đặt vòng hoa tưởng niệm các binh sĩ đã bỏ mình
vì quân Trung Quốc.

<h3>'Không nên khẩn cầu'</h3>

BBC: Vậy theo ông nhóm 72 người (đầu
tiên) mới đây kiến nghị về cải cách hiến pháp do ĐCSVN
đề ra có những ý nghĩa gì?

Đó là việc có thể tăng cường hiểu biết, nhận thức về
pháp luật và tập dượt trong việc tập hợp dân chúng. Nhưng
nếu chỉ nhằm hai mục đích đó thôi thì những nhân sĩ có uy
tín lớn vào hạng nhất như thế lẽ ra không nên khẩn cầu hay
kiến nghị cho Quốc hội – cơ quan đã tỏ rõ là vô trách
nhiệm với tất cả các vấn đề hệ trọng nhất của đất
nước, đã bị thế giới dân chủ gọi là con dấu cao su của
ĐCSVN. Nếu các vị đó không cần phải đề đạt, khẩn cầu
ai, ngoài dân chúng, tôi tin rằng các vị đó vẫn khởi động
được một phong trào nâng cao nhận thức của xã hội về
hiến pháp, pháp luật, vừa tập được tính chủ động cho
người dân và vừa tránh được mọi sự lợi dụng (chắc
chắn đã hoặc sẽ có) của chính quyền và loại hoàn toàn
được hiệu ứng (vô tình hay cố ý) tạo thêm tính chính đáng
cho một thủ đoạn chính trị lừa dối. Và còn tránh được
nhiều hệ quả có thể xấu hơn nữa.

Nhưng nói đến hiến pháp, pháp luật mà không nhấn mạnh, đòi
hỏi rule of law, không tố cáo, phản bác sự chà đạp 'rule of
law', bất chấp hiến pháp thì cũng chả khác mấy với các
tuyên truyền của ĐCSVN từ xưa tới nay. Hơn nữa, chúng ta cần
hết sức lưu ý rằng ĐCSVN đã luôn chứng tỏ là ông
"trùm" trong việc thao túng, lèo lái dư luận, lôi kéo, thao
túng quần chúng, kể cả những khi họ chưa nắm chắc quyền
hoặc lâm khủng hoảng. Chính đợt "cải cách hiến pháp"
này cũng là một ví dụ chứng tỏ ĐCSVN vẫn thừa khả năng
áp đặt "lối chơi". Vấn đề hệ trọng này tôi xin đề
cập thêm vào một dịp khác.

BBC:Thế còn ý kiến cho rằng "Kiến nghị
72" có tác dụng 'hỗ trợ một phe đang muốn đa nguyên trong
Đảng', thì ông nghĩ sao?

Vâng, cũng có thể có manh nha của một sự biến chuyển thành
đa đảng. Các phe phái trong ĐCSVN gần như đang hình thành ngày
càng rõ và họ còn đã chuẩn bị xong những bước đầu tiên
cho sự truyền ngôi cho thế hệ con cháu của họ. Và chính cái
nguy hiểm nằm ở chỗ đó vì nếu như thế thì rất có thể
Việt Nam sẽ lặp lại tình trạng nước Nga thời hậu Yeltsin
như hiện nay và chắc chắn sẽ tệ hơn nước Nga vì Việt Nam
là bạn vàng của Anh cả Đỏ phương Bắc. Lúc đó các phe phái
độc tài sẽ thay nhau nắm quyền sắt đá, sẽ có truyền thông
tư nhân hốt bạc là cánh hẩu của giới chính trị nói tiếng
Anh làu làu, lái Rolls-Royce điệu nghệ, còn tự do của nhân dân
và chủ quyền quốc gia chắc sẽ được đếm xỉa nhiều ít
là phụ thuộc vào sự lên xuống cao thấp của những ly rượu
Mao Đài.

Một đất nước thiếu hay yếu về xã hội dân sự và người
dân chưa có nhiều thao luyện chính trị luôn là mảnh đất màu
mỡ cho độc tài độc đảng hay vài đảng lũng đoạn.

BBC: Ông nghĩ sao về con số được cho
là 'đã có gần bảy nghìn người', tính tới thời điểm
này, ký tên vào "Kiến nghị 72"?

Tôi nghĩ đó là một kết quả rất đáng khích lệ không chỉ
cho những người chủ xướng mà còn cho cả những người muốn
dân Việt Nam tích cực hơn với các vấn đề chung của xã
hội. Nhưng số lượng không phải là yếu tố duy nhất hay yếu
tố quyết định cho chất lượng hay xác định tính đúng/sai
của một xu hướng/phong trào chính trị nhất là khi quyền lực
độc đoán vẫn giữ thế thượng phong, bao trùm trong xã hội.
Còn về phân tích thống kê thì những đặc điểm như phân bổ
vùng miền, giới, nghề nghiệp, tôn giáo và nhất là trình độ
chính trị của người ký và cách thức tập hợp, lấy chữ ký
như thế nào cũng là yếu tố không thể bỏ qua khi xem xét tính
chất của sự ủng hộ. Đó là những điều tôi chưa biết rõ.

Nhưng chúng ta rất cần lưu ý các cuộc bầu cử do ĐCSVN tổ
chức từ năm 1945 đến nay và các cuộc bầu cử ở nước Nga
thời hậu cộng sản vẫn là những bài học sâu sắc về số
lượng cho chúng ta – những người muốn có dân chủ, tự do
đích thực.

'Sửa hiến pháp-phương thuốc của độc tài'

Nhà vận động cho dân chủ, nhân quyền và cải tổ
chính trị ở trong nước, Bác sỹ <a
href="http://www.bbc.co.uk/vietnamese/forum/2013/03/130302_phamhongson_hienphap1.shtml">Phạm
Hồng Sơn</a>, cho rằng sửa hiến pháp là một thủ thuật mà
ông gọi là "phương thức kinh điển" của các thể chế và
các nhà độc tài khi họ muốn "duy trì," "cố thủ"
quyền lực.

Ông cũng cho rằng người dân, kể cả giới trí thức, giới
bất đồng chính kiến trong nước, muốn đấu tranh để đạt
được dân chủ, nhân quyền thực sự, cũng như giành lại
quyền lực đích thực của nhân dân, cần có sự thay đổi
'chủ động' và 'căn bản' từ tư duy tới chiến lược,
chiến thuật trước đảng cộng sản.

Mở đầu phần II cuộc <a
href="http://www.bbc.co.uk/vietnamese/forum/2013/03/130302_phamhongson_hienphap1.shtml">phỏng
vấn</a>bằng bút đàm với BBC, bác sỹ Sơn bình luận về một
luồng ý kiến cho rằng có thể "có ai đó đang lèo lái và thi
triển ý đồ" phía sau lần đưa ra sửa đổi Hiến pháp hiện
tại, theo hướng có thể "dùng" lần tu chỉnh như một dịp
để "kéo dài thời gian, tạo lợi thế chính trị cho mình"
hay thậm chí "đánh lạc hướng xã hội và dư luận."

BS. Phạm Hồng Sơn:Đặt vấn đề như
vậy đã chính là câu trả lời nếu bỏ đi các dấu hỏi, bớt
đi dăm chữ và thêm vào chữ "Đảng cộng sản Việt Nam"
(ĐCSVN). "Sửa hiến pháp" luôn là một phương thuốc kinh
điển của mọi kẻ độc tài trong thời dân chủ mỗi khi chúng
muốn tiếm quyền, củng cố lại quyền lực hay vượt thoát
khủng hoảng. Chỉ cần xem qua dư luận vài tháng nay thì thấy
phương thuốc đó còn khá hiệu nghiệm, gần như tất cả các
vấn đề nghiêm trọng khác của đất nước đã bị mờ hoặc
biến hẳn trên truyền thông, cả của Đảng lẫn của dân,
trước các núi thông tin về hiến pháp – một bản văn chưa
bao giờ được ĐCSVN tôn trọng.

Tuy nhiên, nếu chỉ nói như thế thì dễ gây hiểu lầm hoặc
làm tổn thương những người thật lòng muốn tận dụng cơ
hội này để thúc đẩy tiến bộ thực sự. Nhưng cá nhân tôi
rất lo lắng cho những người có thiện ý tiến bộ thực sự
đó vì đảng hoàn toàn chủ động trong việc này và đảng có
rất nhiều cách thức, nguồn lực để tận dụng ngược trở
lại như lèo lái, thậm chí mua chuộc. Những thủ đoạn nhằm
tận dụng trở lại đó của ĐCSVN thì chính bản thân tôi và
nhiều thân hữu của tôi đã phải trải nghiệm.

<h3>'Góp ý nào ấn tượng?'</h3>

BBC: Trong số các ý kiến đóng
góp về đợt sửa Hiến pháp lần này, ông thấy có ý kiến
nào, của ai, đáng chú ý vì tính thực tế, thực chất của
nó?

Ngoài giới đấu tranh ly khai khỏi ĐCSVN, tôi thấy ấn tượng
với ý kiến của hai người là ông Nguyễn Trung, đảng viên
cộng sản, cựu đại sứ Việt Nam tại Thái Lan và ông Nguyễn
Huy Canh một đảng viên cộng sản. Ý kiến ấn tượng của ông
Nguyễn Trung đối với tôi là ông đã đi đến nhận định
rằng ĐCSVN đang "quyết cố thủ" tính "độc quyền toàn
trị đối với quốc gia" và ông nêu quan điểm rõ rằng nếu
hiến pháp chỉ sửa đổi sơ sơ như dự thảo thì nên dừng
việc cải cách hiến pháp lại. Còn ý kiến gây ấn tượng cho
tôi từ ông Nguyễn Huy Canh là ông khẳng định các hoạt động
chính trị "không thể lý giải theo cách của các khoa học tự
nhiên được." Nhưng đáng tiếc tôi lại không đồng ý với
các giải pháp đề nghị của hai người này. Ông Nguyễn Trung
rất trông chờ vào chữ "tâm" của các lãnh đạo đảng,
còn ông Nguyễn Huy Canh thì kỳ vọng vào việc luật hóa Điều
4. Sự vô ích của luật hóa Điều 4 (nếu có thể được luật
hóa) đã được tôi chứng minh ở phần trên. Còn việc trông
chờ vào thiện ý hay tâm nguyện của lãnh đạo lại là một
tinh thần thụ động, ảo tưởng hết sức vô lý ở một
người đã tự thừa nhận đảng của mình đang "cố thủ"
sự độc tài.

Còn về tổng thể, tôi thấy đa phần ý kiến trong dư luận
hiện nay vẫn là mang tính khuyến dụ đảng bỏ Điều 4 hay
luật hóa Điều 4 với lý lẽ là nhằm để ĐCSVN trường tồn
hay chính là giúp để đảng trong sạch hơn, có uy tín hay lấy
lại uy tín với nhân dân hoặc bỏ Điều 4 là theo đúng tư
tưởng tiến bộ của Hồ Chí Minh. Theo tôi kiểu khuyến dụ
đó là không đúng, nhầm lẫn (hoặc thiếu thành thật) về
bản chất hiện tượng và không chân thật nhìn từ vị thế
của ĐCSVN. Vì nếu bỏ Điều 4 không thôi thì không hẳn đã
tương đương với xã hội có đa đảng, có dân chủ, tự do hay
ĐCSVN chấp nhận những điều đó. Chúng ta nên nhớ lại
trước khi có Điều 4 Hiến pháp năm 1980 thì đảng vẫn hoàn
toàn "lãnh đạo tuyệt đối và toàn diện". Còn về Hồ Chí
Minh, tôi xin khẳng định lại một lần nữa rằng chính thực
tế cầm quyền và những phát biểu của Hồ Chí Minh, đã
được ghi lại trên các văn bản của ĐCSVN, đã minh chứng rõ
rằng Hồ Chí Minh là con người mang tư tưởng độc tài quyết
liệt nhưng khéo léo, xảo quyệt.

Còn việc đảng sẽ thấy người khuyến dụ kiểu đó không
chân thật là vì ngay một chính trị gia thiếu kinh nghiệm nhất
cũng phải hiểu rằng khi bắt đầu phải cạnh tranh với
người khác cũng là bắt đầu phải từ bỏ việc kiểm soát
tuyệt đối quyền lực. Mà đảng thì lại không phải là một
tổ chức chính trị thiếu kinh nghiệm và chính đảng đã
nhiều lần tuyên bố dứt khoát rằng không chấp nhận đối
lập chứ chưa nói đến việc cạnh tranh. Vì vậy kiểu khuyến
dụ đó chỉ có thể mang lại sự an toàn, tính ít đối đầu
cho người nói chứ hoàn toàn không có tác dụng để đảng tin
cậy vào người nói, sẽ không làm đảng tự từ bỏ độc
quyền quyền lực. Mà khi ĐCSVN đã nghi ngờ, vì thấy vô lý,
thì đảng sẽ càng phòng thủ và càng tìm ra nhiều cách để
đối phó, chống chế, trấn áp cái nguy cơ mà thâm tâm đảng
cảm thấy có thể bị giăng bẫy (vô tình hay cố ý) bởi chính
những người thân cận với mình. Như vậy, lối khuyến dụ
kể trên còn gây tổn hại cho lòng tin, vốn đã yếu, giữa
người Việt với nhau.

<h3>'Sự chủ động của dân'</h3>
BBC: Theo ông, cả chính quyền,
người dân và các giới cần nỗ lực theo hướng nào, nguyên
tắc nào và cách thức ra sao để đảm bảo sớm có nhân
quyền, tự do, dân chủ thực sự ở Việt Nam, không chỉ giới
hạn ở việc sửa Hiến pháp lần này?

Về chính quyền, thú thật tôi không có kỳ vọng gì vào việc
góp ý để họ thay đổi hay lắng nghe. Và nếu họ trở nên
biết lắng nghe thì những gì mọi người đã nói trong khoảng 5
năm qua thôi cũng đã quá đủ để họ biết cần phải làm gì
để đất nước thoát khỏi tình trạng lâm nguy hiện nay. Vì
vậy, ở đây tôi sẽ chỉ đề cập đến sự chủ động của
nhân dân – những người đang bị kìm kẹp.

Theo tôi trước hết nhân dân cần nhận thức rằng việc xây
dựng dân chủ, giành và thực hiện các quyền tự do hay nhân
quyền là một công việc phải luôn chủ động và là một quá
trình lâu dài, liên tục, phải trải qua nhiều giai đoạn. Đó
là công việc của chính mỗi người dân – những người đang
bị trị – chứ không phải của bất cứ ai hay bất cứ quốc
gia, tổ chức quốc tế nào, dù họ là người tài giỏi hay
giàu mạnh, tốt bụng đến mấy. Với tư cách là công dân, ta
không nên trông mong ở chính quyền, kể cả chính quyền dân
chủ. Trong công cuộc tranh đấu đó, mỗi quốc gia gần như
đều có những cách thức riêng để tiến tới tự do nhưng,
theo tôi, có những nguyên tắc và những vấn đề chung không
thể né tránh.

BBC: Ông có thể cho biết rõ
thêm những điểm chung đó?

Chẳng hạn như, nguyên tắc trả giá, hy sinh. Mọi tiến bộ
của cá nhân hay xã hội đều buộc phải đi kèm với một cái
giá nào đó. Dĩ nhiên hiện nay không ai lại đi cổ vũ và ủng
hộ cho đấu tranh vũ trang, bạo động nhưng điều đó không có
nghĩa là những cuộc đấu tranh bất bạo động không phải hy
sinh, mất mát. Nhưng cái giá đó đắt hay rẻ, lớn hay nhỏ
lại tùy thuộc quan niệm trong sự so sánh giữa các cặp giá
trị như nhân phẩm-thân thể, tự do-nô lệ, lợi ích gia đình
– tiến bộ xã hội hay quyền lợi đảng phái-chủ quyền dân
tộc…

Hoặc một đặc điểm chung khác là chúng ta cần phải học và
thực hành những đặc tính văn hóa dân chủ. Ví như nếu chúng
ta muốn có tam quyền phân lập, muốn có đối trọng về quyền
lực thì chúng ta không thể không thấy lợi ích từ sự hiện
diện của những tổ chức, ý kiến khác biệt với mình. Nếu
nhân dân muốn có một chính quyền biết đối thoại, lắng nghe
dân chúng thì chúng ta không thể giữ thái độ im lặng, bất
chấp hoặc xúc xiểm, trấn áp những phê bình, cảnh báo của
người khác. Hay các đảng phái chính trị là cần thiết trong
chế độ dân chủ nhằm vận động, tập hợp dân chúng trong
việc cạnh tranh tìm ra lãnh đạo tối ưu và phòng chống độc
tài nhưng chúng ta không nên nhầm cạnh tranh chính trị với
đầu óc bè phái, cục bộ, quên mất cái mục đích tối
thượng của cạnh tranh chính trị là giúp cho chân lý, điều
hay lẽ phải không bị kẻ cầm quyền vùi dập chứ không phải
là việc trung thành mãi mãi hay cứ cố bảo vệ cho người cùng
nhóm, cùng đảng với mình bất chấp phải, trái. Nếu những
nét văn hóa dân chủ cơ bản như thế chưa được thấm nhuần
và trở thành phổ biến thì rất khó có thể đạt được một
xã hội dân chủ, văn minh.

<h3>'Cần thẳng thắn hơn'</h3>
Một điểm quan trọng nữa là nhân dân cần thay đổi cách
tiếp cận trong vận động, đấu tranh. Chúng ta cần thẳng
thắn hơn với ĐCSVN và thành thật hơn với bản thân mình.
Chúng ta sẽ không thể thuyết phục được người khác chấp
nhận chân lý nếu chính chúng ta lại né tránh hay nói ngược
với những sự thật hiển nhiên hoặc lại đặt chân lý xuống
dưới an toàn. Nhân dân sẽ không thể đòi hỏi người khác
phải dũng cảm rũ bỏ sự khống chế, mua chuộc của Trung
Quốc khi chúng ta lại luôn cần một bình phong để che chắn cho
chính kiến của mình. Làm sao có thể khiến độc tài đương
quyền thức tỉnh "trở về với nhân dân" khi chúng ta cứ
thản nhiên dùng hình ảnh, trước tác của cố lãnh tụ độc
tài, cựu tướng lĩnh phi dân chủ vẫn một lòng theo Chủ nghĩa
Marx-Lenin làm phông cho những kêu gọi, vận động dân chủ.

Chúng ta sẽ không thể có một xã hội tôn trọng pháp luật
(rule of law) nếu chúng ta vẫn giữ lối thuyết khách "làm như
thế là có lợi cho Đảng, là giúp Đảng tránh sụp đổ chứ
không phải lật đổ hay chống Đảng" thay cho việc minh định
đơn giản rằng "cần phải làm thế vì pháp luật, vì công
bằng". Chúng ta cũng không thể đòi hỏi người khác phải
khí phách trước kẻ xâm lược khi chúng ta lại thế thủ
trước họ bằng sự thừa nhận rất mù mờ "có thể có
những kẻ lợi dụng để xuyên tạc nhưng không phải ai có ý
kiến khác cũng đều là xuyên tạc, phản động." Hoặc làm
sao chúng ta có thể đòi hỏi lãnh đạo ĐCSVN phải biết đặt
quyền lợi của dân tộc lên trên quyền lợi của họ khi của
cải của chúng ta đã đủ sống cho mấy đời con cháu mà chúng
ta vẫn lo bị đảng cắt mất sổ hưu.

Còn về cụ thể, tôi nghĩ, vì mọi nguồn lực và thời gian
của chúng ta đều có hạn, chúng ta nên gắng tập trung vào
những điều vừa thiết thực lại vừa có tính nền tảng (cả
về hàn lâm lẫn thực tiễn) cho một xã hội dân chủ tự do
trong tương lai như: quyền ra báo tư nhân, xuất bản tư nhân:
Đòi hỏi phải cấp phép hay chính thức thừa nhận (hợp pháp
hóa) các trang mạng như Anh Ba Sàm, Bauxite VN, Quê Choa,… các tờ
báo "chui" như Tự do Ngôn luận, Tổ Quốc,… nhà xuất bản
Giấy vụn,…; quyền tự do đi lại: Không được đưa người
đến chặn ở nhà hay lần mò, theo rõi, đe dọa nhằm ngăn
chặn sự di chuyển của người dân…; quyền được xuất
nhập cảnh tự do: Không được lén lút đưa ra những đòi
hỏi, áp lực hay cam kết này nọ rồi mới cấp hộ chiếu hay
cho thông quan xuất nhập đối với mọi công dân; quyền tham
dự các phiên tòa công khai: Đã là công khai thì mọi người
dân phải được bình đẳng vào dự, nhất là người thân của
bị cáo, báo chí; quyền gặp gỡ, nhóm họp hay xuống đường
tuần hành một cách ôn hòa mà không cần phải xin phép…

Hoặc các vận động rất thiết thực như "Tuyên bố kêu gọi
thực thi quyền con người và bãi bỏ Điều 88", theo tôi, đang
đi khá chủ động và đúng hướng nhưng đáng tiếc đến nay
lại bị "cải cách hiến pháp" làm chìm đi mất. Những
quyền như thế, phần lớn đều đã được qui định trong bản
hiến pháp hiện hành, nếu được cải thiện dù ít hay nhiều
cũng sẽ là cái thực, cái tốt ngay cho chúng ta hơn là nếu
đạt được một bản hiến pháp tuyệt vời đến mấy thì nó
vẫn mới chỉ là giấy.

Và có một cách thức nữa tôi muốn nêu ra ở đây vì nếu
thực hiện được thì sẽ tạo ra một uy lực chuyển đổi về
phía tiến bộ vô cùng lớn mà lại rất ôn hòa, nhẹ nhàng.
Đó là quyền từ giã những chiếc thẻ màu đỏ một cách công
khai của vài triệu người. Nhưng cho tới nay, ngoài vài người
rất đáng kính đã thực hiện, rất tiếc chưa có nhiều
người đáng kính khác tỏ ra có dấu hiệu sẽ thực hiện, kể
cả những người đã đi tới nhận định cái tổ chức phát ra
những chiếc thẻ đỏ đó đã "hư hỏng, suy đồi" hay nó
đang "cố thủ độc quyền toàn trị đối với quốc gia."

Điều cuối cùng, theo tôi, khi xem lại lịch sử Việt Nam từ
năm 1945 đến nay với bao mất mát thương đau mà người Việt
Nam chỉ được hưởng một chế độ chính trị tàn bạo, ngoan
cố thì giới tinh hoa hôm nay cần phải mạnh dạn hơn trong
việc khẳng định tư cách độc lập. Giới tinh hoa độc lập
thì dân mới độc lập. Dân độc lập thì nước mới độc
lập, tự do.

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20130304/pham-thi-hoai-hay-mung-cho-su-da-dang-hon-la-lo-cho-su-chia-re),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!

Dân Luận

Pages

Phạm Thị Hoài - Hãy mừng cho sự đa dạng nhiều hơn lo cho sự chia rẽ

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Copyright Text