<div class="boxright320"><img
src="https://danluan.org/files/u1/sub03/image001_9.jpg" /><div
class="textholder">Hình (Xinhua): Ông Đặng Tiểu Bình (1904-1997),
người khởi xương chương trình cải tổ Trung Quốc, bao gồm
cả hai lãnh vực kinh tế và chính trị. Những nhà lãnh đạo
tiếp nối ông tiếp tục trì hoãn cuộc cải tổ chính trị và
đang tạo nguy cơ cho một cuôc cách mạng bạo lực tại Trung
Quốc (1). </div></div>
Kể từ khi Ông John Winthrop phát hành cuốn sách "Thành Phố
Trên Đồi" (<em>City on a Hill</em>), người dân Hoa Kỳ đã trở
nên quen thuộc với những nhà lãnh đạo quốc gia thường xuyên
ca ngợi sự vĩ đại đặc biệt của Hoa Kỳ. Ngay cả trong khi
những nhà lãnh đạo hiện nay xem ra phải chạy lung tung để lo
đối phó từ cuộc khủng hoảng này sang cuộc khủng hoảng kế
tiếp, sự ngụ ý của những hình ảnh này vẫn còn có nhiều
sự thật. Những đợt bầu cử liên tục và những sự chuyển
tiếp lãnh đạo một cách ôn hòa là một thứ mà hầu hết
người dân Hoa Kỳ đã quen và không biết giá trị đúng mức
của nó, nhưng thật sự đó là một thành quả ngoạn muc mà đa
số những quốc gia khác không được biết tới. Sự quan trọng
của những định chế trưởng thành để bảo đảm sự phát
triển bền vững được phơi bầy rõ ràng tại Trung Quốc hơn
bất cứ nơi nào khác. Sự thất bại của những định chế
này tạo ra một thử thách to lớn nhất cho Đảng Cộng Sản
đang cai trị Trung Quốc.
Sự chuyển giao quyền lực lần thứ hai không đổ máu thành
công phần lớn nhờ vào sự phát triển của những định chế
chính trị ở Trung Quốc. Từ tình trạng xáo động của thời
đại Mao Trạch Đông, những sự chuyển tiếp có vẻ tiên đoán
được nhưng không vững vàng. Sự thành công trong một số lãnh
vực chỉ làm nổi bật những thất bại rành rành ở những
nơi khác. Trong bài diễn văn từ biệt tại Đại Hội Đảng
thứ 18, Thủ Tướng sắp ra đi Ôn Gia Bảo đã nói (như nhiều
lần trước đây) về sự cần thiết hiện nay của việc cải
tổ chính trị.
Vì ông Đặng Tiểu Bình đã mở đầu một thời đại cải tổ
kinh tế lịch sử tại Trung Quốc, những nhà lãnh đạo mới
cũng phải đi tiên phong về chính trị -- hoặc là chịu rủi ro
về những hậu quả khốc liệt. Tuy nhiên bất cứ cải tổ nào
không bao giờ dễ dàng. Ngay cả đối với Ông Đặng Tiểu
Bình, một vị anh hùng của cách mạng Trung Quốc với sự lãnh
đạo chính thống không có nghi vấn nào cả, việc cải tổ kinh
tế là một cuộc tranh đấu không ngừng. Trong 15 năm sau cùng
của cuộc đời, ông phải chiến đấu chống lại những đối
phương phản động muốn làm hại những cố gắng của ông.
Chỉ có sức mạnh về ý chí của ông đã nuôi dưỡng hạt
giống của một nước Trung Hoa hiện đại và xây dựng nền
tảng cho một quốc gia mà chúng ta biết ngày nay.
Một cuộc cải tổ chính trị thật sự hầu như sẽ đòi hỏi
một cố gắng mạnh mẽ hơn thế. Cải tổ kinh tế cho phép
những người chủ trương cải tổ trở nên giầu có hơn, nhưng
cải tổ chính trị làm cho những người chủ trương trở nên
lỗi thời. Ngày nay không có ai như ông Đặng Tiểu Bình và khi
sức mạnh của những cá nhân giảm bớt, nó không được thay
thế bởi một quyền lực có cùng một trình độ tương xứng
do những định chế đào tạo. Trong lịch sử, sự thay đổi ở
Trung Quốc luôn luôn là tầm nhìn của những cá nhân có uy thế
lớn, hoặc là những vị hoàng đế trong thời kỳ đế quốc
của quá khứ, những ông tướng quốc gia đánh giặc như Ông
Tưởng Giới Thạch hoặc là những lãnh tụ Cộng Sản vĩ đại
như Ông Mao Trạch Đông. Ngày nay không có những người này
trong giới lãnh đạo Trung Quốc và những định chế hướng
dẫn những người nhỏ bé hơn như ở Tây Phương không cung
cấp đủ che chở cho họ về mặt chính trị.
Vào giai đoạn đầu của sự nghiệp, Đức Hồng Y Richelieu, vị
bộ trưởng nổi tiếng đầu tiên của Vua Pháp Louis XIII và là
một trong những nhà kiến trúc của chính trị dựa trên căn
bản "quyền lợi quốc gia" đã dùng Ông Francois Le Clerc du
Tremblay, một nhà tu thuộc dòng Franciscan, làm cố vấn. Ông
thầy dòng yên lặng và khiêm tốn này phát triển một quan hệ
cá nhân gần gũi với Đức Hồng Y. Do đó ông thầy dòng
Tremblay có biệt hiệu là "Eminence Grise" [eminence là giáo
chủ; grise là mầu xám] – áo choàng của thầy tu dòng Franciscan
cũng được đặt tên như vậy. Biệt hiệu của thầy dòng xâm
nhập vào tự điển và có nghĩa là bất cứ ai có ảnh hưởng
làm việc bí mật đàng sau những trung tâm quyền lực chính
thức. Ngày nay, những định chế yếu ớt của Trung Quốc
truyền lại không phải chỉ một mà tới vài chục quân sư
(Eminence Grise).
Vào tháng 11 vừa qua, tờ báo New York Times đã trình bầy một
biểu đồ tác động qua lại khá thú vị (2). Biểu đồ này cho
thấy vấn đề bằng phương pháp tượng hình. Quyền lực của
những cá nhân tại Trung Quốc giảm mỗi lần có thế hệ lãnh
đạo mới. Thay vì tập trung vào văn phòng của những nhân
vật lãnh đạo này, quyền hành lại được ủy thác và phân
tán ra tất cả những người này. Ngày càng có nhiều nhiều
đảng viên già về hưu, mỗi người có những quyền lợi cá
nhân và cái tôi. Họ sử dụng thế lực của họ từ hậu
trường. Ông Tập Cận Bình, cũng như Ông Hồ Cẩm Đào người
tiền nhiệm, sẽ phải cai trị theo sự đồng thuận không phải
chỉ với Ban Thường Trực hiện nay, mà còn với tất cả
những thành viên của những Ban Thường Trực trước ẩn náu
ở phía sau. Ngoại trừ một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng,
làm cho đoàn xiệc gồm những tiểu hoàng đế hài lòng sẽ
tạo ra sự trì trệ ghê gớm. Sự trì trệ này hầu như chắc
chắn sẽ bóp chết cuộc cải tổ chính trị từ trên xuống
trong một tương lai gần có thể thấy trước được.
Người ta nói rằng Ông Đặng Tiểu Bình đã riêng tư gọi Ông
Mikhai Gorbachev là một kẻ ngu đần. Ông Đặng Tiểu Bình lập
luận rằng chương trình minh bạch hóa (Glasnost) của Ông
Gorbachev là liều lĩnh một cách dại dột và nguy hiểm vì đã
không hoàn tất tái cấu trúc kinh tế toàn bộ trước hết.
Trong sự sáng sáng suốt của một người già có một cái gì
hơn là sự thật nhỏ bé.
Trong thập niên 1990, hàng triệu công nhân bị cho nghỉ việc khi
Thủ Tướng Chu Dung Cơ (Zhu Rongji) bắt đầu thực hiện cuộc
tái cấu trúc đầu tiên các doanh nghiệp nhà nước đang hấp
hối. Không dễ để chuyển đổi một nền kinh tế chỉ huy sang
một nền kinh tế thị trường. Môt hệ thống khế ước xã
hội bảo đảm việc làm của Ông Mao Trạch Đông được gọi
là "bát cơm sắt" (iron rice bowl), yếu đuối và vô hiệu
quả trầm trọng, đã bị hủy bỏ. Sự bình đẳng về nghèo
đói trong 30 năm của Trung Quốc được thay thế bẳng sự tham
lợi và phú quí. Trong khi tại những nước dân chủ hơn, những
cuộc phản đối bạo lực ở ngoài dường và những viên chức
theo phái mị dân được bầu lên có thể làm hỏng chương
trình cải tổ khó khăn, nhưng sự cấm đoán tự do phát biểu
tại Trung Quốc đã bảo đảm sự hoàn tất của những cải
tổ và sự liên tục của lãnh đạo.
Để vấn đề đạo đức qua một bên, việc chuyển tiếp kinh
tế tại Trung Quốc đã tiếp diễn một cách trôi chảy hơn
những xã hội hậu Cộng Sản khác. Sự nguy hiểm ngày nay là
Trung Quốc sẽ không hoàn tất phương trình mà Ông Đặng Tiểu
Bình đã hình dung. Ở thời điểm nào Trung Quốc sẽ sẳn sàng
cho cuộc cải tổ chính trị? Một cách tự nhiên đây không
thể là một câu hỏi, nhưng rửi ro của một cuộc cải tổ
chính trị quá sớm ngày càng xem ra ít hơn so với rủi ro của
một cuộc cải tổ chậm trễ. Dân Trung Quốc muốn biết liệu
những nhà lãnh đạo của họ đang trì hoãn vì Trung Quốc chưa
sẵn sàng – hay Đảng Cộng Sản chưa sẵn sàng.
Sự trễ nải xẩy ra đúng ngay lúc mà những cuộc cải tổ nguy
kịch trở nên cần thiết hơn. Những chính sách trì hoãn quyết
định để hi vọng vấn đề sẽ qua đi của Ông Hồ Cẩm Đào
sẽ không thể kéo dài thêm một thập niên nữa. Internet, và
đặc biệt là sự phát triển tuyệt vời của Weibo (một sản
phẩm của Trung Quốc giống như Twitter), đã giúp cho những
thường dân Trung Quốc một khả năng chưa từng có để tố
giác những hành vi phi pháp của những viên chức trong chánh
quyền. Trong trường hợp không có một đảng thứ hai, phương
cách đặc thù này đã chứng tỏ là một cách chữa trị có
khả năng nhất đối với tai họa tham nhũng kinh niên trong giới
chức chính quyền.
Nhưng Đảng Cộng Sản đã thực hiện những biện pháp để
giới hạn những công dân sử dụng Internet. Có những luật lệ
mới đòi hỏi họ phải ghi danh với tên thật với Weibo và
chánh quyền đã gia tăng mạnh mẽ việc kiểm duyệt toàn bộ
Internet. (Đặc biệt, dịch vụ Gmail của Google, trong khi không
bị ngăn chặn, nhưng đã trở nên khó sử dụng tại Trung Quốc
đến nỗi tác giả thỉnh thoảng phải cần trên 10 phút để
gửi những điện thư).
Tại một cuộc họp báo vào tháng 1, 2003, Thủ Tướng lúc đó
Chu Dung Cơ được hỏi là khi nào Trung Quốc trù tính mở rộng
những cuộc bầu cử trực tiếp thành công với nhiều ứng cử
viên ở cấp thấp nhất của hệ thống chính trị tới những
cấp bang, tỉnh và quốc gia. Ông trả lời: "Càng sớm càng
tốt."
Mười năm sau, Trung Quốc vẫn còn chờ đợi. Mỗi năm cách
biệt lợi tức (thu nhập) gia tăng, những tai nạn ảnh hưởng
đến đại chúng nhiều hơn và tham nhũng lại phát triển thêm.
Gần đây, một nhóm những nhà trí thức Trung Quốc nổi tiếng
đã cảnh báo nhà nước trong một thỉnh nguyện thư mạnh bạo
và công khai rằng cuộc cách mạng bạo lực có thể xẩy ra
nếu không tiến hành sớm cuộc cải tổ chính trị đã bị
đình trệ lâu nay. Dù sao, hồi chuông báo động của nhóm trí
thức này rất bảo thủ. Những cuộc thử nghiệm cấp tiến
về chủ nghĩa tư bản nhà nước đã đạt được nhiều kết
quả lớn lao trong nhiều năm qua, nhưng nếu cải tổ [chinh tri]
tiếp tục bị tránh né, tương lai sẽ ảm đạm.
<h2>Chú thích:</h2>
(1) Chú thích của người dịch.
(2) Biểu đồ trình bầy số lãnh tụ có ảnh hưởng ngày càng
nhiều tại Trung Quốc:
http://www.nytimes.com/interactive/2012/11/14/world/asia/the-politburos-growing-number-of-influential-leaders.html
<strong>Về tác giả:</strong> Ông Johnathan Levin là một giảng
viên về nghiên cứu Hoa Kỳ và Anh ngữ của Đại Học Tsinghua
tại Bắc Kinh và một phân tách gia tại Wikistrat, một nhóm tham
vấn về chiến lược địa lý. Liên lạc qua Twitter tại
@levineJonathan.
<strong>Về người dịch:</strong> Ông Nguyễn Quốc Khải nguyên
là tham vấn và chuyên viên kinh tế tại Ngân Hàng Thế Giới
(World Bank). Ông cũng là cựu tham vấn của Đài Phát Thanh Á
Châu Tự Do, cựu giáo sư thỉnh giảng tại Johns Hopkins University
và cựu phó giảng viên tại University of Florida.
<center>o o 0 o o</center>
<h2>Jonathan Levine - Why Reform Eludes China</h2>
<div class="rightalign">January 17, 2013</div>
Since John Winthrop's "City on a Hill," Americans have grown accustomed
to our national leaders regularly extolling America's exceptional
greatness. Even while our current leadership seemingly careens from one
crisis to the next, there is still much truth to the trope. Our unbroken
series of elections and peaceful leadership transitions is something most
Americans take for granted, but is in fact a remarkable achievement that has
eluded the vast majority of nations. The importance of mature institutions in
ensuring stable growth is nowhere more visibly on display now than in China,
where their failings arguably pose the single greatest challenge for the
ruling Communist Party.
With the successful completion of a second bloodless leadership transition,
much was made recently about the growth of China's political institutions.
From the tumult of the Mao era, transitions have taken on the air of creaky
predictability, but success in some areas only serve to highlight more
glaring failures in others. In his swan song address to the 18th Party
Congress, outgoing Chinese premier Wen Jiabao spoke (as he has many times
before) about the ongoing need for Chinese political reform.
As Deng Xiaoping ushered in China's storied economic reforms, so too must
new leadership lead the way on political – or risk dire consequences.
Reform of any kind, however, is never easy. For Deng, who was a hero of the
Chinese revolution with unquestioned leadership legitimacy, economic reform
was a constant struggle. For the last 15 years of his life, he battled
reactionary adversaries who sought to undermine his efforts. It was only his
force of will that nurtured the seed of modern China and laid the groundwork
for the country we know today.
True political reform would likely prove an even tougher lift. Economic
reform allowed its champions to become rich; political reform stands to make
them obsolete. Today there is no Deng, and as the power of individual men has
diminished, it has not been replaced with a commensurate level of authority
from institutions. Change in China has historically always been the purview
of powerful individuals, whether they are emperors in the imperial past,
Nationalist warlords like Chiang Kai-Shek or Communist colossi like Mao and
Deng. Today there are no such people in Chinese leadership and the
institutions that guide lesser men in the west do not provide enough
political cover in China.
Early his career, Cardinal Richelieu, French king Louis XIII's celebrated
first minister and one of the architects of "national interest" politics
took the Capuchin monk, François Leclerc du Tremblay, as an advisor. The
quiet and unassuming friar developed a close personal relationship with the
Cardinal that ultimately resulted in Tremblay assuming the snarky moniker
"Eminence Gris" (Grey Eminence) – so named for the grey friar's cloak
of a Capuchin. The friar's sobriquet has entered the common lexicon to mean
anyone influential who operates in secret behind official centers of power.
Today, China's weak institutions have bequeathed not one Eminence Gris, but
dozens.
Last November, the New York Times ran a fascinating interactive graph showing
the problem visually. The power of individual men in China shrinks with each
new generation of leadership. Power, rather than being held in the offices
those men hold, is devolved and dispersed among all of them. More and more
retired party elders, each with individualistic interests and egos, now exert
power from the sidelines. Xi Jinping, like Hu Jintao before him, must rule by
consensus not just with the current Standing Committee, but with all members
of previous Standing Committees lurking in the background. Barring a major
crisis, the enormous inertia generated by keeping this circus of "little
emperors" happy will likely stifle any top-directed political reform for
the foreseeable future.
Deng Xiaoping is said to have privately called Mikhail Gorbachev an idiot.
Gorbachev's liberalization program of Glasnost, Deng argued, was foolhardy
and dangerous without first completing a thorough economic restructuring.
There was more than a little truth in the old man's insight.
During the 1990s, millions of workers were laid off when Premier Zhu Rongji
began the first restructuring of China's moribund State Owned Enterprises.
There is just no easy way to transition from a command economy to a market
economy. The languid and grossly inefficient fabric of the Mao's "iron
ricebowl" social contract of guaranteed employment was shredded. The
equality of poverty of China's first thirty years was replaced with avarice
and mammon. Where in more democratic countries, violent street protests and
populist elected officials could derail painful reform; China's tight lid
on free expression ensured the completion of the reforms and the continuity
of leadership.
Moral questions aside, China's economic transition was smoother than most
other post-Communist societies. The danger today is that China will not
complete the equation that Deng envisioned. At what point will China be ready
for political reform? Naturally, it is an impossible question, but
increasingly the risk of premature political reform seems outweighed by the
risks of belated reform. Increasingly, the Chinese wonder whether their
leaders are stalling because China is not ready—or because the Communist
Party is not ready.
This sluggishness comes just as critical reforms become more necessary. Hu
Jintao's policies of kicking the can down the road will not do for another
decade. The internet, and particularly the stunning growth of Weibo
(China's version of Twitter), has given ordinary Chinese citizens
unprecedented ability to expose official malfeasance. In the absence of a
second political party, this ad hoc approach has so far proven the most
capable corrective to the perennial scourge of official corruption.
But the Communist Party has taken steps to limit netizens. There are new
rules requiring them register with their real name on Weibo and the
authorities have sharply increased overall internet censorship. (Google's
Gmail service in particular, while not blocked, has become so unwieldy in
China that it sometimes takes this author upwards of 10 minutes to send
emails).
In a press conference in January 2003, then Premier Zhu Rongji was asked when
China planned to extend the successful direct and multicandidate elections at
the lowest level of the political system to the state, provincial and
national levels. "The sooner the better," he replied.
Ten years later, China is still waiting. Every year income inequality widens,
"mass incidents" increase and corruption grows. Recently, a group of
prominent Chinese intellectuals warned the government in a bold public
petition that violent revolution could result if long stagnated political
reforms were not acted upon soon. If anything, their tocsin was too
conservative. China's radical experiments in state capitalism have borne
tremendous fruit over the years, but if reform remains elusive, the future
will be bleak.
<em>Jonathan Levine is a lecturer of American Studies and English at Tsinghua
University in Beijing and a contributing analyst at Wikistrat, a geostrategic
consulting group. You can follow him on Twitter at @LevineJonathan.</em>
Source: The National Interest
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20130127/jonathan-levine-tai-sao-van-de-cai-to-chinh-tri-lai-tranh-ne-trung-quoc),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét