Khối doanh nghiệp nhà nước: ‘Căn bệnh ung thư’ trong nền kinh tế Việt Nam

<div class="special_quote"><strong>Tin liên quan:</strong>

<ul>
<li><a
href="http://www.bbc.co.uk/vietnamese/business/2012/07/120723_vn_soes_reform_proposal.shtml">Doanh
nghiệp nhà nước 'vẫn là nòng cốt'</a></li>
</ul></div>
HÀ NỘI – Thiếu minh bạch, tham nhũng, kém hiệu quả – các
công ty nhà nước tại Việt Nam đã quen với những lời chỉ
trích, nhưng hiện nay họ đang bị cáo buộc đã tạo ra cuộc
khủng hoảng hệ thống kinh tế mà chế độ cộng sản không
thể sửa chữa.

<div class="boxleft300"><img
src="http://phiatruoc.info/wp-content/uploads/2012/09/Ngan-hang-Nha-nuoc-Viet-Nam.jpg"
/></div>
Hơn 25 năm sau khi bắt đầu quá trình đổi mới sang nền kinh
tế thị trường, chính phủ cố gắng tháo gỡ một mạng
lưới doanh nghiệp nhà nước phức tạp vốn đang bóp nghẹt
nền kinh tế và ngoan cố chống lại những cải cách cần
thiết.

"Khu vực doanh nghiệp nhà nước là một sai lầm lớn nhất
của Đảng Cộng sản", kinh tế gia Nguyễn Quang A tại Hà Nội
cho biết, và thêm rằng "cơn bạo bệnh" này đã gây ra một
cuộc khủng hoảng kinh tế rộng lớn hơn.

"Nền kinh tế đang trong tình trạng tồi tệ nhất kể từ năm
1986," ông nói với AFP, đề cập đến cuộc khủng hoảng kinh
tế trong đó pha lẫn những cải cách với nền kinh tế thị
trường tự do.

Khu vực [doanh nghiệp] nhà nước là "đứa trẻ hư hỏng của
các nhóm lợi ích khác nhau trong đó họ không muốn cải cách
vì muốn bảo vệ quyền lực của họ… Họ đang tìm cách duy
trì tình trạng đó với bất cứ giá nào".

Mặc dù nước này đã liên tục cắt giảm lãi suất nhằm kích
thích nền kinh tế nhưng tăng trưởng hàng năm của Việt Nam
đã sụt giảm xuống mức thấp nhất trong 13 năm qua trong năm
2012. Trong khi đó lạm phát đang bắt đầu tăng trở lại và
việc này gây thêm hạn chế đối với gói kích cầu từ phía
chỉnh phủ.

Việt Nam có hơn 1.300 doanh nghiệp nhà nước (DNNN). Họ chiếm
45% tổng vốn đầu tư của cả nước, sử dụng 60% vốn vay
từ các ngân hàng thương mại và chiếm 70% viện trợ phát
triển.

Nhưng theo số liệu từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư công bố
hồi tháng Mười một vừa qua thì các doanh nghiệp nhà nước
này chỉ đóng góp 30% vào tăng trưởng GDP hàng năm.

Một số nhà phân tích cho rằng nếu tính các công ty con thuộc
doanh nghiệp nhà nước và cái gọi là doanh nghiệp tư nhân mà
trong thực tế đều dưới quyền kiểm soát của các quan chức
hàng đầu trong chính phủ thì khu vực doanh nghiệp nhà nước
chiếm lên đến 70% trong các hoạt động kinh tế tại Việt Nam.

Tuy nhiên, lĩnh vực doanh nghiệp nhà nước đang trong tình trạng
rất yếu kém. Doanh nghiệp nhà nước đã rót khoảng 61 tỷ USD
nợ nần, chiếm hơn một nửa tổng số nợ công tại Việt Nam.

Một số các doanh nghiệp nhà nước đã sụp đổ trong thời
gian vừa qua, bao gồm cả tổng công ty vận chuyển khổng lồ
Vinashin – với số nợ lên đến 4,4 tỷ USD – và Vinalines đã
không thể thanh toán số nợ 1,1 tỷ USD.

Sự thất bại của họ đã bị nhiều chỉ trích từ những
người chống Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng – người được
xem như một nhà cải cách khi ông nhậm chức vào năm 2006, nhưng
hiện nay là người bị đổ lỗi gây ra cuộc khủng hoảng kinh
tế tại nước này.

Ông Dũng đã đấu tranh cho các doanh nghiệp nhà nước như một
cách để giúp Việt Nam đi đến sự thịnh vượng khi ông trích
dẫn mô hình từ các tập đoàn Chaebol của Nam Hàn.

Các kinh tế gia nói rằng các doanh nghiệp nhà nước đã trở
thành chuyên gia che giấu các khoản nợ, có nhiều chiến lược
không thể hiểu được, đầu tư nguy hiểm trong các lĩnh vực
không thuộc sở trường cũng như đưa ra những chiến thuật
xảo trá để tránh né các quy định của chính phủ.

Nhiều quan chức hàng đầu điều hành các công ty nhà nước
thường xuyên phô trương lối sống không phù hợp với thù lao
chính thức của họ, làm công chúng tức giận vì tình trạng
tham nhũng, điều hành kém hiệu quả và lãng phí.

"Cuộc khủng hoảng nợ công là vấn nạn kinh tế đầy kịch
tính đã kéo dài năm năm nay rồi và được liên kết chặt
chẽ với cơ quan của Đảng Cộng sản", ông Quang A nói.

Trong vài tháng qua, tin đồn đã được nhân đôi về những
điểm yếu của một loạt các doanh nghiệp nhà nước khác.

Truyền thông chính thức đã chỉ ra rằng Tập đoàn Điện lực
Việt Nam (EVN) và Tập đoàn Than Vinacomin khổng lồ nặng ký là
hai tập đoàn sẽ bị sụp đổ tiếp theo. Tuy nhiên, chúng chỉ
sống lây lất nhờ sự hỗ trợ và cấp thêm tín dụng từ
chính phủ.

Theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh cho
biết vào tháng Mười hai thì khoảng 30 trong 85 doanh nghiệp nhà
nước lớn nhất đã tích lũy các khoản nợ từ 3 đến 10 lần
lớn hơn so với vốn của họ.

"Mọi người cố tình vi phạm pháp luật vì lợi ích cá
nhân", ông nói, nhắc đến các khoản đầu tư khổng lồ vào
các lĩnh vực mà họ không được phép hoạt động.

Người đứng đầu tổng công ty Vinashin đã bị kết án 20 năm
tù giam, trong khi đó các quan chức hàng đầu tại Vinalines đang
bị giam chờ ngày xét xử.

Hiện nay không có hệ thống giải pháp nào được đề xuất
để tránh lặp lại những thất bại trên. Tuy nhiên, mô hình
Việt Nam – sự pha trộn kỳ quặc của "nền kinh tế thị
trường với định hướng xã hội chủ nghĩa" đã bị mất uy
tín cả trong lẫn ngoài nước.

"Các doanh nghiệp nhà nước phải cầu xin trợ cấp từ phía
nhà nước để tồn tại – họ đã trở thành một căn bệnh
ung thư trong nền kinh tế", một đại biểu Quốc hội Việt
Nam yêu cầu giấu tên nói.

"Quá trình cải cách hiện nay quá chậm bởi vì việc này đang
gặp sự phản đối mạnh mẽ từ các lãnh đạo và giám đốc
công ty. Việt Nam đã phải mất hàng chục tỷ đô la. Tuy nhiên,
không ai bị đưa ra đối mặt với công lý cả".

Nguồn: <a
href="http://au.news.yahoo.com/thewest/business/a/-/world/16026194/vietnams-state-sector-a-cancer-in-economy/">AFP</a>

© Bản tiếng Việt TẠP CHÍ PHÍA TRƯỚC 2013

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20130131/khoi-doanh-nghiep-nha-nuoc-can-benh-ung-thu-trong-nen-kinh-te-viet-nam),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!