Phan Minh Ngọc - Nhiệm vụ bất khả thi

<blockquote>(Bài này dự định được đăng ở báo, sau lại thôi
vì bảo có chỉ thị gì đó của chính phủ yêu cầu báo chí
đồng thuận. Làm báo ở Việt Nam quả là cái nghề khốn và
nhục)</blockquote>

Tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ ngành ngân hàng trong năm
2013, Thủ tướng đã huấn dụ rằng Thống đốc Ngân hàng Nhà
nước (NHNN) phải chịu trách nhiệm trước Chính phủ về việc
tăng cường ổn định kinh tế vĩ mô, <em><strong>kiềm chế lạm
phát thấp hơn</strong></em> và <em><strong>tăng trưởng cao hơn năm
2013</strong></em>. Thủ tướng còn nhấn mạnh rằng mục tiêu kép
này là có khả năng chứ <em>không phải duy ý chí</em>.

Như đã phân tích trong bài viết ở số trước, việc
đạt được đồng thời 2 mục tiêu khá tham vọng và mâu
thuẫn trên trong năm 2013, trong bối cảnh dư địa chính sách
hầu như không còn nữa, chỉ có thể thành hiện thực khi
người ta có một công cụ thần kỳ nào đó, chứ là điều
không thể nếu căn cứ vào những phân tích từ cơ sở thực
tiễn.

Một trong những sứ mệnh chủ chốt của các ngân
hàng trung ương trên thế giới là sứ mệnh ổn định giá cả
thông qua việc kiểm soát lạm phát (bên cạnh các sứ mệnh
khác như là người cho vay cuối cùng khi các ngân hàng thương
mại thiếu hụt thanh khoản, và/hoặc đảm bảo toàn dụng).
Nếu có tính độc lập, và nếu thấy rủi ro đang/sẽ tăng lên
liên quan đến lạm phát, Thống đốc ngân hàng trung ương có
thể sẽ kiên định nói không trước những lời kêu gọi và
sức ép từ Chính phủ, từ Quốc hội, từ các nhóm lợi ích,
hoặc từ công luận v.v… đòi nới lỏng chính sách tiền tệ
(tức in tiền) để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tăng
trưởng việc làm. Trong bối cảnh như vậy, mọi nỗ lực kích
thích tổng cầu thông qua chính sách tài khóa như tăng chi tiêu
Chính phủ sẽ không gây ra áp lực lạm phát vì cung tiền vào
nền kinh tế không thay đổi, và cũng chính vì vậy, chỉ làm
tăng lãi suất, rốt cuộc làm triệt tiêu hiệu ứng tích cực
của chính sách tài khóa mở rộng lên tăng trưởng kinh tế.

Ở Việt Nam, NHNN tuy là/có vai trò như một ngân hàng trung ương
nhưng đồng thời nó cũng là một cơ quan quản lý cấp Bộ và
Thống đốc là 1 thành viên trong Chính phủ. Với tư cách này,
NHNN không thể có vai trò độc lập từ các can thiệp chính
trị và áp lực của Chính phủ trong hoạch định, đặt mục
tiêu cho và điều hành chính sách tiền tệ của mình được. Ta
không hiếm khi được nghe thấy, đọc thấy những mẩu tin hay
báo cáo về chuyện Chính phủ chỉ đạo NHNN làm việc này,
việc kia. Ngay bản thân việc Thủ tướng tham dự và chỉ đạo
NHNN như trên (và tương tự là các sự kiện có sự tham gia
của các Phó Thủ tướng) cũng là một minh chứng cho sự thiếu
tính độc lập trong hoạt động của NHNN, hay nói cách khác là
chỉ ra sự lệ thuộc nặng nề của NHNN vào các can thiệp và
chỉ đạo từ Chính phủ.

Với tư cách lệ thuộc này, NHNN sẽ có xu hướng bị Chính
phủ chỉ đạo phải mở rộng chính sách tiền tệ để hậu
thuẫn cho chính sách tài khóa mở rộng của Chính phủ, nhằm
đáp ứng nhu cầu thanh khoản tăng lên trong nền kinh tế, duy
trì lãi suất ở mức thấp và thúc đẩy tăng đầu tư và tiêu
dùng. Kết quả thường là tăng trưởng kinh tế được phục
hồi/mạnh lên, số lượng việc làm tăng lên, nhưng chỉ trong
ngắn hạn và chấm dứt sau đó vì (áp lực) lạm phát cũng
tăng lên buộc NHNN phải thắt chặt lại chính sách tiền tệ
của mình nếu không muốn siêu lạm phát bùng nổ. Tất nhiên,
cũng có những khi sự "phối hợp" này "lệch pha" nhau,
không ăn ý với nhau, kể cả trong ngắn hạn, làm cho các chính
sách này triệt tiêu lẫn nhau, như đã xảy ra trong thời gian qua
và đã được một số quan chức và chuyên gia lên tiếng phàn
nàn.

Bởi vậy, sẽ là không xác đáng khi bắt Thống đốc NHNN chịu
trách nhiệm (hoàn toàn và duy nhất) trong việc kiềm chế lạm
phát (trong năm nay hoặc một giai đoạn nào đó) khi Chính phủ
(Thủ tướng hoặc Phó Thủ tướng) tiếp tục chỉ đạo, can
thiệp buộc NHNN phải tiếp tục tăng cung tiền và tín dụng ra
nền kinh tế, mà rốt cuộc là sự mở rộng của chính sách
tiền tệ sẽ thúc đẩy tăng trưởng GDP và việc làm – nhưng
chỉ là trong ngắn hạn – đồng thời cũng làm tăng lạm phát.

Nói cách khác, nhiệm vụ đảm bảo tăng trưởng kinh tế cao
hơn và lạm phát thấp hơn trong năm 2013 so với năm 2012 là một
nhiệm vụ hầu như bất khả thi đối với riêng NHNN nếu mới
chỉ xét đến tính bất độc lập của NHNN từ các áp lực
chính trị của Chính phủ hay các nhóm lợi ích khác, chứ chưa
xét đến sự mâu thuẫn ngay trong bản thân các sứ mệnh của
một ngân hàng trung ương như NHNN khi phải thực hiện đồng
thời 2 mục tiêu triệt tiêu lẫn nhau là tăng trưởng kinh tế
cao hơn và lạm phát thấp hơn.

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20130116/phan-minh-ngoc-nhiem-vu-bat-kha-thi),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!