Dân Luận: Friederike Böge - Berlin vẫn chia cắt

Giữa những người Việt ở bên Đông và Tây của thành
phố chiến tuyến của chiến tranh lạnh vẫn còn hiện
hữu.

Những cuộc gặp gỡ đầu tiên giữa người Việt từ
Đông - và Tây Berlin sau khi bức tường đổ dặc biệt khó
khăn. Những người Việt từ Đông Berlin chào hỏi chúng tôi là
"đồng chí", Phạm Ngọc Đảnh, người từng là
trưởng ban điều hành ngôi chùa Việt Nam ở khu phố Spandau,
nhớ lại. Trong tai ông đó là một sự xúc phạm, bởi chào
hỏi theo phong cách này làm ông nhớ lại sự "cưỡng
chiếm" quê hương ông bởi những người cộng sản. Cũng
sự kiện này dường như những người Việt ở phía Đông của
thành phố lại nói đến "thống nhất đất nước".
Pham nói, chấp nhận điều này hoặc ít ra tảng lờ như không
nghe thấy không chỉ đối với tôi là chuyện rất khó
khăn.

Nguyen Thi Lau sống từ 14 năm nay ở khu phố Hellersdorf phía Đông
Berlin. Chị chưa từng đặt chân đến phần Tây của thành
phố. Hội văn hóa Ngôi Nhà Việt Nam ở khu phố Kreuzberg và
ngôi chùa Việt Nam với những ngôi tượng Phật cao 3 mét ở
Tây Bắc Berlin chị chỉ được biết qua lời kể. Để giải
thích, chị nói rằng "tôi nghe nói người Việt ở Tây Berlin
treo cờ VNCH trong các buổi tổ chức". Tôi sẽ tránh xa,
không muốn vinh danh lá cờ này với sự tham gia của tôi.

Ba sọc đỏ trên nền vàng tượng trưng cho một quốc gia không
còn tồn tại từ năm 1975. Lúc đó bộ đội Bắc việt tiến
quân vào miền nam và dựng lên một nhà nước XHCN. Hàng trăm
nghìn người Miền nam đã rời bỏ quê hương ngay sau đó trong
những điều kiện có phần bi thảm. Nhiều người chết đuối
khi trốn chạy trên những chiếc thuyền không phù hợp cho biển
cả. Hơn 200.000 những người được gọi là Thuyền nhân trôi
dạt đến Cộng Hòa Liên bang Đức và Tây Berlin. Cho đến nay
đối với họ lá cờ VNCH là biểu tượng/dấu ấn của sự
chống lại chính quyền Cộng sản Việt Nam. Đối với nhiều
người nó còn là biểu tượng của Hy vọng, về khả năng quay
lại một nước Việt Nam không Cộng sản.

Nhưng Nguyen Thi Lau là một phụ nữ Bắc Việt. Chị đến Đông
Đức năm 1987 theo diện lao động hợp đồng. Riêng năm đó và
những năm tiếp theo Đông Đức nhận hơn 50.000 công nhân theo
hiệp định ký kết với CHXHCN Việt Nam, nhằm khắc phục sự
thiếu thốn về nhân lực lao động. Trong 10 năm trước đó có
chừng khoảng 10.000 học nghề và 700 sinh viên từ Việt Nam
được đào tại tại Đông Đức - một hình thức giúp đỡ
phát triển. Nhà chức trách Việt Nam tuyển lựa kỹ càng, ai
được phép sang Đông Đức. "Nhiều người Việt ở Tây
Berlin nghĩ rằng, chúng tôi toàn là cộng sản, tất nhiên đó
là điều dở hơi" chị Nguyễn nói với một nụ cười
thông cảm. Mặc dù vậy chị không muốn dính dáng đến văn
hóa chống cộng của người Việt ở phần Tây của thành phố.
Chị sợ khi về thăm quê sẽ gặp khó khăn với chính quyền,
nếu như bị xem là có dính dáng đến những người bất đồng
chính kiến.

Những cuộc gặp gỡ đầu tiên giữa người Việt từ Đông -
và Tây Berlin sau khi bức tường đổ dặc biệt khó khăn. Những
người Việt từ Đông Berlin chào hỏi chúng tôi là "đồng
chí", Phạm Ngọc Đảnh, ngày ấy là trưởng ban điều hành
ngôi chùa Việt Nam ở khu phố Spandau, nhớ lại. trong tai ông
đó là một sự xúc phạm, bởi chào hỏi theo phong cách này làm
ông nhớ lại sự "cưỡng chiếm" quê hương ông bởi
những người cộng sản. Cũng sự kiện này dường như những
người Việt ở phía Đông của thành phố lại nói đến
"thống nhất đất nước". Phạm nói, chấp nhận
điều này hoặc ít ra tảng lờ nhưng không nghe thấy không chỉ
đối với tôi là chuyện rất khó khăn. Nhiều gia đình Việt
Nam đã phải chạy trốn 2 lần trước cộng sản: 1954, sau khi
chia cắt đất nước thành một phần cộng sản và một phần
thuộc Pháp, và cuối những năm 70 sau khi Cộng sản chiến
thắng trong chiến tranh Việt Nam. Sự tiếp xúc với những
người Việt ở Đông Berlin lại làm thức dậy những nỗi lo
sợ xa xưa.

Tuy nhiên cũng có những khoảnh khắc đáng phấn khích: sau khi
bức tường đổ hàng ngàn công nhân lao động hợp tác đã
chạy trốn qua đường biên giới bỏ ngỏ sang Tây Berlin với hy
vọng tỵ nạn. Nhiều người Việt ở đó đã giúp đỡ ngay
một cách tự nhiên, họ quyên góp quần áo, chỗ ăn ngủ vào
theo giúp những người tìm tỵ nạn nơi các nhà chức trách.
"Người của chúng tôi muốn giúp đỡ, vì họ cảm thấy
nhớ đến sự trốn chạy của chính bản thân trước đây 20
năm", Phạm Ngọc Đảnh nói. Bản thân ông cũng dùng ngôi
chùa ở Spandau là nơi trung chuyển cho những người tìm tỵ
nạn. Phạm xem bản thân mình là người trung gian giảng hòa
giữa các phía và ngôi đền là nơi của gặp gỡ. Phật giáo
kết nối nguười Việt từ Đông và Tây, cho dù đối với
nhiều người Việt phía Đông thăm ngôi chùa là một kinh
nghiệm mới mẻ, vì từ một vài năm nay ở Việt Nam lại
được phép thực thi tôn giáo.

Đối với các đồng bào phía Đông, Phạm không muốn đả
động về chính trị và lịch sử Việt Nam. "Cái đó chỉ
tạo ra thù hận không cần thiết", người đàn ông đã 65
tuổi nói. Quan trọng hơn là tương lai chung. Tuy nhiên Phạm cũng
không muốn từ bỏ lá cờ VNCH, lá cờ được treo lên trong
những ngày Tết ở trên hàng rào của đền Spandau. "Anh
không thể từ bỏ một cách đơn giản một biểu tượng, mà
anh đã chiến đấu vì nó, mà cha mẹ anh đã bỏ mình vì
nó."

Sau những niềm vui ban đầu về bức tường được đục bỏ,
quan hệ giữa những người Việt ở Đông và Tây Berlin trong
những năm 90 lạnh nhạt rõ đi. "Lỗi cho sự lạnh nhạt
này là đám mafia thuốc lá." Phạm Đang Hiếu của hội
văn hóa Ngôi Nhà Việt Nam ở Kreuzberg nói. Nhiều người Việt
ở Tây Berlin tức giận, bởi danh tiếng của họ trong mắt công
chúng Đức bị tổn hại, họ muốn chỉ ra rằng họ không liên
quan đến đồng bào ở Đông Berlin, mà nhiều người trong số
họ đã tham gia các kinh doanh bất hợp pháp. "Họ cũng
không thèm phân biệt giữa những thương nhân hợp pháp và bất
hợp pháp", Phạm thừa nhận.

Phần lớn người Việt phía Đông ngày nay là tiểu thương
độc lập, hoặc làm việc là người bán hàng cho những người
Việt khác. Vì sau khi Đông Đức sụp đổ, họ là những
người đầu tiên trong các nhà máy bị thất nghiệp trong vòng
mấy tháng đầu. Để kiếm chút vốn ban đầu, hoặc trong niềm
hy vọng, cố gắng kiếm được nhiều tiền trước khi bị
trục xuất, để đáp ứng nhu cầu của người thân ở quê
nhà, nhiều người tìm vận may của mình là tiểu thương thuốc
lá bất hợp pháp. Tuy nhiên từ đầu năm 1992 khi có dấu hiệu
là công nhân lao động hợp tác được phép ở lại lâu dài,
gần như toàn bộ những người công nhân hợp tác còn lại
đều chuyển sang buôn bán hợp pháp. Vào thời điểm này một
phần lớn người Việt đã rời bở Đức với một số tiền
đền bù 3000 Mark.

"Người Việt tây Berlin không muốn chấp nhận rằng chúng
tôi bây giờ không phải là những đồng bào nghèo khó từ phía
Đông", Vu Minh Thu nói, một người chuyên bán áo len và
thun ở khu chợ Việt Nam ở Marzahn. Như để chứng minh, chị
kể là ở siêu thị Asia Shops Đông Berlin, thuộc sở hữu
người Việt Tây Berlin, phần lớn các mặt hàng được bán rẻ
hơn là ở bên Tây. Đặc biệt xe hơi của chị là một cái gai
trong mắt nhiều người "Việt phía Tây", chị tin
vậy: "Họ cho rằng chúng tôi thích khoa trương và quên
rằng chúng tôi cần xe hơi để chuyên chở hàng hóa." Nói
cho cùng, chị nói, danh tiếng của tôi cũng bị tổn hại bởi
việc buôn bán thuốc lá (lậu). Trước đây công nhân Việt Nam
được đánh giá là những người chăm chỉ. Thậm chí nhiều
người Đông Đức còn ngưỡng mộ chúng tôi: "vì chúng
tôi đánh bại Đế quấc Mỹ" :-))

Định kiến có sẵn về những người Bắc Việt tham lam không
phải cái gì mới. Nó là những định kiến phổ biến của Nam
Việt Nam đối với Miền bắc. "vùng mà chúng tôi xuất
thân luôn luôn đóng một vai trò to lớn", Vu nói, người
phụ nữ như phần lớn người Việt ở Đông Berlin, xuất thân
từ miền Bắc Việt Nam. Nhưng Ở Berlin thường không đả
động đến vùng miền Bắc - Nam, mà là người Việt ở miền
Tây - và Đông (nước Đức).

Wilfried Lulei, Giáo sư thỉnh giảng về Việt Nam học của Đại
học tổng hợp Humboldt - Berlin, cho rằng chỗ đứng đạt
được khác nhau trong Xã hội, của người Việt miền Đông và
miền Tây nước Đức là nguyên nhân chính cho xung đột hiện
nay. "Công nhân lao động hợp tác Việt Nam ở Đông Đức
gần như không được hòa nhập vào xã hội". Việc hòa
nhập cũng chưa từng bao giờ được đặt ra, người Việt chỉ
được ở Đức 4, 5 năm - một mình, không có người thân.
Nhiều người để lại vợ hoặc chồng và con cái ở Việt Nam
trong thời gian này. Cũng bởi vậy đầu tư công nhân hợp tác
lao động gần như toàn bộ tiền lương của họ vào hàng hóa,
thú mà họ khi qua lại Việt Nam đem ra lưu thông trên thị
trường. Rất ít trong số họ nói tiếng Đức, vì họ sống
biệt lập trong những ký túc xá. Phụ nữ mang thai bị gửi
trả về hoặc phải bắt buộc nạo thai. Sau khi Đông Đức thay
đổi các (cựu/nguyên) công nhân lao động hợp tác đã phải
sống trong khoảng không không luật pháp. Cho đến 1997 còn chưa
rõ ràng, liệu họ có được phép thường trú ở Đức hay
không. Cho đến thời điểm đó cuộc sống của họ tập trung
vào các mục tiêu trước mắt (ngắn hạn). Thêm nữa là vấn
đề ngôn ngữ và sự phụ thuộc vào phiên dịch (thông ngôn)
người Việt, những người đã theo giúp họ thời gian Đông
đức khi có việc công quyền.

Hoàn toàn ngược lại với những người Việt ở Tây Berlin,
họ được công nhận ngay là những người tỵ nạn chính trị
sau khi trốn chạy (khỏi Việt Nam) đến Cộng hòa Liên bang
Đức. Nhờ có sự bảo trợ của nhà nước trong các chương
trình đào tạo và ngôn ngữ, nhiều người trong số họ có
thể hòa nhập vào thị trường lao động. Con cái họ thường
học cao đẳng và đại học. Vì vậy các cựu/nguyên thuyền
nhân được đánh giá là các ví dụ điển hình cho sự hội
nhập ở Đức. Nhiều người trong họ có quốc tịch Đức.

Trong những năm qua Lulei quan sát thấy dần dần có sự tốt lên
trong quan hệ giữa người Việt ở Đông và Tây Đức.
"Nguyên nhân chính là sự nới rộng về chính trị của
chính Việt Nam", nhà Việt Nam học nói. Cái đó làm cho
nhiều người Việt ở phần Tây của thành phố giờ đây từ
bỏ sự đối đầu với Cộng sản của họ. "Ngoài ra
nhiều người trẻ không nghĩ theo các phạm trù chính
trị", Lulei nói. Họ gặp nhau ở các buổi nhạc hội và
say mê cho cùng một đội bóng.

Tuy vậy Nguyễn Thị Lau từ Hellersdorf không cảm nhận được
nhiều về chuyện đó. Một bạn gái của chị đã cưới một
người Việt từ Tây Berlin. Từ sau khi cưới đến giờ Nguyễn
không gặp lại người bạn nữa. "Chồng cô ta không muốn,
cô ta giữ quan hệ với chúng tôi. Anh ta sợ phía Đông".
Để tránh gây ra ấn tượng là mình bị xúc phạm vì chuyện
đó, chị nói: "Ở phía Đông này có đủ người Việt
để tôi giao lưu".

Nguồn: <a
href="http://www.der-ueberblick.de/ueberblick.archiv/one.ueberblick.article/ueberblick6a1a.html">Tạp
chí Der Überblick</a>

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20130127/friederike-boge-berlin-van-chia-cat),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!

Dân Luận

Pages

Friederike Böge - Berlin vẫn chia cắt

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Copyright Text