Yun Sun - Trung Quốc Đã Mất Miến Điện?

<blockquote><strong>Giới thiệu (của người dịch):</strong> Miến
Điện cho Việt Nam hai bài học quý giá. Thứ nhất là cải tổ
chính trị, cổ động dân chủ theo ý nguyện của toàn dân để
tránh một cuộc cách mạng theo kiểu Mùa Xuân Ả Rập. Thứ hai
là kinh nghiệm đối sử với nước láng giềng Trung Quốc xảo
quyệt. Chính sách không can thiệp vào nội bộ các nước
được Trung Quốc rêu rao lâu nay chỉ áp dụng cho những nước
mà Trung Quốc không thể vươn tới hoặc không có quyền lợi.
Không may Việt Nam không nằm trong trường hợp này. </blockquote>


<center><img src="https://danluan.org/files/u1/sub03/image002_2.jpg"
width="600" height="399" alt="image002_2.jpg" /></center>
<center><em>Hình (Xinhua): Tổng Thống Miến Điện Thein Sein (phải)
và Thủ Tướng Thái Lan Yingluck Shinawatra duyệt hàng quân danh
dự tại phi trường Bangkok, 23-7-2012 nhân dịp ông viếng thăm
xã giao Thái Lan. </em></center>

Trong khi nền dân chủ còn hỗn độn của Miến Điện hướng
về Tây Phương, Bắc Kinh tranh luận làm sao khích động tình
trạng căng thẳng sắc tộc để chọc tức chính quyền Miến
Điện và duy trì ảnh hưởng.

Những thay đổi nhanh chóng tại Miến Điện kể từ khi Tổng
Thống Thein Sein bắt đầu những cải tổ dân chủ vào năm 2011
đã tạo ra một vấn đề cho Trung Quốc. Trong nhiều thập niên,
Trung Quốc có một quan hệ thoải mái với một nước láng
giềng độc tài, hưởng thụ một tư thế gần như độc quyền
về tài nguyên thiên nhiên và chính sách ngoại giao. Nhưng ngày
nay, Miến Điện có một nền chuẩn dân chủ còn hỗn độn.
Dân Miến Điện bực bội Trung Quốc vì đã ủng hộ chánh
quyền quân nhân trong quá khứ và bóc lột kinh tế đất nước
của họ. Miến Điện vẫn còn là một mối đe dọa cho sự ổn
định trong vùng: Trung Quốc gửi quân đội đến biên giới
giữa hai nước vào đầu tháng 1 vì quân chính phủ và quân
chống đối đánh nhau – nếu tình trạng trở nên tồi tệ,
chiến tranh có thể tràn qua lãnh thổ Trung Quốc.

Trung Quốc không còn có thể trông nhờ vào Miến Điện như
một hành lang chiến lược để tiến vào Ấn Độ Dương hoặc
một quốc gia trung thành ủng hộ tại Hiệp Hội Các Nước
Đông Nam Á. Naypyidaw (thủ đô mới của Miến Điện) đã cải
thiện quan hệ với Washington, gây lo ngại cho Băc Kinh về chính
sách tái cân bằng hướng về Á châu của Hoa Kỳ. Tình trạng
càng ngày trở nên xấu xa hơn cho Bắc Kinh. Trong nhiều tháng
qua, các vị sư và dân làng tại miền trung Miến Điện đã
phản đối việc mở rộng mỏ đồng lớn nhất nước Mongywa
đang được khai thác bởi một công ty sán xuất võ khí Trung
Quốc và một công ty cổ phần điều khiển bởi quân đội
Miến Điện. Vào năm 2011, Tổng Thống Sein đình chỉ việc xây
cất đập Myitsone trị giá 3.6 tỉ Mỹ kim do một công ty Trung
Quốc đang thực hiện vì dự án này đi ngược lại với "ý
nguyện của dân chúng". Những cuộc chống đối Mongywa tạo
ra những lo ngại rằng tất cả những dự án đầu tư của
Trung Quốc tại Miến Điện gặp nguy hiểm.

<center><img src="https://danluan.org/files/u1/sub03/image004_0.jpg"
width="600" height="400" alt="image004_0.jpg" /></center>
<center><em>Hình (ABC): Tổng Thống Miến Điện Thein Sein (phải)
gặp gỡ Tổng Thống Barack Obama tại Tòa Nhà Trắng nhân dịp
ông viếng thăm Hoa Kỳ vào tháng 11, 2012. Việc cải tổ chính
trị và phát triển dân chủ do Tổng Thống Thein Sein chủ
trương đã được toàn dân Miến Điện hoan nghênh và được
các nước tự do dân chủ trên thế giới hỗ trợ.</em></center>

Bắc Kinh có ít khả năng để ngăn ngừa Naypyidaw làm thiệt
hại quyền lợi của Trung Quốc. Một nhóm ngày càng ồn ào
trong giới ngoại giao Trung Quốc, bao gồm cả những phân tích
gia của chính phủ và những chuyên viên về Đông Nam Á, hiện
nay đang lập luận rằng Trung Quốc nên quay trở về với bạn
cũ – những nhóm sắc tộc ở biên giới đang tiến hành những
cuộc nổi dậy chống chính phủ ở quy mô nhỏ – để cải
thiện ảnh hưởng của Trung Quốc ở Miến Điện. Ông Liang
Jinyun, một giáo sư về Chính Trị tại trường đại học Cảnh
Sát Vân Nam ở vùng Tây Nam Trung Quốc, lập luận trong một bài
thuyết trình có ảnh hưởng, được phổ biến vào 2011, rằng
những nhóm sắc tộc này nếu được "sử dụng" tốt "sẽ
trở thành người bạn trung thành nhất ở tiền tuyến trong
cuộc đương đầu giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc tại Miến
Điện."

Trung Quốc lâu nay duy trì được những mối quan hệ mật thiết
với các nhóm sắc tộc thiểu số Wa và Kachin. Những nhóm này
sinh sống ở miền Bắc và đã tranh đấu đòi tự trị kể từ
khi Miến Điện trờ thành một nước độc lập vào năm 1948.
Quan hệ này lên cao nhất vào thập niên 1960 khi Trung Quốc hỗ
trợ Đảng Cộng Sản Miến Điện (bao gồm nhiều nhất là
những người Wa và Kachin, cũng như người Trung Quốc) trong
cuộc tranh đấu chống lại chính phủ trung ương thành công
một phần. Sự trợ giúp vật chất và nhân lực của Bắc Kinh
chấm dứt vào đầu thập niên 1990, mặc dầu những chính
quyền địa phương tại tỉnh Vân Nam tiếp tục duy trì những
quan hệ ở vùng biên giới giữa hai nước về những lãnh vực
từ việc hơp tác thương mại cho đến những chương trình
trồng trọt thay thế những cây ma túy. Naypyidaw đạt được
một thỏa hiệp hòa bình với nhóm Wa vào tháng 11, 2011, nhưng
quân chính phủ và nhóm Kachin vẫn còn ở trong tình trạng đánh
nhau. Vào ngày 2 tháng 1, Miến Điện xác nhận rằng phi cơ đã
được sử dụng để tấn công nhóm Kachin. Nhóm sắc tộc
thiểu số này khoe rằng họ có một lực lượng gồm 15,000
người.

Bắc Kinh nói công khai rất ít. Bộ Ngoại Giao tuyên bố rằng
Trung Quốc và Miến Điện là những nước láng giềng quan
trọng, và Trung Quốc hoan nghênh sự cải thiện về bang giao
giữa Washington và Naypyidaw. Một nhà phân tích của chính phủ
Trung Quốc nói trong một buổi họp mặt riêng tư vào tháng 11
vừa qua rằng đối sử tốt đẹp với Miến Điện, như Bắc
Kinh cảm thấy đã làm trong một ít thập niên vừa qua, đã
không mang lại kết quả mong muốn. Vì vậy, Trung Quốc nên
"đa dạng hóa" phương cách tiếp cận. Một phân tích gia có
ảnh hưởng khác nói rằng: "Những nhóm sắc tộc thiểu số
ở biên giới là lá bài của chúng ta và Trung Quốc cần phải
chơi hay." Nhiều phân tích gia khác mà tôi được nói chuyện
với trong một vài năm qua đồng ý với quan điểm này, mặc dù
họ không nói công khai.

Những phân tích gia này tin rằng Trung Quốc nên làm trung gian
hòa giải giữa Kachin và Naypyidaw để nhắc nhở Miến Điện
về ảnh hưởng của Bắc Kinh và để làm cho việc ổn định
hóa vùng biên giới được dễ dàng. Trong khi đó, Trung Quốc
cũng nên hỗ trợ những nhóm sắc tộc thiểu số ở vùng biên
giới trong cuộc đấu tranh chống Naypyidaw bằng cách áp lực
quân đội Miến Điện nới lỏng những cuộc tấn công và luôn
luôn mở cửa biên giới để cho phép gỗ, ngọc bích, và những
tài nguyên thiên nhiên khác lưu thông. (Việc buôn lậu ma túy
không được mong muốn nhưng không tránh được vì biên giới
không thể được kiểm soát hoàn toàn.) Theo những phân tích gia
này, việc trợ giúp những nhóm thiểu số sẽ phục hồi ảnh
hưởng của Trung Quốc đối với Naypyidaw và áp lực Miến
Điện tôn trọng quyền lợi quốc gia của Trung Quốc. Cũng theo
quan điểm của những phân tích gia này, Trung Quốc sau cùng
không có gì để mất và được mọi thứ vì Miến Điện tự
sa vào vòng tay của Tây Phương.

Tại những buổi nói chuyện và sinh hoạt riêng tư, những nhà
phân tích liên hệ với Bộ Ngoại Giao không đồng ý với quan
điểm này. Họ đề cập đến chính sách lâu nay của Trung
Quốc là không can thiệp vào chuyện nôi bộ của các nước
khác và tình hữu nghị song phương chặt chẽ với những nước
như Miến Điện. Do đó, kích động cuộc tranh đấu của các
nhóm thiểu số sẽ làm cho Naypyidaw xa lánh thêm. Nhiều người
trong nhóm phân tách gia này tin rằng sự "mê loạn dân chủ"
hiện nay, như một trong những chuyên gia nổi tiếng về Miến
Điện đã gọi như vậy trong một buổi thảo luận riêng tư
không phổ biến, đang gây thiệt hại cho quyền lợi của Trung
Quốc sau cùng sẽ tàn phai. Naypyidaw sẽ phải quay trở về với
Bắc Kinh để được yểm trợ, nếu không, Miến Điện sẽ đi
vào hỗn loạn. Sau cùng họ lập luận rằng tình hữu nghị
giữa hai nước đã tồn tại nhiều thập niên – Hiện nay Trung
Quốc vẫn là một đối tác thương mại và đầu tư lớn nhất
của Miến Điện.

Về phần những nhóm sắc tộc thiểu số, họ hoan nghênh sự
tham dự của Trung Quốc. Theo một nguồn tin trong Quân Đội
Kachin Độc Lập, người Miến Điện không đáng tin cậy và cao
ngạo. Do đó họ sẽ từ chối bất cứ một thỏa hiệp nào
ngoại trừ thỏa hiệp được hỗ trợ bởi một cường quốc
thế giới. Vì Hoa Kỳ chú trọng vào việc giúp đỡ Naypyiraw
hơn là về phe với những nhóm sắc tộc thiểu số ương
ngạnh, nhóm Kachin và Wa hi vọng rằng Trung Quốc là một đồng
minh mạnh nhất của họ. Sau khi gửi một vài phái đoàn sang
Washington trong vài năm vừa qua, những nhóm Kachin rất thất
vọng rằng Hoa Kỳ thiếu chú ý đến họ. Theo một vài viên
chức địa phương Trung Quốc, nhóm Wa không còn hi vọng gì để
thay đổi nhận thức của Washington về họ. Hoa Kỳ coi họ như
những "chúa tể ma túy" và "trùm buôn bán vũ khí."

Hiểu biết Bắc Kinh lo sợ Miến Điện tự xa lánh Trung Quốc,
hai nhóm Kachin và Wa lập luận rằng Trung Quốc nên yểm trợ
cuộc tranh đấu đòi hỏi một giải pháp ổn định chính trị
và quyền tự trị. Điều này sẽ làm cho Trung Quốc mang tiếng
xấu vì những người Tây Tạng và Uyghurs [Tân Cương] cũng đòi
tự trị nhưng bị Trung Quốc chấn áp. Nhưng chính trị tạo ra
những kẻ chung chăn chung giường kỳ lạ, và việc Trung Quốc
yểm trợ nhóm sắc tộc thiểu số bướng bỉnh chống lại
một chính quyền trung ương bất cẩn khó là một trong những
điều mỉa mai nhất.



Cô Yun Sun hiện là một học giả Trung Quốc đang thăm viếng và
làm việc cho East Asia Project tại Henry L. Stimson Center,
Washington-DC. Trước đây cô là một nghiên cứu gia của Center
for Northeast Asia Policy Studies thuộc Brookings Institution tại
Washington-DC (2011) và là một phân tích gia về Trung Quốc của
International Crisis Group tại Bắc Kinh (2008-2011).

__________________________

<h2>Yun Sun - Has China Lost Myanmar?</h2>

Foreign Policy, January 15, 2013

<blockquote><em>As Myanmar's messy democracy turns to the West, Beijing
debates stirring up ethnic tensions to rile the government and maintain its
leverage.</em></blockquote>

The rapid changes in Myanmar since President Thein Sein began democratic
reforms in 2011 present China with a problem. For decades, China had a cozy
relationship with its authoritarian neighbor, enjoying a near-monopoly on its
natural resources and foreign policy. But now, Myanmar is a messy
quasi-democracy, whose people resent Beijing for its past support of the
junta and its economic exploitation of their country. And Myanmar's still a
threat to regional stability: China sent troops to the two countries' border
in early January because of fighting between the Myanmar government and rebel
groups -- if things get worse it could spill into Chinese territory.

China can no longer count on Myanmar as its strategic corridor into the
Indian Ocean, or as a loyal supporter at the Association of Southeast Asian
Nations. Naypyidaw (Myanmar's new capital) has vastly improved its relations
with Washington, increasing Beijing's anxiety about the U.S. rebalancing to
Asia. And things are getting worse for Beijing. Monks and villagers in
central Myanmar have protested for months against the expansion of the
Mongywa copper mine, the country's largest, which is operated by a Chinese
weapons company and a holding company controlled by the Burmese military. In
2011, Sein suspended construction by a Chinese company of the $3.6 billion
Myitsone Dam, saying it went against "the will of the people." The protests
against Mongywa have raised worries that all Chinese investments in Myanmar
are in danger.

Beijing finds itself with little ability to prevent Naypyidaw from hurting
its interests. An increasingly loud section of China's foreign policy
community, including government analysts and Southeast Asia specialists, are
now arguing that China should return to its old friends -- the border ethnic
groups that are waging small-scale rebellions against Naypyidaw -- to enhance
its leverage there. Liang Jinyun, a professor of political science at Yunnan
Police College in southwest China, argued in an influential 2011 paper that
these ethnic groups, if "used" well, "will become China's most loyal friend
in the frontline of confrontation between the United States and China in
Myanmar."

China has long maintained close ties with the Wa and Kachin, ethnic
minorities who live in the north and have struggled for autonomy against the
government since Myanmar became a country in 1948. The relationship peaked
during the 1960s, when China supported the Burmese Communist Party (which
consisted primarily of Wa and Kachin, as well as Chinese nationals) in their
(partially successful) struggle against the central government. The material
and human assistance from Beijing ceased in the early 1990s, though local
governments in China's Yunnan province have maintained cross-border ties on
issues ranging from business cooperation to drug-related crop substitution
programs. Naypyidaw reached a peace agreement with the Wa in September 2011,
but the Kachin and the Myanmar military remain at war. On Jan. 2, Myanmar
admitted that it had been using aircraft to attack the Kachin, which still
boasts an army of about 15,000.

Publically, Beijing has said very little. The Foreign Ministry has stated
that China and Myanmar are important neighbors, and that China welcomes the
improvement of relations between Washington and Naypyidaw. But treating
Myanmar nicely, as Beijing feels it has done over the past few decades, has
not brought the desired outcome. Therefore, China should "diversify" its
approach, said a Chinese government analyst at a private gathering in
November. "The border ethnic groups are our card and China needs to play it
well," said another influential Chinese analyst in Beijing. His view is
shared by many analysts I've spoken with over the past few years, though none
has spoken about it publically.

These analysts believe China should mediate between the Kachin and Naypyidaw,
to remind Myanmar of Beijing's influence and to facilitate the stabilization
of the border area. Meanwhile, they argue that China should also support the
border ethnic groups in their struggle against Naypyidaw by pressuring the
Burmese military to relax its attacks and keeping the border open to allow
the movement of timber, jade, and other natural resources. (The smuggling of
drugs is an unwanted, but unavoidable byproduct of the porous border.)
According to these analysts, assisting the minority groups will restore
China's leverage over Naypyidaw and push Myanmar to respect China's national
interests. After all, in their view, since Myanmar is throwing itself into
the arms of the West, China has nothing to lose and everything to gain.

In private conversations and events, analysts affiliated with the Foreign
Ministry have opposed this view. They cite China's long-standing policy of
non-interference in other country's internal affairs, and its
well-established bilateral friendships with countries like Myanmar, to argue
that inciting ethnic struggle will further alienate Naypyidaw. Many of these
analysts believe that the "democracy frenzy," as one of the most prominent
Myanmar experts called it in an off-the-record discussion, that is currently
hurting China's interests will eventually fade. Naypyidaw will have to return
to Bejing for support, otherwise the country will descend into chaos. After
all, they argue, the two countries had decades of friendship -- and China
today remains Myanmar's largest trading partner and investor.

For their part, the ethnic groups welcome China's participation. According to
a source in the Kachin Independence Army, the untrustworthy, "chauvinistic"
Burmese will repudiate any agreement unless it is backed by a global power.
With the United States more focused on helping Naypyidaw than siding with the
restive ethnic groups, the Kachin and the Wa have hoped China would be their
strongest ally. After dispatching several delegations to Washington over the
past few years, the Kachin groups have said that they are disappointed with
the lack of interest from the United States. And according to several local
Chinese officials, the Wa have given up any hope of altering Washington's
perception of them as "drug lords" and "arms dealers."

Understanding Beijing's fear about a Myanmar distancing itself from China,
the Kachin and the Wa argue that China should support their struggle for a
political settlement and autonomy. This will make China look bad, especially
given the similar requests from Tibetans and Uyghurs for autonomy, which
China suppresses. But politics makes strange bedfellows, and China supporting
a restive ethnic group in its struggles against an uncaring central
government is hardly the most ironic.

<em>Yun Sun is a visiting fellow at Brookings Institution. Previously, she
was the China analyst of the International Crisis Group, based in
Beijing.</em>

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20130123/yun-sun-trung-quoc-da-mat-mien-dien),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!