Vũ Ánh - Vài suy nghĩ về “Bên Thắng Cuộc” của Huy Đức

<blockquote>"<em>Cái oái oăm của lịch sử cũng vẫn theo đuổi
những người Việt Nam đã bỏ nước ra đi và nhận nơi này
làm quê hương thứ hai của họ. Người Việt Nam ở quận Cam
hình thành một cộng đồng từ ngày những bước chân còn bàng
hoàng của họ từ các trại tị nạn đặt xuống đây. Cộng
đồng này sống giữa một đất nước nơi mà quyền tự do
ngôn luận được thiết lập đã từ lâu và rộng thênh thang.
Ấy vậy mà từ 37 năm qua, người dân ở đây cho biết chưa bao
giờ họ được nhìn thấy hay được nghe những lời lẽ ôn
tồn, lịch sự trong các cuộc thảo luận những vấn đề nhậy
cảm. Người ta chỉ thấy diễn ra những lời cuồng nộ và
nhục mạ những người có những suy nghĩ khác suy nghĩ của vài
cá nhân hay phe nhóm ở đây. Người Mỹ gốc Việt ở quận Cam
nói riêng ngày nay thấy một số cá nhân hoạt động chính trị
trong cộng đồng bỗng trở thành những "ông biện lý" hay
"quan tòa" chỉ biết "phán" mà không hề biết lắng nghe.
Họ động dao, động thớt bằng những lời lăng mạ trước,
dọa biểu tình sau và cuối cùng bơi móc đời tư của "đối
thủ" trên một vài cơ quan truyền thông Việt ngữ.</em>" –
Vũ Ánh.</blockquote>

<center>* * *</center>


Gặp Huy Đức nhân một bữa tiệc tại nhà một người bạn.
Chúng tôi có trao đổi một vài câu chuyện. Đây là lần đầu
tiên tôi gặp anh dù rằng trước đó tôi thường đọc những
bài của anh trên blog Osin, có nội dung chỉ trích chế độ rất
khéo léo và suy nghĩ sâu sắc. Huy Đức sang Mỹ theo một chương
trình nghiên cứu của Đại học Harvard, một đại học hiện
có khá nhiều sinh viên từ Việt Nam qua theo học. Câu chuyện
trao đổi liên quan đến nội dung một tác phẩm, đó là "Bên
Thắng Cuộc". Tôi có nói với Huy Đức là đề tài mà anh
đề cập tới rất tế nhị và anh sẽ phải đi dưới hai lằn
đạn. Bởi vì viết những gì dù dựa trên sự thật mà bên
thắng cuộc không thích, anh cũng sẽ "lãnh đủ" và viết ra
những gì mà chỉ một số người bên thua cuộc không thích, anh
cũng sẽ bị biểu tình và họ sẽ lôi gốc gác của anh ra mà
xỉ vả. Lý do rất dễ hiểu: Kể cả bên thắng cuộc và bên
thua cuộc đều vẫn còn nhiều người chỉ thích "uống nước
đường" chứ không thích người nào nói sự thực hay chứng
minh đó là sự thực.

Ít lâu sau tôi nhận được tập bản thảo "Bên Thắng
Cuộc" của Huy Đức và tập bản thảo dù dầy đến 680 trang,
tôi vẫn đọc một cách cẩn thận và có ghi chú. Tôi kết thúc
trang cuối cùng vào đúng lúc Đài BBC đưa ra bản tin phản ứng
của độc giả đối với "Bên Thắng Cuộc", ủng hộ cũng
như chỉ trích, phần lớn đều rất lịch sự. Tôi nghĩ chỉ
cần phản ứng lịch sự là được rồi, dù phản ứng bao gồm
cả những lời chỉ trích, bởi vì chỉ trích lịch sự, ôn
tồn ở cái đất này giống như lá mùa thu.

Cảm tưởng của tôi đối với "Bên Thắng Cuộc"của Huy
Đức: Lần đầu tiên tôi được đọc tác phẩm của một nhà
báo trẻ trong nước viết với giọng văn bình thản, cố tránh
những tĩnh từ vô ích, trích dẫn có cân bằng và đối chiếu
thận trọng. Mặc dù nội dung tác phẩm còn nhiều khiếm
khuyết khi Huy Đức viết về phần bên thua cuộc, nhưng ở vào
thế hệ của anh không thể tránh những lỗi này được và
điều này theo tôi cũng không có gì là "big deal" vì anh vẫn
còn đầy đủ cơ hội hiệu đính lần xuất bản sau. Nhưng
tại sao lại là "Bên Thắng Cuộc" mà không là "Bên Thắng
Trận"? Nguyễn Giang, trưởng ban Việt ngữ của Đài BBC cũng
đã có những thắc mắc này và tự lý giải nó bằng một tự
nhủ:

"<em>Khi đọc bản thảo 'Bên Thắng Cuộc' (cả hai tập),
tôi băn khoăn không hiểu vì sao Huy Đức không đặt tựa cho
sách là 'Bên Thắng Trận' với tất cả sự oai hùng, hào
khí cách mạng như truyền thông chính thống vẫn nêu. Có phải
trận chiến quân sự và ý thức hệ dù lớn lao đến đâu cũng
chỉ là một cuộc cờ vì trận chiến vì tâm hồn và tương
lại Việt Nam vẫn chưa chấm dứt?</em>".

Tôi cũng có những thắc mắc giống như ông Nguyễn Giang, nhưng
tôi tự lý giải theo cách nhìn khác. Trong một trận banh, tỷ
số các bàn thắng bại được ghi ngay trên bản và được dứt
khoát quyết định, bên bị loại không thể thể giải thích
"tại", "bị" hay "do… mà tôi thua". Nhưng cuộc chiến
Việt Nam là một cuộc chiến rất phức tạp. Những người
Cộng sản Miền Bắc tấn công Miền Nam Việt Nam trước và
dưới cái nhãn "giải phóng và thống nhất đất nước".
Miền Nam Việt Nam chống trả dưới cái nhãn khác, đó là
"tiền đồn của thế giới tự do". Cả hai bên lao vào một
cuộc huyết nhục tương tàn với súng đạn hai bên chẳng do
người Việt Nam sản xuất. Chúng đến từ Nga, Tầu và Mỹ. Hai
bên cứ thế mà lao đầu vào chém giết nhau, trong khi ở các
bàn hội nghị quốc tế, những siêu cường thương lượng về
ảnh hưởng của họ trên núi xương sông máu của nhân dân cả
hai miền Nam Bắc. Đó là lý do tại sao những người thức
tỉnh nhận ra "cuộc cờ" khốn nạn ấy mà những người
nắm quyền lực hiện nay ở Việt Nam không nhận ra? Huy Đức
đã ghi ở trang đầu của cuốn sách một nhận định ngắn
ngủi của Nguyễn Duy nhưng đầy ý nghĩa "<em>Suy cho cùng trong
mỗi cuộc chiến tranh, bên nào thắng thì nhân dân cũng
bại</em>". Tôi cho rằng những suy tưởng này chính là lý do
khiến Huy Đức không dùng tựa đề bên thắng trận mà dùng
tựa đề "Bên Thắng Cuộc". Chỉ cần dùng tựa đề này,
Huy Đức cũng đã can đảm rồi. Cậu bé chăn trâu ở một làng
quê nghèo ở Hà Tĩnh ngày nào nay đã thành danh trong nghề
nghiệp báo chí với cái tên blogger Osin đang cố gắng giữ sự
tỉnh táo bằng cách học hỏi và nghiên cứu tại một trường
đại học nổi danh ở Mỹ là trường Harvard. Cuộc nghiên cứu
chỉ kéo dài có một năm thôi, nhưng tôi tin rằng ở ngôi
trường vốn là mẫu mực cho nền tự trị đại học và suy
nghĩ tự do ấy đủ để cho những người bảo thủ phải thay
đổi suy nghĩ của mình hay ít ra là cũng làm mới lại suy nghĩ
mà họ đã có từ trước.

Tôi muốn nhắc lại ở đây một điều đã quá cũ, nhưng vẫn
cứ phải khẳng định đây là loại tác phẩm chính văn căn
cứ vào những dữ kiện như cuốn "Bên Thắng Cuộc" một
kiểu viết đòi hỏi phải có một phương pháp làm việc mang
nhiều tính chất sử học chẳng hạn như việc lựa chọn dữ
kiện, phỏng vấn những nhân chứng còn sống, sưu tầm những
tài liệu của những nhân chứng đã chết, phân tích (chứ
không phải bình luận) những tài liệu, văn kiện sưu tầm
được, đi và nói chuyện với những nhân vật lịch sử có
liên hệ hiện còn sống. Xét đến những điều kiện để
thực hiện tác phẩm rõ ràng Huy Đức đã đáp ứng đầy đủ
như anh đã trình bày trong Lời Nói Đầu và nội dung các
chương của tác phẩm. Làm được đầy đủ công việc này,
phải mất 10 năm là điều mà tôi tin rằng Huy Đức nói không
ngoa.

Đọc một tác phẩm dầy như "Bên Thắng Cuộc" với biết
bao nhiêu dữ kiện lịch sử, nhiều cuộc phỏng vấn, nói
chuyện với những nhân vật, những nhân chứng lịch sử của
cả hai bên, nhất là phần chú thích (nhất thiết phải đọc
cả phần chú thích này, bởi vì nó cung cấp cho những luận
đoán của người đọc nhiều chi tiết thú vị), người đọc
phải mất rất nhiều thời giờ, ngoại trừ, những người vì
nghề nghiệp cần phải đọc hết những trang sách trong thời
gian ngắn nhất. Ví thử như Huy Đức viết "Bên Thắng
Cuộc" chỉ để thỏa mãn nhu cầu chính trị ca ngợi chế
độ thì không cần phải 3 năm để đọc tài liệu và 10 năm
mới hoàn thành. Cho nên, việc tác giả dùng thời gian hơn một
thập niên để viết "Bên Thắng Cuộc" là có lý do của nó.
Huy Đức cần phải căn cứ vào cách làm của những nhà văn
viết ký sự dựa theo dữ kiện lịch sử để bảo đảm tính
"<em>không dễ dãi với cách nhìn những gì đã từng xảy ra
trên đất nước Việt Nam</em>". Đọc "Bên Thắng Cuộc"từ
trang đầu đến trang cuối, người đọc có thể thấy nỗ lực
của Huy Đức cố gắng không để cho tác phẩm của mình trở
thành những ly nước đường cho cả bên thắng cuộc lẫn bên
thua cuộc, dù những cố gắng của anh chỉ có giới hạn. Hãy
đọc Huy Đức viết trên trang Facebook lập ra cho cuốn sách:

"<em>Tôi mong các nhà lãnh đạo hiện nay đọc Bên Thắng Cuộc
cho dù họ đánh giá cuốn sách như thế nào. Nhận ra những sai
lầm để 'đưa dân tộc Việt Nam đi đúng con đường dân
chủ, phát triển' là mong ước của chúng ta. Nhưng tương lai
dân tộc không thể chỉ trông cậy vào một cuốn sách hay chỉ
trông cậy vào những nhà lãnh đạo ở bên thắng cuộc.</em>"

Ý kiến mà tôi vừa trích dẫn chỉ là một phần nhỏ trong
phần trả lời của tác giả đối với những phản ứng hay ý
kiến của độc giả mà tác giả đặt tên là "<em>Không thể
cứ trú ngụ trong sự sợ hãi</em>". Đài BBC ghi lại một câu
hỏi khá quan trọng, đó là "<em>liệu ông có sợ những điều
không hay xảy ra với ông vì vi phạm các qui định của Đảng
và Nhà Nước</em>", Huy Đức đã thẳng thừng:

"<em>Tôi không nghĩ là mình nằm trong phạm vi điều chỉnh các
qui định đó. Tôi ý thức được những việc gì mình đang
làm. Sự thật không chỉ giúp chúng ta tìm ra những phương
thuốc đúng để chữa lành các vết thương cũ mà còn giúp
những người đang nắm vận mệnh quốc gia không vi phạm những
sai lầm mới. Không ai muốn hứng chịu những điều không hay
nhưng nếu cứ trú ngụ trong sự sợ hãi thì sự thật sẽ
không bao giờ được nói ra, bạn ạ!</em>"

Huy Đức có thể trình bày suy nghĩ của mình về đứa con tinh
thần được kể là quan trọng của anh khi chính quyền mà anh
đang sống với chưa có dấu hiệu gì muốn nhìn nhận những
sự thật mà anh trình bày trong "Bên Thắng Cuộc" là vì
những lý do như anh đã viết trên Facebook. Những đoạn trong
tác phẩm mà tôi cho rằng quan trọng và người Việt ở hải
ngoại nên đọc chính là những đoạn mà tác giả tổng hợp
được cách nhìn về mọi phía và về các bên lâm chiến từ
giai đoạn lực lượng Cộng Sản tiến vào Saigon và thời kỳ
quân quản, hiệp thương thống nhất hai miền Nam Bắc.

Nhưng sau ngày 30-4-1975, thảm kịch diễn ra từ việc trả thù
những sĩ quan công chức, cảnh sát VNCH cho tới việc đánh tư
sản, tiêu diệt văn hóa văn nghệ tự do, qui kết loại trừ tư
bản Tầu Chợ Lớn, cưỡng bức người dân thành phố đi kinh
tế mới, cuộc chiến với Khmer Đỏ cùng với những nỗ lực
được mệnh danh là "duy ý chí" nhằm áp đặt các mô hình
kinh tế xã hội chủ nghĩa bao cấp trên cả nước với chế
độ khẩu phần khắt khe đưa đến thảm họa nhân đạo và
sự suy sụp kinh tế.

Nguyễn Giang, trưởng ban Việt ngữ đài BBC nhận định về văn
phong của Huy Đức trong các chương nói trên: "<em>Ở các
chương này, ngòi bút Huy Đức tỏa sáng trong giọng văn âm
thầm, cố gắng giữ vẻ bình thản nhưng bên trong sôi sục,
thậm chí có chỗ nghẹn đi vì những biến cố đau đớn cho
hàng triệu người mà anh chứng kiến cận cảnh, nhất là tâm
thức một người đi bộ đội và từ Bắc vào Nam</em>".

Ngay từ những dòng đầu tiên, niềm đau ấy, tâm thức ấy
được phản ảnh như dưới đây về một sự thực ở Miền
Nam Việt Nam. Sự thực ấy khác những điều mà Huy Đức
được dạy dỗ từ thuở thiếu thời:

"<em>Nhưng hình ảnh Miền Nam đến với tôi
trước cả khi tôi có cơ hội rời làng quê nghèo đói của
mình. Trên Quốc lộ 1, bắt đầu xuất hiện những chiếc xe
khách hiệu Phi Long thỉnh thoảng tấp lại bên những làng xóm
xác xơ. Một anh chàng tóc ngang vai, quần loe, nhảy xuống đỡ
khách rồi rất nhanh đu ra ngoài cánh cửa gần như trong một
giây trước khi xe rú ga, vọt đi ngạo nghễ. Hàng chục năm sau
tôi vẫn nhớ hai chữ 'chạy suốt' bay bướm, sặc sỡ sơn hai
bên thành xe. Cho đến lúc ấy thứ tiếng Việt khổ lớn mà
chúng tôi nhìn thấy chỉ là những chữ in hoa cứng rắn viết
trên những băng khẩu hiệu kêu gọi xây dựng chủ nghĩa xã
hội và đánh Mỹ. Những gì được đưa ra từ những chiếc xe
đò Phi Long thoạt đầu thật đơn giản: mấy chiếc xe đạp
bóng lộn xếp trên nóc xe, cặp nhẫn vàng chóe trên ngón tay
một người làng tập kết (ra Bắc) vừa về Nam thăm quê ra, con
búp bê nhựa biết nhắm mắt khi nằm ngửa và có thể khóc oe
oe, buộc trên ba lô của một anh bộ đội phục viên may mắn.
Những cuốn sách của Mai Thảo, Duyên Anh… được những bộ
đội giấu dưới đáy ba lô đã giúp cho bọn trẻ chúng tôi
biết một thế giới văn chương gần gũi hơn là "Rừng thẳm
tuyết dày", "Thép đã tôi thế đấy", những chiếc máy
Akai, radio cassettes được những người hàng xóm tập kết mang
ra giúp chúng tôi nhận ra người lính xa nhà, đêm tiền đồn
còn nhớ mẹ nhớ em, chứ không chỉ là 'Đêm Trường Sơn
nhớ Bác'. Có một miền Nam không giống như Miền Nam trong
sách giáo khoa của chúng tôi.</em>"

Qua đoạn văn này trong Lời Nói Đầu, người ta thấy tác giả
tự tay chém vào thân người mình những vết thương sâu hoắm
để tự cảm thấy một nỗi đau, nỗi đau không thảng thốt,
nhưng nó sẽ cắn xé, gậm nhấm từ từ một con người còn
tỉnh táo để nhận biết sự thật, để nhận biết là trong
bao nhiêu lâu của tuổi xuân mình chỉ được biết những gì
không phải sự thật. Theo tôi, nỗi đau của Huy Đức cũng như
hàng triệu người có cùng một cảm xúc như anh không khác gì
nỗi đau đớn của hàng triệu người ở Miền Nam Việt Nam đã
để mất cái phần đất mà chỉ sau 30-4-1975 họ mới có thể
hoàn toàn thấu hiểu rằng so với Miền Bắc, nó thật là quí
giá, đúng như lời cựu Tướng độc nhãn của Do Thái Moshe
Dayan đã nhận định khi ông đến Saigon để viết một phúc
trình cho tờ Israel Times rằng người Miền Nam Việt Nam phải
biết thua Cộng sản thì mới có thể chiến thắng được họ.
Theo tôi nỗi đau ấy không thể được làm thuyên giảm chỉ
với những tập tài liệu "Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập" hoặc
"Khi Đồng Minh Tháo Chạy" hay "Tâm Tư của Tổng Thống
Nguyễn Văn Thiệu", hoặc những cuốn hồi ký trong đó có
một số tướng lãnh hay các sĩ quan cao cấp không ngại ngùng
nói thẳng ra chuyện các ông bỏ đơn vị, bỏ lính của mình
như thế nào để thoát ra nước ngoài trong cơn lốc nghiêng
ngửa của Miền Nam. Những cuốn sách ấy không thể là những
thắc mắc mà cho tới bây giờ vẫn chưa có câu trả lời dứt
khoát, đó là: "<em>Một quân đội thiện chiến, quả cảm,
chiến đấu không mệt mỏi trong một cuộc chiến dài và đẫm
máu như thế, tại sao họ vẫn thất bại</em>"?

Suy nghĩ của tôi cũng chỉ là cái cớ để nói tới cái bối
cảnh ra đời của "Bên Thắng Cuộc". Sống trong lòng chế
độ ở Việt Nam mà đề cập tới những người thắng cuộc
cũng đã là một điều khó khăn và đe dọa cho Huy Đức rồi,
nhưng đề cập tới những người thuộc bên thua cuộc lại
càng khó khăn, phức tạp và nhạy cảm hơn đối với một tác
giả xuất thân từ phía thắng cuộc. Tôi xin trích dẫn lời
kết luận của một trong những phản ứng chỉ trích của một
cựu sĩ quan bên thua cuộc (VML) qua một e-mail được một bạn
tù forward cho tôi: "<em>Tác giả đã bỏ ba năm, ngồi đọc 126
quyển, rồi trích lấy 609 câu ghép lại thành từng chương mục
thêm vào mấy lời cám ơn, thế là xong một tác phẩm vĩ đại!
Tóm lại Bên Thắng Cuộc chỉ là một công trình đáng giá 3 xu
hoàn thành từ một Cháu ngoan của Bác</em>". Tôi không ngạc
nhiên về những lời phán này bởi vì trong 20 năm sống ở Mỹ,
thói quen của một số người thuộc phía thua trận là bác bỏ
và phủ nhận bất cứ một cuốn sách nào từ phía những
người thắng trận, nhưng không may, họ lại không thể trưng ra
được một tác phẩm nào của họ để đối chiếu. Andrew Wiest
khi viết cuốn "Vietnam's Army Forgotten" đã có một thư mục
sách ông tham khảo dài, những cuộc phỏng vấn và mất cả 3
năm trời để tìm cách phỏng vấn người anh hùng trong quân
đội VNCH Trần Ngọc Huế và cả người mà ông cho rằng một
nửa giai đoạn chiến tranh là anh hùng nhưng cuối cuộc chiến
trở thành người phản bội, Phạm Văn Đính. Larry Berman cũng
đã mất khoảng 10 năm trời, dùng số sách tham khảo nhiều hơn
Huy Đức và nhất là tìm cách phỏng vấn cho được tình báo
viên Phạm Xuân Ẩn trước khi ông ta qua đời để viết cuốn
"Perfect Spy". Cựu Bộ Trưởng Quốc Phòng Mỹ khi viết cuốn
"Argument Without End"cũng đã phải vùi đầu vào một núi tài
liệu trong văn khố quốc gia Mỹ, rồi phải vận động để
được phép thu thập cái kho tài liệu về chiến tranh Việt Nam
của Hà Nội mà trước đó không một tác giả Mỹ nào xâm
nhập vào được, tổ chức các buổi hội thảo tốn kém để
đối thoại với các cựu tướng lãnh và giới chức quân sự
chính trị cao cấp từng đối đầu với Hoa Kỳ trong chiến
tranh, gặp gỡ riêng tư những người cầm chịch trong cuộc
chiến Việt Nam cả về phía Mỹ, Việt Nam và VNCH. Ấy vậy mà
trong buổi giới thiệu sách ở New York, tác giả vẫn còn xin
lỗi vì những tham khảo chưa trọn vẹn. Có thể có nhiều
người không thích những tác phẩm trên của các tác giả Mỹ
với nhiều lý do khác nhau, nhưng bảo chúng là ba xu hay vô giá
trị, tôi thấy chưa ai dám hạ bút như vậy. Một phản ứng
khác từ Tiến sĩ Vũ Thị Phương Anh viết trên Facebook, vốn là
con của một viên chức cao cấp của VNCH, về cuốn "Bên
Thắng Cuộc", xin trích:

"<em>Không ai trong chúng tôi lại có thể ngờ có ngày những
ký ức và sự kiện lịch sử ấy lại được một người từ
bên thắng cuộc viết ra. Những dòng chữ trong cuốn sách của
Huy Đức được tác giả viết bằng giọng văn bình thản,
khách quan chẳng thấm vào đâu so với những ký ức đầy cảm
xúc của chúng tôi, những người phải trải nghiệm thực sự
những thí nghiệm của chế độ mới với những người anh em
thua cuộc của họ… Những thông tin trong cuốn sách không làm
tôi xúc động-vì chắc chắn những chi tiết mà tôi có thể
kể ra từ kinh nghiệm cá nhân còn lâm ly và kỳ bí hơn nhiều
– mà chỉ làm cho tôi thắc mắc không biết đến bao giờ
người anh em thắng cuộc mới thực sự hiểu đầy đủ những
người thua cuộc và ý thức rõ những điều phi nghĩa phi nhân
mà họ đã làm đối với người anh em kém may mắn của
họ</em>".

Tiến sĩ Phương Anh cũng nói "<em>chính quyền hiện nay không
chân thành nhận lỗi thì sẽ không bao giờ có hòa giải thực
sự</em>". Một nhân vật lịch sử cổ đại là Vua Trần Nhân
Tôn, một vị vua nhân đức và một tấm lòng mở rộng như
Phật sống, tha tội cho tất cả quan quân đã từng cộng tác
với giặc Phương Bắc với để hàn gắn, hòa giải dân Việt
có phải nhận lỗi với phe thua cuộc? Lịch sử cận đại của
cuộc chiến tranh Nam-Bắc Mỹ, Tổng Thống Abraham Lincoln khi
chiến thắng Nam quân sau trận Gettysburg đã ra lệnh cho tướng
Grant phải đứng ra để chào kính viên tướng Nam quân lên
ngựa sau khi họ đã ký vào văn bản đầu hàng của Nam quân.
Nhưng để hàn gắn, Tổng Thống Abraham Lincoln không phải ra
lời xin lỗi Nam quân vì thực sự chiến thắng của Bắc Quân
không phải là lỗi của ông. Nhưng hành động cấm tất cả
binh lính dưới quyền Tổng Tư Lệnh Abraham Lincoln không được
truy bức những cựu thù là một cách hàn gắn rất thông minh
và văn minh khi bên chiến thắng chìa bàn tay ra trước. Và chung
quanh các cộng đồng người Việt Nam ở Hoa Kỳ tổ chức rất
long trọng những ngày gọi là Quốc Hận, nhưng đã có ai trong
số những người lãnh đạo quân sự và chính trị còn sống
ở đây dám đứng ra nhận lỗi với chính những người thua
cuộc và dân chúng còn ủng hộ bên thua cuộc dù đã để mất
miền Nam Việt Nam không, hay họ vẫn cứ vẫn dễ dãi đổ tất
cả tội lỗi cho Mỹ và Dương Văn Minh?

Cho nên, sau 37 năm Hà Nội chưa bị đe dọa bởi những chống
đối trong nước hay tại hải ngoại thì mơ ước của Tiến sĩ
Phương Anh vẫn chỉ là một giấc mơ đẹp nhưng không bao giờ
thành hiện thực. Bởi một điều: Khó có thể đổ lỗi cho
bên chiến thắng khi cuộc chiến đã bị quốc tế hóa thành ý
thức hệ của hai khối Cộng Sản và Tư Bản. Trong một trận
banh, bên nào lừa banh được thì bên đó dễ dàng xuyên thủng
lưới đối phương. Bên thua khó lòng viện dẫn lý do là bên
kia quỷ quyệt, chơi xấu nên mới thắng. Có phải do thế mà
bên chiến thắng phải xin lỗi thì các khán giả ủng hộ hai
bên trong trận banh từng chia rẽ nay mới có thể bắt tay đi
uống bia với nhau được? Làm gì có chuyện đó, thưa Tiến sĩ
Phương Anh? Tỷ số bàn thắng thua trong một trận đá banh hay
bóng rổ vẫn là những con số lạnh lẽo, nhưng đáng buồn là
nó xác định được thứ ưu thế cũng lạnh lẽo không kém
của bên thắng trận. Làm sao có ai trả lời được câu hỏi
nếu như Miền Nam là bên thắng cuộc thì liệu sự trả thù có
diễn ra với bên thua cuộc là miền Bắc hay không?

Nay có một người như tác giả "Bên Thắng Cuộc" nói tới
những xúc cảm của chính mình khi viết một tác phẩm về
thắng, thua trên bàn cờ chính trị và quân sự Việt Nam, tôi
nghĩ đó là một điều đáng quí. Văn phong bình thản và ôn
tồn của một người viết xuất thân từ xã hội Cộng sản
cho thấy đây là một yếu tố rất quan trọng của một tác
giả còn dính líu nhiều đến quá khứ của các phe lâm chiến
trong một cuộc chiến không vinh hạnh gì cho đất nước Việt
Nam. Càng bình thản và ôn tồn sự trình bày của mình càng
thuyết phục. Càng gồng mình, càng dao to búa lớn, càng biểu
lộ cảm tính đối với những vấn đề nay đã trở thành
lịch sử thì càng thiếu thuyết phục và trong nhiều trường
hợp lộ cho người khác thấy cái non nớt ấu trĩ của mình.

Khi viết về bên thua cuộc, Huy Đức còn nhiều thiếu sót nhất
là những chương nói về tù cải tạo và cuộc vượt biển
của hàng triệu người Việt Nam (cho tới nay không có con số
ước lượng gần sự thật). Nhưng tôi vẫn nghĩ ở thế hệ
của Huy Đức (thế hệ 1.5), anh không thể hiểu hết những gì
diễn ra trong hai tấn bi kịch đầy thương tổn trong lịch sử
cận đại hậu chiến tranh Việt Nam. Hơn nữa, nội dung cuốn
sách chỉ mô tả lại hình ảnh về những sai lầm của bên
thắng cuộc, kể cả sai lầm đối với bên thua cuộc. Ngay cả
người Việt Nam thuộc thế hệ 1.0, 1.5 và 2.0 hiện nay ở Mỹ
có người còn không hiểu hết những gì cha anh họ từng phải
trải qua trong các trại cải tạo hay trên đường vượt biển,
huống chi một nhà báo trẻ như Huy Đức sinh ra và lớn lên
trong môi trường xã hội chủ nghĩa và chỉ khi vào Nam mới
biết rằng có một Miền Nam không giống như sách giáo khoa
miền Bắc đã dạy anh. Cho nên chỉ cần Huy Đức viết về
những bi kịch nói trên của bên thua cuộc không giống như lời
lẽ của Phan Xuân Huy, một cựu dân biểu dưới chế độ VNCH
mà anh trích dẫn trong sách là tôi đã có thể gọi anh là một
nhà báo còn giữ được nhân cách và còn tỉnh táo trong suy
nghĩ giữa một xã hội mà lòng người ngày càng tao loạn, và
những người quản trị đất nước ngày càng khắt khe đối
với những ý tưởng độc lập.

Cái oái oăm của lịch sử cũng vẫn theo đuổi những người
Việt Nam đã bỏ nước ra đi và nhận nơi này làm quê hương
thứ hai của họ. Người Việt Nam ở quận Cam hình thành một
cộng đồng từ ngày những bước chân còn bàng hoàng của họ
từ các trại tị nạn đặt xuống đây. Cộng đồng này sống
giữa một đất nước nơi mà quyền tự do ngôn luận được
thiết lập đã từ lâu và rộng thênh thang. Ấy vậy mà từ 37
năm qua, người dân ở đây cho biết chưa bao giờ họ được
nhìn thấy hay được nghe những lời lẽ ôn tồn, lịch sự
trong các cuộc thảo luận những vấn đề nhậy cảm. Người ta
chỉ thấy diễn ra những lời cuồng nộ và nhục mạ những
người có những suy nghĩ khác suy nghĩ của vài cá nhân hay phe
nhóm ở đây. Người Mỹ gốc Việt ở quận Cam nói riêng ngày
nay thấy một số cá nhân hoạt động chính trị trong cộng
đồng bỗng trở thành những "ông biện lý" hay "quan tòa"
chỉ biết "phán" mà không hề biết lắng nghe. Họ động
dao, động thớt bằng những lời lăng mạ trước, dọa biểu
tình sau và cuối cùng bơi móc đời tư của "đối thủ"
trên một vài cơ quan truyền thông Việt ngữ. Trong bối cảnh
này còn diễn ra một số những hành động ngược ngạo khác:
có một vài tờ báo hay cơ quan truyền thông có những bài viết
bị kết án là thân Cộng thì chẳng ai làm gì họ được,
nhưng ngược lại có những cơ quan truyền thông hay báo chí
khác cũng bị cáo buộc tương tự thì bị làm tình làm tội.
Chính nghĩa nào cho những người cứ mở miệng ra là nói mình
phục vụ cộng đồng hay chống Cộng trong khi chỉ đi làm
chuyện tào lao này vậy? Chưa hết, còn một vài nghịch lý
nữa: trong một vài buổi ra mắt sách ở đây, có những nhà
"phê bình" lên diễn đàn thú nhận chưa đọc tác phẩm của
người ta mà vẫn tiếp tục khen lấy khen để chỉ vì tác giả
thuộc "phe ta". Ngược ngạo này sinh ra ngược ngạo khác. Có
một thời kỳ, nhiều nhà hoạt động ở Little Saigon này coi
Hoàng Minh Chính, Nguyễn Thanh Giang, Tiêu Dao Bảo Cự, Hà Sĩ Phu
là khuôn vàng thước ngọc cho công cuộc chống Cộng nhưng cũng
lại chính những người đó nay buông ra những lời lẽ thiếu
lịch sự với Bùi Tín, Nguyễn Minh Cần và thậm chí cả Vũ
Thư Hiên.

Vì thế, tác phẩm của Huy Đức, ngoài những lời phê bình
nghiêm túc, đứng đắn cũng đã nhận được một số phản
ứng đại loại như "Việt cộng con", "răng hô", "cháu
ngoan của Bác", "ve vãn người quốc gia", "lộng giả
thành chân", "Bên Thắng Cuộc chỉ đáng gia ba xu" cũng là
chuyện thường tình. Trong cơn cuồng nộ của một nhóm người,
những cảm tính này rất dễ diễn tả, rất dễ buột ra khỏi
cửa miệng, nhưng để có những bằng chứng đi kèm cho thuyết
phục thì thật là khó khăn vô cùng vì nó cũng buộc những
người phản bác cũng phải dùng một thời gian nghiên cứu lâu
ít nhất cũng lâu bằng thời gian tác giả Huy Đức thai nghén
"Bên Thắng Cuộc".

Cho nên, theo tôi, khen, chê, phủ nhận, bác bỏ là quyền đánh
giá của người đọc trên một đất nước tự do. Không ai có
quyền ngồi lên trên sự tự do đó được. Như thế rõ ràng,
người đọc có quyền rộng rãi để lựa chọn một thái độ
thì không lý do gì một người nào đó lại cần phải dùng
những lời lẽ thô bạo để phê phán một tác phẩm được
viết ra bằng một văn phong thầm lặng như trong "Bên Thắng
Cuộc". Trong tinh thần suy nghĩ của một người tự do, tôi
đọc "Bên Thắng Cuộc"gần một tháng mới xong và giữ một
nhận định riêng cho mình đối với toàn bộ tác phẩm. Bài
viết này được viết để chia sẻ với bạn đọc vào ngày
cuối cùng của năm 2012 mới chỉ đề cập tới phần bên thua
cuộc trong tác phẩm "Bên Thắng Cuộc". Những phần khác,
tôi sẽ đưa ra vào những số báo của năm 2013. (V.A)

Nguồn: <a
href="http://www.tuanbaosongonline.com/D_1-2_2-184_4-369/vai-suy-nghi-ve-ben-thang-cuoc-cua-huy-duc.html">Sống
Magazine</a>

<blockquote> <strong>Vài dòng về tác giả:</strong> Tên thật
là Vũ Ánh, sinh năm 1941, còn có bút hiệu khác là Vũ Huy Thục.
Trước năm 1975, từ 1964 phục vụ tại Hệ Thống Truyền Thanh
Quốc Gia đến sáng ngày 30-4-1975, với các chức vụ: phóng viên
mặt trận 7 năm, rồi trưởng phòng Bình Luận, Chánh Sự Vụ
Sở Thời sự Quốc tế và Quốc nội cho đến 10 giờ sáng
30-4-1975. Ngoài ra, tác giả còn cộng tác với các nhật báo Dân
Ý, Báo Đen và Sóng Thần vào những năm chiến tranh.

Sau 30-4-1975, đi tù cải tạo dưới chế độ Cộng sản 13 năm,
trong thời gian này bị nằm "chuồng cọp" mất 5 năm liên
tiếp vì chống lại chế độ lao tù và ấn hành tờ Hợp Đoàn
(báo chui trong trại giam). Được thả về gia đình với 5 năm
quản chế, mưu sinh bằng lao động chân tay cho đến khi được
định cư ở Mỹ theo diện HO năm 1992.

Sang Mỹ, tác giả trở lại nghề báo và truyền thông: Nhật
báo Viễn Đông Kinh Tế Thời Báo (TTK), Nhật Báo Người Việt
(TTK và Chủ Bút), cộng tác với nhật báo Việt Herald. Đồng
sáng lập đài Văn Nghệ Truyền Thanh (VNTT), Việt Nam California
Radio (VNCR) và làm việc ở đó 10 năm, cộng tác với Đài
Truyền Hình SBTN, hiện cộng tác với Tuần báo Sống, trong vai
trò Cố vấn Biên tập.</blockquote>

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20130107/vu-anh-vai-suy-nghi-ve-ben-thang-cuoc-cua-huy-duc),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét