Hà Sĩ Phu - 24 năm nhìn lại một bài viết

Đúng ngày này 24 năm về trước (2-9-1988), với chiếc máy chữ
cọc cạch tôi đã "xớ rớ" vào một lĩnh vực không chuyên
để hoàn thành bài triết luận xã hội đầu tiên "<a
href="http://danluan.org/node/1902">Dắt tay nhau, đi dưới tấm biển
chỉ đường của Trí tuệ</a>", bài viết đã dẫn tôi vào
một quãng đời mà tôi không bao giờ ngờ tới, mà hôm nay hồi
tưởng tôi cứ buồn cười một mình.

<h2>Xuất xứ của bài viết</h2>

Số là một hôm ngồi nghe Tuyên giáo Tỉnh ủy báo cáo chính
trị, chị Đặng Việt Nga, con gái Chủ tịch Trường Chinh bảo
tôi: Thỉnh thoảng nghe những ý kiến phân tích của anh về xã
hội tôi thấy sáng ra nhiều điều, anh nên nói lại một cách
hệ thống cho các bạn bè cùng nghe. Thế là, theo thói quen của
một giảng viên về Sinh học, tôi vẽ một sơ đồ ra tờ giấy
"croquis" cỡ lớn với các ô vuông và các mũi tên (xem phụ
lục), chứng minh rằng nếu <em><strong>xuất phát từ quan điểm
giai cấp Mác-xít cực đoan thì không thể đến cái đích Cộng
sản mơ ước, mà nửa chừng nhất định sẽ gặp bế tắc, xã
hội thoái hóa, bạo lực và dối trá ngự trị, dùng PHƯƠNG
TIỆN sai thì không thể đến được MỤC ĐÍCH, phải thay tấm
biển chỉ đường duy ý chí của Mác bằng tấm biển chỉ
đường của TRÍ TUỆ…</strong></em> (Trong khi theo các nhà Tuyên
huấn lúc ấy thì chủ nghĩa Xã hội đang thành công rực rỡ,
Liên xô đã xây dựng xong XHCN và bước vào giai đoạn Cộng
sản, tiếp theo là Cộng hòa dân chủ Đức và Rumani cũng vậy).

Buổi "báo cáo khoa học" hôm ấy có nhà thơ Bùi Minh Quốc,
có hai nhà nghiên cứu văn học Hoàng Ngọc Hiến và Phạm Vĩnh
Cư…

Sau đó bạn bè yêu cầu tôi viết ra thành bài và gửi đến
các nơi có trách nhiệm. Hồi âm của Hội Nhà văn Việt Nam,
Tạp chí Sông Hương, nhà văn Ma Văn Kháng…rất tán thưởng,
coi đây là những phát hiện khoa học để đóng góp cho xã
hội… Nhưng chẳng bao lâu những đòn phản kích về lý luận
bắt đầu giáng xuống suốt 2 năm trời. Tạp chí Sông Hương
số 37 đã lên khuôn bài lại bị bóc ra, ông Ủy viên Bộ Chính
trị Đào Duy Tùng đi nói chuyện khắp nơi về "một bài lý
luận phản động", báo Nhân dân, Quân đội nhân dân, Tuổi
trẻ, tạp chí Thông tin lý luận, tạp chí Giáo dục lý luận,
tạp chí Triết học, tạp chí Cộng sản, Triết gia Trần Đức
Thảo… liên tiếp đăng các bài phê phán. Nặng ký nhất (về
chính trị) là hai tài liệu của Trung ương ĐCSVN là "<em>Nêu
cao tính chiến đấu chống mọi hoạt động phá hoại về tư
tưởng</em>" và "<em>Đề cương giới thiệu Dự thảo cương
lĩnh xây dựng chủ nghĩa xã hội trong thời kỳ quá độ</em>"
đã dành nhiều trang phê phán Hà Sĩ Phu là kẻ phá hoại về tư
tưởng.

Ở trong nước tất nhiên không nơi nào dám đăng, chỉ chuyền
tay, nhưng GS Nguyễn Ngọc Lan và các bạn ở Pháp đã đưa lọt
ra nước ngoài và bài viết đã được đăng và phổ biến
rộng rãi.

Ấy thế là cái bút danh Hà Sĩ Phu bị cuộc đời đẩy vào
vòng chính trị, thành "nhân vật chính trị" mà khi ấy, nói
vô phép hắn chỉ là anh nhà giáo khoa học tự nhiên hiền lành
và nhút nhát, cả đời chỉ biết bục giảng và phòng thí
nghiệm, không biết và không liên quan gì, dù chỉ chút xíu,
với những thứ "chính trị chính em"!

<h2>Thuở ấu trĩ</h2>

Tại sao tôi lấy làm buồn cười? Tự cười mình và cười cho
cả một hệ thống chính trị: một bên thì chỉ quen chuyện
khoa học, một bên thì ngớ ra và cuống lên trước một phản
biện bất ngờ, đến nỗi trông gà hóa cuốc. Đôi bên cùng
ấu trĩ. Hồi ấy làm gì có Internet, tôi cũng chẳng biết thế
giới đã phê phán Mác-Lê ra sao, tất cả nhận thức chỉ rút
ra từ trong đầu, với những lô-gích và kiến thức của các
môn Toán-Lý-Hóa-Sinh mà mình tích lũy được. Nhưng khổ nỗi
cái lô-gích khoa học trừu tượng, duy lý và khúc chiết có
thể dẫn ta đến ngay cái gốc của chân lý (một cách tương
đối) mà không cần sự trải nghiệm đầy đủ trong thực tế.
Vì chỉ cốt bộc lộ những lô-gích cơ bản thuần túy khoa
học, tôi chưa cần đi vào chi tiết để mổ xẻ những thực
tế chính trị như đánh giá thế nào về Cách mạng tháng Tám
và hai cuộc chiến tranh với Pháp và Mỹ, đánh giá thế nào
về ưu khuyết của ĐCSVN, về nhân vật lịch sử Hồ Chí
Minh…, nên cứ tạm dùng những đánh giá chính thống đang lưu
hành. Tóm lại <em><strong>chưa thể gọi đó là một bài nghị
luận chính trị đúng nghĩa. Nhưng vì chạm đến cái gốc của
Chủ nghĩa là điểm tối kỵ lúc bấy giờ nên bài viết lập
tức bị chính trị hóa</strong></em>, có tác giả đã khẳng
định Hà Sĩ Phu phải là tên một tổ chức có mục đích chính
trị nguy hiểm.

<h2>Lúc đầu nhà nước còn dùng lý luận để đối phó với
lý luận</h2>

Vì không báo nào đăng bài "Dắt tay nhau…" ấy, nhưng Nhà
nước lại đăng hơn hai mươi bài phê phán nên ông Bùi Tín
gọi tình trạng ấy là "Xích tay đối thủ rồi thách
đấu". Kể cũng bất công, nhưng so với cách ứng xử của
nhà nước chuyên chính với những người bất đồng chính
kiến sau này thì sự ứng xử lúc ấy còn phần nào tử tế và
nghiêm túc! Vì dù sao lúc ấy Nhà nước còn dùng lý luận công
khai để chống lại lý luận. Chỉ sau khi thấy vũ khí lý luận
chính thống tỏ ra bất lực, Nhà nước mới chuyển sang
"đối thoại" bằng Công an. Đến bài thứ ba của tôi (bài
"Chia tay Ý thức hệ") thì Nhà nước không dùng lý luận
nữa, mà dùng kịch bản "tông xe giật túi" và tặng luôn cho
một năm tù. Cứ thế, những nhà bất đồng chính kiến càng
về sau càng bị trừng trị nặng nề hơn mà trường hợp Cù
Huy Hà Vũ,Trần Huỳnh Duy Thức…là những ví dụ nặng nề
rất điển hình.

<h2>24 năm dư luận xã hội đã trưởng thành</h2>

Bài viết từ năm Mậu Thìn (1988), trải qua Canh Thìn 2000, nay là
Nhâm Thìn 2012, hai mươi bốn năm đầy biến động. Sau khi Liên
xô và Đông Âu tan rã (1989-1990) thì thời kỳ yên bình của các
nước Cộng sản còn lại cũng chấm dứt. Gắng "ổn định"
đến 2012 thì mọi chân tướng cũng bị phơi trần , đặc biệt
vấn đề nền độc lập nửa vời của Việt Nam có nguy cơ bị
Trung Quốc thanh toán nốt là chủ đề mà trước đây hoàn toàn
bị phong kín thì nay cũng phơi bày trước thanh thiên bạch
nhật.

Hoạt động chính trị chẳng qua là sử dụng được sức mạnh
của quần chúng, là điều khiển được tâm lý của đám
đông. Việt Nam vốn thiếu vắng một giới "Trí thức chính
trị" nên quần chúng cũng nông nổi. Vì nông nổi nên đang
lúc bức xúc vì bị Pháp đô hộ liền bị "xui dại" mà
nóng vội, nô nức chạy theo một chủ nghĩa hoang tưởng để
bây giờ "xôi hỏng bỏng không". Nay nhờ có thế giới văn
minh, mọi màn bí mật đều bị vén lên, dân mới khôn ra
nhiều, khôn rất nhiều. Về thần tượng "Cha già dân tộc"
chẳng hạn (như một điểm tựa có tính sống còn của tư duy
cũ) nay đã có <a
href="http://danlambaovn.blogspot.com/2012/08/nhung-su-that-khong-choi-bo-phan-14-ai.html#.UDJWGERhNBo">hàng
xê-ri những bài đúc kết</a> để tham khảo và sàng lọc, để
có cái nhìn đa chiều tiếp cận sát hơn với sự thật.

Một ví dụ khác: Hiện nay tâm lý quần chúng đang rất bức
xúc trước nạn tham nhũng, nạn nội xâm đến mức dã man, thì
việc bắt trùm sò "bầu Kiên" quả đã gõ trúng tâm lý đang
dồn nén ấy, nếu như trước đây thì quần chúng đã nức
lòng hò reo hy vọng vào "chuyên án" này. Nhưng không, lập
tức trên <a
href="http://basamnews.com/blog/2012/08/23/1220-chuyen-an-chinh-tri-bao-ve-che-do">trang
Anhbasam</a> (23/8/2012) đã có lời bình ngắn gọn về 3 khả năng
trước sự phân hóa của các phe phái:

<ol><li>Ủng hộ "chuyên án" để bảo vệ đảng, bảo vệ
chế độ, cùng "bạn vàng môi răng" dắt tay nhau tiến tới
<span class="underlined-text">liên bang Trung Cộng XHCN trá
hình</span>?</li>

<li>Hay theo ảo vọng <span class="underlined-text">một nhà nước tư
bản hoang dã độc tài kiểu Nga hậu Xô Viết của Putin</span>?
(Cộng sản biến tướng).</li>

<li>Hay đấu tranh cho <span class="underlined-text">một nhà nước
pháp quyền, dân chủ thực sự</span>, của Dân, vì Dân?</li></ol>

Trong ba khả năng ấy chỉ hai khả năng đầu (tức hai khả năng
xấu, từ hai phe trong đảng) đã bày ra trước mắt, với bàn
tay của ngoại xâm Đại Hán lấp ló phía sau. Vậy dân phải
làm gì để xuất hiện khả năng thứ ba, khi mà số đông đã
bị thất vọng kéo dài và trở nên thực dụng chán chường vô
cảm, khi mà rất có thể hai phe trong đảng kia sẽ thỏa hiệp
để phân chia quyền lực và cùng nhau chống lại ước vọng
dân chủ của nhân dân? Xem thế đủ biết trí thức và dân
chúng ngày nay đã khôn ra nhiều, đã đi guốc trong bụng các phe
nhóm trong trò xiếc bán mua quyền lực. Muốn lợi dụng tâm
trạng bức xúc đơn giản của đám đông, dùng một lý thuyết
mị dân để thực hiện ý đồ riêng không phải dễ dàng như
hồi Việt Minh nữa.

Cuối cùng, sau hơn 20 năm, trong nước cũng đã có 3 blogger công
khai đăng bài "<em>Dắt tay nhau…</em>" của HSP! (blogger Huỳnh
Ngọc Chênh, Nguyễn Hữu Quý và Phùng Hoài Ngọc). Tôi tin rồi
sẽ được công khai cả bài "<em><a
href="http://danluan.org/node/2174">Chia tay Ý thức hệ</a></em>",
bởi trong thực tế thì Ý thức hệ Mác-xít hoang tưởng chỉ
còn như cái xác không hồn, không còn ruột gan tim óc, đứng
hờ làm chiếc bình phong chờ một ngày đẹp trời để đào
sâu chôn chặt mà thôi. Dù bị trăm ngàn lực cản của con
người, lịch sủ vẫn lầm lì bước tới.

Thế là, hai mươi bốn năm từ lúc bắt đầu phô bày ý kiến
phản biện, tôi đã được bổ sung và tiếp sức rất nhiều
từ mạng Internet toàn cầu và từ các thế hệ thức tỉnh đang
hình thành đội ngũ, ngày càng gắn bó hơn với các diễn biến
chính trị để cụ thể hóa những nhận thức khoa học mà lúc
đầu mới chỉ khái quát sơ lược.

H.S.P (nhân ngày 2-9-2012)

<h2>PHỤ LỤC</h2>

<center><img src="http://danluan.org/files/u1/sub02/clip_image0023.jpg"
width="235" height="335" alt="clip_image0023.jpg" /></center>
<center><em>Sơ đồ minh họa</em></center>

<center><center><img
src="http://danluan.org/files/u1/sub02/clip_image0043.jpg" width="230"
height="335" alt="clip_image0043.jpg" /></center></center>
<center><em>Bài báo của GS Trần Đức Thảo (trang đầu trong 7
trang)</em></center>


<h2>Danh mục những tài liệu phê phán bài " Dắt tay nhau...":</h2>

(<em>Những tài liệu này tổng cộng dài hàng trăm trang, ở đây
tạm chỉ ghi danh mục và xuất xứ những tài liệu chính</em>)

1) "Tấm biển chỉ đường" lộn ngược. -
Thuận Thành, báo Nhân Dân ngày 25/6 và 26/6/1990.

2) Đâu là cái nhìn tinh tường hơn Mác? - Thuận Thành, báo
Tuổi Trẻ ngày 30/6 và 3/7/1990.

3) Cái gì quyết định sự tiến hóa của nhân loại? - Lưu văn
Kiền, báo Quân đội Nhân dân ngày 9/7 và 10/7/1990.

4) Dưới tấm biển chỉ đường của trí tuệ là đi theo sự
lãnh đạo đúng đắn của giai cấp công nhân và đảng Cộng
sản. - Quang Cận, báo Nhân Dân

5) Chủ nghĩa Mác-Lênin vẫn là kim chỉ nam của chúng ta. -
Nguyễn văn Trung, phó Gs.triết. Tạp chí Giáo dục lý luận số
6 / 1990.

6) Về cái gọi là "nghịch lý" của chủ nghĩa xã hội. - Hồ
Văn. Tạp chí Giáo dục lý luận số 6 / 1990.

7) Để tìm ra cái "điểm nút" trong mớ bòng bong. - Đỗ khánh
Tặng. Tạp chí Giáo dục lý luận số 6 / 1990.

8) Về cái gọi là "duy lý" và "duy lợi". - Như Anh. Tạp chí
Giáo dục lý luận số 6 / 1990.

9) Trí tuệ và đấu tranh giai cấp trong lịch sử tiến hóa của
nhân loại. - Lưu Văn. Tạp chí Giáo dục lý luận số 7 / 1990.

10) Về vấn đề đấu tranh giai cấp. - Hoàng Văn. Tạp chí Giáo
dục lý luận số 7 / 1990.

11) Nêu cao tính chiến đấu chống mọi hoạt động phá hoại
về tư tưởng. - Ban văn hóa-tư tưởng Trung ương Đảng Cộng
sản Việt nam.

12) Đề cương giới thiệu Dự thảo cương lĩnh xây dựng chủ
nghĩa xã hội trong thời kỳ quá độ. - (trang 31) Đào duy Tùng.
Tài liệu lưu hành nội bộ.

13) Về người trí thức trong "Đám cưới không có giấy giá
thú". - Lê thành Nghị. Báo Nhân Dân ngày...

14) Chủ nghĩa Duy lý đã lỗi thời. - Tạp chí Thông tin lý
luận.

15) Giới trí thức và vấn đề nhận thức trong chủ nghĩa xã
hội (Trao đổi với tác giả bài "Dắt tay nhau..." ). - Vũ nhật
Khải, PTS triết học. Tạp chí Cộng sản số 11-1990.

16) Chủ nghĩa Mác-Lênin và học thuyết đấu tranh giai cấp trong
bước đầu lịch sử cách mạng Việt nam. - Lê Sỹ Thắng, phó
Giáo sư Viện Triết. Tạp chí Triết học số 3 tháng 9-1990.

17) Cơ sở của sự nhận chân các giá trị. - Nguyễn văn Huyên,
PTS triết học. Tạp chí Triết học số 3 tháng 9-1990.

18) Khủng hoảng, nghịch lý và một số bài học về nhận
thức khoa học. - Vũ văn Viên, PTS triết học. Tạp chí Triết
học số 3 tháng 9-1990.

19) Cái gọi là "Tấm biển chỉ đường của Trí tuệ" đi
ngược với tư duy biện chứng của lý trí. (<a
href="http://www.talawas.org/talaDB/suche.php?res=10261&rb=0301">lưu tại
đây</a>) - Trần Đức Thảo, Giáo sư triết học. Tạp chí Cộng
sản số 2 /1991.

20) Học thuyết Mác-Lênin và thời cuộc.

Nhiều tác giả , nhà xuất bản Sự thật, 1991 .

vân vân...

<em><strong>Tác giả gửi trực tiếp cho BVN</strong></em>

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/14083), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét