Bạch Huỳnh Duy Linh - Giá trứng

Giá trứng gà đang là một chủ đề nóng được người tiêu
dùng quan tâm, xuất hiện trên trang nhất của các tờ báo có
ảnh hưởng lớn đến công chúng tại VN kể từ khi CP, một
công ty chăn nuôi của Thái Lan, tăng giá trứng trong một thời
gian ngắn vừa qua khiến thị trường trứng gia cầm trở nên
bất ổn dưới cái nhìn của những nhà quản lý thị trường
và báo chí, mặc dù dưới cái nhìn kinh tế học, đó là hiện
tượng đã được dự báo trước cách đây vài tháng.

Trong năm 2012, người nuôi gia cầm bị lỗ do giá gia cầm liên
tục đứng ở mức thấp hơn giá thành nhiều tháng trời khiến
cho việc tái đàn gặp nhiều khó khăn cộng với việc thức ăn
chăn nuôi liên tục tăng cao cao do giá các loại nguyên liệu
đầu vào của ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi là đậu
tương, ngô tăng cao đã đẩy chi phí sản xuất gia cầm tăng là
nguyên nhân khiến cho nguồn cung trứng gia cầm sụt giảm đẩy
giá trứng tăng cao.

Hiện tượng giá trứng tăng cao không chỉ xảy ra ở VN mà còn
xảy ra ở nhiều quốc gia khác trên thế giới. Tờ Telegraph
của Anh ngày 13/1 đưa tin: <a
href="http://www.telegraph.co.uk/foodanddrink/9798611/Egg-prices-up-40-per-cent.html"
target="_blank">Giá trứng đã tăng vọt 40% trong năm qua.</a>

<a href="http://ycharts.com/indicators/us_egg_price" target="_blank">Biểu
đồ giá trứng ở Mỹ</a> dựa trên số liệu của USDA cung cấp
cũng cho thấy sau một thời gian giảm giá, giá trứng đã tăng
trở lại kể từ giữa năm 2012

<center><img border="0" height="198"
src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjPZNA4RLhxpRma1X6HQ81jwGpr19C7vW9VgemS1cdHFjtJZyYHMv2xNulE0hMe_nk1_8P3njxGV0cilnukUKLU0eZbq65xtEYz9C1vkkT3aR9_6CjNLxwIsEXN0-x2BlXZP58zBRPuEWHj/s400/egg+price.JPG"
width="400"></center>
<center><i>Sau đợt giảm giá mạnh vào đầu năm 2012, giá trứng
đã tăng trở lại </i></center>

Trở lại Việt Nam, diễn biến của vụ việc bắt đầu khá
đơn giản, CP một công ty chuyên sản xuất các sản phẩm phục
vụ cho chăn nuôi, chiếm khoảng 16% thị phần trứng gà ở
Tp.HCM (số liệu do CP tính toán, số liệu do Sở Tài chính Tp.HCM
công bố là 30%) đã liên tục tăng giá bán trứng cho một số
hệ thống siêu thị của Tp.HCM trong một thời gian ngắn với
lý do mất cân đối cung – cầu. Theo phản ánh của báo chí,
trong một tuần CP đã tăng giá trứng liên tục 3 lần, khiến
giá trứng bán lẻ tăng vọt từ 2.000 đồng lên 3.000
đồng/quả, mức tăng 50%.

Điểm đáng chú ý đó là CP không phải là công ty duy nhất
tăng giá trứng, Emivest là công ty có thị phần lớn thứ hai
cũng tăng giá nhưng CP là công ty chiếm thị phần lớn nhất
nên đã bị "bêu tên" trước công luận để làm gương. Việc
tăng giá của CP đã vấp phải phản ứng khá dữ dội từ các
hệ thống siêu thị, đặc biệt nhất là từ phía chính quyền
Tp.HCM với sự hậu thuẫn của dư luận thông qua hai tờ báo có
số lượng phát hành lớn nhất cả nước là Tuổi Trẻ và
Thanh Niên.

Hệ quả của vụ việc này đó là CP bị hệ thống siêu thị
Saigon Co.op "tẩy chay" không mua trứng gia cầm và thương
hiệu bị thiệt hại khá nặng. Tuổi Trẻ, một tờ báo có
tính dân túy đã <a
href="http://tuoitre.vn/Kinh-te/530075/cp-ha-gia-trung-saigon-co-op-van-khong-mua.html"
target="_blank">nhiệt tình ủng hộ Saigon Co.op</a> thông qua một <a
href="http://tuoitre.vn/Chinh-tri-Xa-hoi/Thoi-su-suy-nghi/530272/quyen-choi-tu.html"
target="_blank">bài xã luận "đanh thép"</a> và cho đăng tải một
loạt ý kiến người tiêu dùng đòi "phản đối" và "đòi
trừng phạt" CP. Trong khi hồ hởi bảo vệ quyền lợi của
người sử dụng trứng gà, "một nửa ổ bánh mì" mà tác giả
bài xã luận trên Tuổi Trẻ không nhắc tới đó là quyền lợi
việc hàng vạn người nuôi gà đã bị lỗ trong suốt năm 2012
vừa qua. Vụ việc cho thấy tư duy kiểm soát giá cả thông
qua các biện pháp hành chính của các quan chức nhà nước vẫn
còn rất nặng nề, đáng buồn hơn nữa là các tờ báo lớn
như Tuổi Trẻ, Thanh niên lại ủng hộ việc kiểm soát giá cả
này mà không tìm hiểu rõ chuyện trứng gà tăng giá sau một
thời gian dài giảm giá là chuyện rất bình thường và hợp lý
trong một nền kinh tế thị trường. Trong buổi <a
href="http://www.thanhnien.com.vn/pages/20130117/ngay-18-1-cp-giam-gia-trung-ga-con-2-100-dong-qua.aspx">làm
việc với CP</a>, Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công thương) và
các sở, ban, ngành TP.HCM đưa ra "tối hậu thư" từ nay đến
hết ngày 17.1, nếu CP không giảm giá, CP sẽ bị xử lý theo
luật Cạnh tranh bởi "tội" lạm dụng vị trí thống lĩnh
thị trường gây thiệt hại cho khách hàng.

Dưới áp lực của chính quyền và dư luận, CP đã buộc phải
thừa nhận <a
href="http://tuoitre.vn/Kinh-te/529761/nghi-an-thoi-gia-trung.html"
target="_blank">tăng giá bất hợp lý </a>và giảm giá trứng
xuống còn 21.000 đồng/vỉ. Mặc dù thế, đại diện truyền
thông CP cho rằng mức giá này là giá sỉ, còn giá bán lẻ ở
thị trường còn tùy thuộc vào các cơ sở, cửa hàng bán lẻ.

Giả sử CP tăng giá trứng một cách bất hợp lý (theo quan
điểm của các quan chức phụ trách thị trường của Sở Công
thương) thì một hiện tượng tất yếu sẽ diễn ra đó là
người tiêu dùng sẽ tự động "tẩy chay" trứng gà CP bằng
cách mua trứng tại các siêu thị với giá rẻ hơn. Trên thực
tế thì hiện tượng này đã xảy ra khi những nhà bán lẻ
trứng đã đổ xô vào siêu thị mua trứng bình ổn với giá
23.500 đồng/vỉ mang ra thị trường bên ngoài bán với giá
32/000 đồng/vỉ để hưởng chênh lệch.

Chính "lòng tham" của các thương nhân sẽ làm cho giá
trứng giữa nơi cân bằng nhau. Khi đó, CP không bán được
trứng với giá cao sẽ tự động giảm giá trứng xuống nếu
không muốn trứng bị ế.

Nếu thực sự nguồn cung trứng dồi dào như các quan chức
phụ trách bình ổn giá cả của Tp.HCM công bố trên các phương
tiện thông tin đại chúng thì động tác duy nhất phải làm đó
là tăng cường lượng trứng đang dồi dào đó cho các siêu
thị, không cần hạn chế số lượng trứng bán ra (do xảy ra
hiện tượng thu gom trứng, các siêu thị đã hạn chế mỗi
người tiêu dùng chỉ mua được 1-2 vỉ/lần) thì thị trường
sẽ tự động điều tiết bằng cách chuyển trứng ở nơi "dư
thừa" sang nơi "khan hiếm" bằng tín hiệu giá cả.

Không giống các loại sản phẩm khác có thể dự trữ lâu
ngày, trứng gà là một loại hàng hóa khó có thể đầu cơ,
tích trữ do phải tiêu thụ ngay trong tuần, việc găm hàng nhằm
tăng giá bán là điều khó xảy ra. Việc một công ty có thị
phần khoảng 30% như CP (tạm tin vào con số của Sở Tài chính
Tp.HCM) có thể chi phối được giá cả của thị trường trứng
là vô lý.

Nếu nhìn vào tình hình chăn nuôi trong suốt năm 2012 sẽ thấy
giá trứng liên tục đứng ở mức thấp<a
href="http://nld.com.vn/20120914085638159p0c1014/nguoi-nuoi-ga-dang-lo-nang.htm">,
người chăn nuôi bị lỗ</a>, không có khả năng để tái đầu
tư. Việc người nuôi bỏ đàn khiến cho lượng cung sụt giảm
trong khi gần đến Tết, nhu cầu tiêu thụ trứng tăng cao khiến
cho cung – cầu mất cân bằng đẩy giá trứng tăng như lý
giải của CP là điều thường xuyên gặp phải trong nền kinh
tế thị trường. Giá trứng tăng cao sẽ là động lực để
khuyến khích người dân nuôi gà trở lại để đáp ứng nguồn
cung cho thị trường trong bối cảnh năm 2012 bị lỗ liên tục.

Sẽ là bất công với những người nuôi gia cầm, khi với mục
tiêu "ổn định giá cả", chính quyền "kiềm hãm" giá trứng ở
mức thấp một cách giả tạo với lý do bảo vệ người tiêu
dùng khiến cho những người sản xuất trứng gia cầm bị
thiệt hại. Việc thua lỗ của người chăn nuôi trước sau gì
cũng ảnh hưởng đến lợi ích của những người tiêu dùng,
nếu giá trứng vẫn tiếp tục được "bình ổn" ở mức
thấp một cách giả tạo bằng các biện pháp hành chính như ở
hiện tại, nhiều khả năng nguồn cung sẽ tiếp tục thiếu
hụt trong tương lai khi người nuôi gia cầm không muốn tiếp
tục nuôi vì không nhìn thấy lợi nhuận thì hiện tượng xếp
hàng, cấp quota để được mua trứng sẽ trầm trọng hơn trong
thời gian tới.

Hiện chưa thấy các nhà kinh tế học có tiếng về bảo vệ
thị trường không thấy lên tiếng về những sự việc can
thiệp vào thị trường một cách thô bạo như thế này.

<b>Update1</b>: Vietnamnet có một bài <a
href="http://vietnamnet.vn/vn/ban-doc-phap-luat/105377/khong-de-cong-ty-cp-long-hanh--lam-gia--trung-ga.html"
target="_blank">tổng hợp ý kiến bạn đọc</a> lên án CP rất gay
gắt. Độc giả Vietnamnet quên rằng người tiêu dùng có một
quyền rất lớn đó là quyền bỏ phiếu bằng tiền (your money,
your vote). Nếu bạn cảm thấy giá trứng CP quá cao, bạn có
quyền dùng tiền của mình để mua trứng của Ba Huân, trứng
của CP không bán được, công ty CP sẽ thua lỗ, đóng cửa,
thậm chí phá sản. Chỉ cần dùng money, bạn sẽ làm cho trứng
CP tự động giảm giá nếu không muốn rơi vào tình cảnh thua
lỗ. Ngoài ra, nếu bạn cảm thấy giá trứng gà rất cao, lợi
nhuận của CP khủng, bạn có thể chuyển sang việc nuôi gà
đẻ trứng kiếm lời như bạn đã phê phán CP có lợi nhuận
"khủng".



<b>Update 2:</b> Các bài báo phản ánh giá trứng tăng trên thế
giới

- Telegraph: <a
href="http://www.telegraph.co.uk/foodanddrink/9798611/Egg-prices-up-40-per-cent.html"
target="_blank">Egg prices up 40 per cent</a>

- Dailymail: <a
href="http://www.dailymail.co.uk/news/article-2262074/Shoppers-shelling-eggs-price-rockets-40-year.html"
target="_blank">Shoppers shelling out more for eggs as price rockets 40% in a
year</a>

- <a href="http://www.wtvy.com/news/headlines/5600321.html"
target="_blank">High Egg Prices</a>

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20130119/bach-huynh-duy-linh-gia-trung), một
số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời độc
giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận
có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng
dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!