Trần Vinh Dự - Đồng xu nghìn tỷ

Câu chuyện về "đồng xu nghìn tỷ USD" ở Mỹ đã <a
href="http://www.businessinsider.com/suddenly-lots-of-influential-people-are-talking-about-the-trillion-dollar-coin-idea-to-save-the-economy-2013-1">trở
nên ồn ào</a> kể từ ngày 2 tháng 1, 2013. Ban đầu nó chỉ là
một ý tưởng nghĩ ra cho vui, nhưng kể từ hôm 3 tháng 1 thì
website chính thức của Tòa Bạch ốc <a
href="https://petitions.whitehouse.gov/petition/direct-united-states-mint-make-single-platinum-trillion-dollar-coin/8hvJbLl6">đăng
một kiến nghị</a> kêu gọi mọi người ủng hộ giải pháp
này và gây sức ép để buộc Tổng thống Barack Obama thực
hiện.

Kể từ khi đó, các phương tiện thông tin đại chúng liên tục
nhắc đến chuyện "đồng xu nghìn tỷ", đương nhiên không
phải dưới góc độ kêu gọi chính quyền Obama thực hiện, mà
dưới góc độ tranh luận về tính thú vị của giải pháp nghe
có vẻ rất hoang đường này.

<h2>Thủng trần nợ công</h2>

Nước Mỹ luôn luôn được nhắc đến như là một con nợ lớn
nhất thế giới. Con số nợ công ở Mỹ đã liên tục tăng
đều đặn trong những năm từ 2000 đến 2008 dưới thời của
Tổng thống George W. Bush. Từ năm 2009 trở lại đây, dưới
thời của Tổng thống Obama, do kinh tế Mỹ lâm vào khủng
hoảng và chính phủ Mỹ phải liên tục bơm tiền để cứu
nền kinh tế, nợ công của Mỹ đã tăng vọt với tốc độ cao
hơn nhiều so với thời kỳ của Tổng thống Bush.

<center><img
src="http://gdb.voanews.com/18D20EBC-AA79-4CDB-9494-72A7F00929CD_w640_s.jpg"
/></center>
​​
Theo Hiến pháp Mỹ, Quốc hội là cơ quan quyền lực duy nhất
có quyền vay mượn tiền trên danh nghĩa quốc gia. Trước năm
1917, Quốc hội phải chuẩn thuận tất cả và từng đợt phát
hành công cụ nợ để vay tiền. Luật Second Liberty Bond Act
được ban hành vào năm 1917 quy định một mức "trần" nợ
công theo đó các công cụ nợ sẽ được phát hành để vay
tiền cho nhà nước Mỹ. Các luật về nợ công (Public Debt Acts)
ban hành năm 1939 và 1941 tiếp tục làm rõ hơn cơ chế này. Theo
đó, cơ quan Ngân khố Mỹ (Treasury) được phép phát hành công
cụ nợ cần thiết để lấy tiền cho các hoạt động chi tiêu
của nhà nước (theo kế hoạch về ngân sách được phê duyệt)
và tổng số nợ phải nhỏ hơn mức trần nợ công được
Quốc hội cho phép.

Nhiều người thường nhầm lẫn khi cho rằng nhà nước Mỹ có
thể in tiền để tài trợ chi tiêu. Trên thực tế, từ trước
đến nay, nhà nước Mỹ chỉ được vay mượn để chi tiêu
chứ không được in tiền để tài trợ chi tiêu. Vì thế, trong
nhiều trường hợp, khi mức nợ công tăng lên cao và có nguy cơ
"vượt trần" thì Quốc hội Mỹ lại phải nhóm họp để
bàn về việc nâng trần nợ công. Nếu không đạt được thoả
thuận nâng trần nợ công, cơ quan Ngân khố Mỹ sẽ không phát
hành trái phiếu để vay tiền thêm được, và nhà nước Mỹ
sẽ không có tiền để tài trợ chi tiêu và các cơ quan công
quyền của Mỹ sẽ phải đóng cửa.

Đương nhiên là nước Mỹ không thể đóng cửa các hệ thống
công quyền vì thiếu tiền chi tiêu, ít ra là trong dài hạn. Vì
thế, trần nợ công liên tục được nâng lên mỗi khi nhà
nước thiếu tiền và trần cũ bị "thủng". Ngay trong nhiệm
kỳ đầu của Tổng thống Obama, trần nợ công cũng đã được
nâng lên nhiều lần (xem hình).

<h2>Đồng xu nghìn tỷ</h2>

Mặc dù nói chung chính phủ Mỹ không được in tiền, nhưng
lại có một ngoại lệ rất đặc biệt. Theo điều luật <a
href="http://codes.lp.findlaw.com/uscode/31/IV/51/II/5112">31 USC § 5112</a>
"Mệnh giá, quy chuẩn, và mẫu mã của tiền xu", thì "Bộ
trưởng có quyền phát hành tiền xu platinum theo các quy chuẩn,
mẫu mã, chủng loại, số lượng, mệnh giá, và cách in khắc
theo cách mà Bộ trưởng, tuỳ theo ý nguyện của Bộ trưởng,
có thể chỉ thị tuỳ từng thời điểm."

<a
href="http://krugman.blogs.nytimes.com/2013/01/02/debt-in-a-time-of-zero/">Theo
Paul Krugman</a>, ngoại lệ về việc cơ quan Ngân khố Mỹ có
thể phát hành các đồng xu với bất kỳ mệnh giá nào mà cơ
quan này muốn đương nhiên không nhằm tạo cho cơ quan này một
công cụ tài chính đặc biệt, mà chỉ nhằm để nó có thể in
các đồng xu kỷ niệm/tưởng nhớ các sự kiện đặc biệt.

Theo Krugman, ít ra những gì viết trong luật, theo nghĩa đen, cũng
cho phép Ngân khố Mỹ phát hành một đồng xu đặc biệt, có
mệnh giá 1 nghìn tỷ USD, rồi đem nó gửi ở Quỹ Dự trữ
Liên bang, và lấy 1 nghìn tỷ "tiền lẻ" ở Quỹ Dự trữ
Liên bang để tài trợ cho chi tiêu của chính phủ Mỹ thay vì
phải đi vay. Khi nào tình trạng ngân sách Mỹ tốt hơn, Ngân
khố Mỹ có thể trả lại Quỹ Dự trữ Liên bang 1 nghìn tỷ
"tiền lẻ" và thu hồi đồng xu đặc biệt này về và huỷ
đi.

Krugman cho rằng "đồng xu này là một trò ảo thuật, tuy nhiên
vì trần nợ công bản thân nó cũng là chuyện khá điên rồ.
Trần nợ công cho phép Quốc hội ra lệnh cho Tổng thống phải
chi tiêu nhưng lại cấm ông đi vay thêm để trang trải cho các
khoản chi tiêu này. Do đó đây là một trường hợp thú vị
để dùng bất cứ trò ảo thuật gì có trong tay".

<h2>Có in hay không</h2>

Đây không phải là lần đầu tiên giải pháp "đồng xu nghìn
tỷ" được nhắc tới. Từ hồi tháng 6 năm ngoái, Jack Balkin,
một giáo sư luật của trường Đại học Luật Yale, <a
href="http://thinkprogress.org/yglesias/2011/07/28/282471/the-platinum-coin-option/?utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_campaign=Feed%3A+matthewyglesias+%28Matthew+Yglesias%29&mobile=nc">đã
đưa ra quan điểm này</a>, sau đó tờ The Economist <a
href="http://www.economist.com/blogs/freeexchange/2011/07/so-crazy-it-just-might-work">có
đăng lại</a> với lời bình phẩm rằng ý tưởng này "điên
rồ tới mức nó có thể sẽ thực hiện được".

Cho tới nay, mặc dù được bàn luận đến nhiều khi vấn đề
nợ công ở Mỹ ngày càng nghiêm trọng, giải pháp "đồng xu
nghìn tỷ" vẫn chỉ được coi là một "giải pháp điên
rồ" và không ai thực sự tin rằng đây là một giải pháp
nghiêm túc. Tính đến sáng ngày 5 tháng 1 (giờ Washington DC),
cũng chưa có tới 3500 người ký tên ủng hộ giải pháp này
trong kiến nghị được đăng trên trang mạng của Tòa Bạch
Ốc.

<em>* Blog của Tiến sĩ Trần Vinh Dự là blog cá nhân. Các bài
viết trên blog được đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA
nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường của Chính phủ
Hoa Kỳ.</em>

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20130123/tran-vinh-du-dong-xu-nghin-ty), một
số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời độc
giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận
có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng
dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!