Hà Sĩ Phu - Lai rai Câu đối Tết

<h2><center>Rồng Rắn lên mây, bạn vàng xiết nợ!</center></h2>

Năm nay Rồng sang Rắn, lòng lại bồi hồi nhớ những đêm
trăng tuổi thơ, mấy đứa rủ nhau chơi trò <strong><em>Rồng
rắn lên mây</em></strong>…

Trò chơi đồng giao này chia làm 4 đoạn:

1/ <span class="underlined-text">Đoạn 1</span>: Lên trời tìm thày
thuốc.

Đám trẻ túm eo nhau thành chuỗi như rồng rắn vừa đi quanh
khoảng sân sáng trăng, vừa hát như gõ cửa nhà "thày
thuốc":

<em>Rồng rắn lên mây, có cây núc nác, có nhà điểm binh, thày
thuốc có nhà không?</em> Thày thuốc trả lời đi vắng (người
nhà thày thuốc trả lời thì đúng hơn) vì lý do gì đấy do lũ
trẻ tưởng tượng ra. Cứ thế vài lần.

2/ <span class="underlined-text">Đoạn 2</span>: Xin thuốc và cho
thuốc.

Thày thuốc và Rắn giáp mặt:

<em>- Rồng rắn đi đâu?
- Rồng rắn xin thuốc rịt đầu cho con.
- Con lên mấy?
- Con lên một.
- Thuốc chẳng hay!
- Con lên hai.
- Thuốc chẳng hay!... …</em>

Cứ thế tăng dần đến <em>"Con lên mười"</em> thì
<em>"Thuốc hay vậy"</em> (lúc ấy thày thuốc mới đồng ý
cho thuốc, cho phương án điều trị).

<center><img src="http://danluan.org/files/u23/danluan_b061.jpg" width="580"
height="188" alt="danluan_b061.jpg" /></center>

3/ <span class="underlined-text">Đoạn 3</span>: Sự trả giá cho liều
thuốc.

Thày thuốc bắt đầu đòi trả công, giữa hai bên có cuộc
mặc cả, thày thuốc đòi:

<em>- Xin khúc đầu!</em> (xin đầu người ta thì chết người ta
à, nên Rắn cự tuyệt)

<em>- Những xương cùng xẩu!</em> (Rắn từ chối trả giá)

<em>- Xin khúc giữa!</em> (cũng giết người ta luôn)

<em>- Những máu cùng me!</em> (ý nói đây cũng là chuyện giết
người)

<em>- Xin khúc đuôi!</em>

<em><em>- Tha hồ thày đuổi được (thì) thày ăn!</em></em> (chấp
nhận sự thách thức)

4/ <span class="underlined-text">Đoạn 4</span>: Cuộc chiến giữa
<em>"thày thuốc"</em> và phía bị mang ơn.

Theo lời chấp nhận, thày thuốc đưổi bắt <em>"khúc
đuôi"</em>, nhưng <em>"đầu Rắn"</em> giang rộng hai tay
chặn lại để bảo vệ đuôi, trong khi thày thuốc tìm mọi
cách để chộp cái đuôi cho kỳ được. Chộp được đuôi
Rắn thì ván chơi kết thúc để chơi lại ván khác… …

Tuy chưa xác định được tác giả và thời điểm xuất hiện
trò chơi này, nhưng ai cũng mang máng thấy trò chơi phản ánh
một thời cuộc nào đó của vận mệnh nước nhà. Có người
cho đây là thời kỳ Nam Bắc phân tranh Trịnh Nguyễn, có
người cho đây là cuộc chiến giữa dân ta và Thực dân Pháp,
và cũng có người cho đây là "lời sấm" ứng với cuộc Nam
Bắc Quốc Cộng phân tranh vừa qua và quan hệ với "ông bạn
vàng" Trung quốc hiện nay.

Tôi nghĩ rằng trò chơi này <strong><strong><em>ứng vào nhiều
thời kỳ đều được</em></strong></strong>, vì bài học bi hài
này còn xoắn chặt với số phận dân tộc Rồng Tiên (hay Rồng
Rắn) này, có thể <strong><em>lặp đi lặp lại nhiều
lần</em></strong> do điều kiện địa chính trị tự nhiên và
cội nguồn dân tộc, chừng nào dân tộc chưa có một sự
trưởng thành căn bản để thoát khỏi số mệnh.

Bài học ấy là: Nếu một đất nước lạc hậu còn mang bệnh
nan y (cần thuốc <em><em>"rịt đầu"</em></em> là do bệnh từ
đầu óc, từ não trạng, hay từ giới cầm đầu?), nhưng không
có phương thuốc tự chữa mà phải <em>"xin phương
thuốc"</em> từ kẻ bên ngoài xa lạ (phải lên trời, lên
mây, sang Moscou, sang Bắc Kinh) thì <em>"thày thuốc"</em> nào
cũng đòi trả giá cả, và cuối cùng <em>"nhân dân vẫn chỉ
hoàn là cái lưng con ngựa, chỉ thay người cưỡi"</em> như
lời Phan châu Trinh là đúng lắm vậy. <strong><em>Kẻ đã là
"ân nhân" nhưng sau lại chuyển thành kẻ xâm lược là bài
học quá lớn, không có gì khó hiểu, vấn đề là khi nó đã
trở mặt thành kẻ xâm lược mà còn khư khư giữ cái "ơn"
lúc trước thì còn ngu muội nào hơn, và nếu cứ trượt dài
trên dốc ngu muội, đâm lao phải theo lao, thì khoảng cách từ
đó đến chỗ bán nước phỏng có đâu xa?</em></strong> Bài học
rút ra không phải là nghi ngờ hết thảy, là tự thu mình, cự
tuyệt mọi ân nhân, cự tuyệt sự tìm thày tìm thuốc để
lại chết trong một thái cực ngu muội khác. Túi khôn của một
dân tộc có gì khác hơn là sự sàng lọc cho đúng bạn tốt mà
chơi, đường sáng mà theo, bụi rậm mà tránh?

Mười hai con giáp chỉ là những tượng trưng có tính chu kỳ
để đo thời gian, nhưng với dân Việt Nam thì hai con Rồng-Rắn
quả có thân tình đặc biệt, vừa thiêng, vừa yêu vừa sợ.
Một đất nước dài loằng ngoằng cong như con rắn với 3 khúc
khá khác biệt, đàng ngoài đàng trong, rồi 3 kỳ phân định,
mấy cuộc phân tranh, các cường quốc thay nhau giằng xé…Cho
nên không lạ, người Việt gửi gắm nỗi lòng đau đáu tâm can
về vận nước vào một trò chơi đồng dao <em>Rồng rắn lên
mây</em>…Trò chơi đã qua nhiều thế kỷ mà đến cuộc bàn
giao Rồng - Rắn năm 2013 này vẫn làm nhói tim những thế hệ a
còng.

Đất nước Rồng - Tiên này có phải đã thêm một lần dại
dột rủ nhau Rồng Rắn lên mây ảo vọng, xin bài thuốc có Mác
có Lê để đến nỗi chịu ơn một anh thày thuốc bợm già
đầy duyên nợ, đang đòi nợ bằng những thứ thiêng liêng mà
dân Việt Nam mình thà chết chứ không bao giờ chấp nhận.

Xin mở đầu cảm hứng Câu đối Tết năm nay:

- Chuyện Rồng - Rắn lên mây, <strong>thầy thuốc ấy đòi
công</strong> <em>ba (từng) khúc ruột!</em>

- Tình Việt - Trung xuống dốc, <strong>bạn vàng đây xiết
nợ</strong> <em>một (cả) sơn hà?</em>

<strong>Hà Sĩ Phu</strong>


***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20130127/ha-si-phu-lai-rai-cau-doi-tet), một
số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời độc
giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận
có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng
dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét