<div class="special_quote"><strong>Lời tòa soạn Dân Luận:</strong>
Bản dịch này được Tqvn2004 thực hiện cách đây 3 năm, đăng
trên diễn đàn X-cafevn.org phiên bản 1. Nhân có cuộc tranh luận
về Con đường Việt Nam, xin đăng lại để độc giả tham
khảo.
<strong>Lời tòa soạn X-cafe:</strong> Xin giới thiệu tới độc
giả chủ nghĩa dân chủ xã hội, một chủ nghĩa được coi là
kết tinh được tinh hoa của các chủ nghĩa tư bản và chủ
nghĩa xã hội. Chủ nghĩa này đã và đang được thực hiện
thành công ở các nước Bắc Âu, đem lại cuộc sống ấm no và
bình đẳng cho người dân ở đây. Hi vọng rằng đây sẽ là
một giải pháp trung gian cho những người cộng sản và dân
chủ!</div>
Dân chủ xã hội (Social democracy) là một ý thức hệ chính trị
xuất hiện từ cuối thế kỷ 19 từ chủ nghĩa xã hội
(Socialism). Không giống như chủ nghĩa xã hội, với mục tiêu
thay thế toàn bộ chủ nghĩa tư bản (Capitalism), chủ nghĩa dân
chủ xã hội nhắm tới cải tạo chủ nghĩa tư bản để loại
bỏ những bất bình đẳng của chủ nghĩa này.
<div class="boxright200"><div class="quotebody"><div class="quoteopen"><img
class="quoleft" src="/misc/quoleft.png"/></div>Không giống như chủ
nghĩa xã hội, với mục tiêu thay thế toàn bộ chủ nghĩa tư
bản (Capitalism), chủ nghĩa dân chủ xã hội nhắm tới cải
tạo chủ nghĩa tư bản để loại bỏ những bất bình đẳng
của chủ nghĩa này... <img class="quoright" src="/misc/quoright.png"/>
<br class="quoteclear"></div></div>
Quốc tế Xã hội Chủ nghĩa (Socialist International hay SI) -- một
tổ chức toàn cầu của các đảng dân chủ xã hội (social
democracy) và xã hội dân chủ (democratic socialist) -- định nghĩa
chủ nghĩa dân chủ xã hội như một hình thức lý tưởng của
nền dân chủ, với khả năng giải quyết những vấn đề xảy
ra trong chủ nghĩa tư bản không có sự điều chỉnh. Quốc tế
Xã hội nhấn mạnh các nguyên tắc sau đây: Thứ nhất, <em>Sự
tự do</em> -- không chỉ có tự do cá nhân, mà cả tự do khỏi
sự phân biệt đối xử và tự do khỏi sự phụ thuộc vào
chủ sở hữu tư liệu sản xuất và những người lãnh đạo
độc đoán. Thứ hai, <em>Sự bình đẳng và công bằng xã
hội</em> -- không chỉ trước pháp luật mà còn bình đẳng về
kinh tế và văn hóa nữa, và bình đẳng về cơ hội cho mọi
người, kể cả những người có khuyết tật về thân thể,
tinh thần hay khả năng hòa nhập xã hội. Cuối cùng, <em>Sự
đoàn kết</em> -- đoàn kết và có tình thương đối với những
nạn nhân của sự bất công và bất bình đẳng. Xem thêm Bản
tuyên bố Các nguyên tắc của Quốc tế Xã hội <a
href="http://www.socialistinternational.org/4Principles/dofpeng2.html">ở
đây</a>!
Các đảng dân chủ xã hội có nguồn gốc ban đầu từ những
người theo chủ nghĩa xã hội dân chủ (democratic socialists) và
những người theo chủ nghĩa xã hội cách mạng (revolutionary
socialists) như Rosa Luxemburg và Vladimir Lenin. Sau chiến tranh thế
giới lần thứ nhất và cuộc cách mạng Nga, dân chủ xã hội
trở nên gắn bó trực tiếp với con đường
không-sử-dụng-cách-mạng.
<div class="boxleft220"><img
src="http://img165.imageshack.us/img165/5809/leninai1.jpg" /><div
class="textholder">Vladimir I. Lenin - một người theo chủ nghĩa xã
hội cách mạng</div></div>
Thuật ngữ "Dân chủ xã hội" còn có thể hiểu như một loại
xã hội đặc biệt mà những nhà dân chủ xã hội ủng hộ.
<h2>Các đảng chính trị dân chủ xã hội</h2>
Các đảng chính trị dân chủ xã hội tồn tại ở nhiều quốc
gia dân chủ, và được tìm thấy ở Châu Âu, Canada, Úc, New
Zealand và các nơi khác. Trong nửa đầu thế kỷ 20, các đảng
như Đảng Lao Động (Anh), Đảng SPD (Đức) và Đảng Lao Động
(Úc) đã từng cổ vũ cho cách chính sách như luật lao động
mạnh hơn, công hữu hóa các ngành công nghiệp chủ yếu, và
hỗ trợ phúc lợi xã hội lớn. Đa số các đảng dân chủ xã
hội Châu Âu là thành viên của Đảng Xã hội Châu Âu, đây là
một trong những đảng chính trị ở tầm châu lục, và hầu
hết các đảng dân chủ xã hội là thành viên của tổ chức
Quốc tế Xã hội (SI) - là hậu thân lịch sử của Quốc tế
Thứ Hai (Second International).
Trong nửa sau của thế kỷ 20, đa số đảng dân chủ xã hội
từ bỏ các chính sách kinh tế xã hội chủ nghĩa, và chủ
nghĩa xã hội nói chung. Nhiều nhà dân chủ xã hội hiện đại
còn mở rộng mục tiêu của mình để bao gồm các khía cạnh
như bình đẳng giới, bình đẳng sắc tộc và chủ nghĩa đa
văn hóa (multiculturalism).
Kể từ những năm 1980, một số đảng dân chủ xã hội đã
tiếp nhận các chính sách ủng hộ một nền kinh tế được
điều tiết nhẹ và nhấn mạnh vào bình đẳng cơ hội (equality
of opportunity) thay vì bình đẳng thu nhập (equality of outcome) như
một chỉ dấu cho bình đẳng xã hội. Xu hướng này, được
biết tới dưới cái tên "Con đường Thứ ba" (Third Way), gây ra
rất nhiều tranh cãi trong nhóm cánh tả, nhiều người trong đó
cho rằng các đảng theo Con đường Thứ ba (như đảng Lao Động
Mới ở Anh) đã "bán rẻ" mình cho hệ tư tưởng bảo thủ, và
không còn là dân chủ xã hội - hoặc thậm chí không còn là
cánh tả nữa.
<h2>"Xã hội dân chủ" khác với "Dân chủ xã hội"</h2>
Dân chủ xã hội thường được phân biệt với chủ nghĩa xã
hội dân chủ trên cơ sở rằng phần lớn những người theo
Dân chủ Xã hội sẽ bằng lòng với một xã hội có sự pha
trộn giữa các thành tố của chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa
tư bản; trong khi các nhà Xã hội Dân chủ sẽ đặt mục tiêu
thiết lập, bằng phương pháp dân chủ, một xã hội XHCN với
nền kinh tế XHCN đầy đủ. Một số nhà quan sát cho rằng, các
nhà xã hội dân chủ chẳng qua là các nhà dân chủ xã hội
cánh tả (cấp tiến), và ngược lại, nhiều nhà dân chủ xã
hội công khai công nhận rằng mình chịu sự ảnh hưởng của
chủ nghĩa Marx, và tranh luận chính trị trên cơ sở mà nhiều
người theo chủ nghĩa Marx chân chính có thể nhận ra.
Một số đảng và cá nhân thuộc xã hội dân chủ có thể
được xếp vào hạng dân chủ xã hội; và ngược lại. Cách
dùng từ sai lầm này được sử dụng vì lý do lịch sử.
Nhiều đảng dân chủ xã hội đã tìm cách tách mình ra khỏi
đảng xã hội dân chủ, đặc biệt với sự xuất hiện của
phong trào <em>Con đường Thứ ba</em>. Một số nhà xã hội dân
chủ vẫn còn liên hệ mình với các đảng dân chủ xã hội.
<h2>Lịch sử</h2>
<h3>Trước chiến tranh - Dân chủ xã hội và chủ nghĩa Marx </h3>
Nhiều đảng trong nửa sau của thế kỷ 19 tự nhận mình là
dân chủ xã hội, ví dụ như Liên đoàn Dân chủ Xã hội (SDF)
của Anh, và Đảng Lao động Dân chủ Xã hội Nga. Trong hầu
hết các trường hợp, những tổ chức này là các nhóm xã hội
cách mạng (revolutionary socialist) hoặc theo chủ nghĩa Marx, những
người không chỉ tìm cách giới thiệu chủ nghĩa xã hội, mà
còn cả dân chủ cho các quốc gia không có dân chủ.
Dòng chảy dân chủ xã hội hiện đại xuất hiện qua sự đổ
vỡ bên trong phong trào xã hội chủ nghĩa vào đầu thế kỷ 20,
giữa hai nhóm có hai cách nhìn khác nhau về lý tưởng của Karl
Marx. Nhiều phong trào có liên quan khác, bao gồm chủ nghĩa hòa
bình (pacifism), chủ nghĩa vô chính phủ (anarchism) và phong trào
công đoàn (syndicalism), xuất hiện đồng thời vào lúc đó
(thường là tách ra từ những phong trào xã hội chủ nghĩa,
nhưng cũng có cái bắt đầu từ những lý thuyết mới) và có
những lý do phản đối khác nhau đối với chủ nghĩa Marx.
Những nhà dân chủ xã hội, chiếm đa số những người theo xã
hội chủ nghĩa lúc đó, đã không phản đối Marx (trên thực
tế họ cho rằng mình đang đi theo con đường của Marx), nhưng
muốn <em>thay đổi</em> nó theo một cách nào đó và giảm bớt
sự phê phán của mình với chủ nghĩa tư bản. Họ cho rằng
chủ nghĩa xã hội cần đạt được thông qua "tiến hóa" hơn
là "cách mạng". Quan điểm này gặp phải sự phản đối dữ
dội từ phía những người theo chủ nghĩa xã hội cách mạng,
người cho rằng mọi cố gắng thay đổi chủ nghĩa tư bản sẽ
thất bại, bởi chính người có tư tưởng thay đổi sẽ dần
dần bị hư hỏng và trở thành tư bản bóc lột.
<div class="boxright220"><img
src="http://img523.imageshack.us/img523/7169/rosayl3.jpg" /><div
class="textholder">Rosa Luxemburg - một nhà chính trị học theo chủ
nghĩa Marx người Ba Lan</div></div>
Bất chấp quan điểm khác biệt, những nhà cải cách và cách
mạng vẫn giữ đoàn kết cho tới khi chiến tranh thế giới
thứ nhất nổ ra. Cuộc chiến trở thành cọng rơm cuối cùng
đưa căng thẳng giữa hai bên lên đến điểm tan vỡ. Những
nhà xã hội cải cách hỗ trợ chính quyền quốc gia của mình
trong cuộc chiến, một điều được coi là "sự phản bội giai
cấp lao động" đối với các nhà xã hội cách mạng (bởi vì
nó phản bội nguyên tắc rằng các công nhân của mọi quốc gia
cần phải đoàn kết lật đổ chủ nghĩa tư bản, và trên
thực tế thường những tầng lớp thấp là người bị gửi
vào cuộc chiến, để chết - làm trì hoãn sự nghiệp vĩ
đại). Những tranh luận dữ dội xảy ra trong các đảng xã
hội chủ nghĩa, ví dụ giữa Eduard Bernstein (xã hội cải cách)
và Rosa Luxemburg (xã hội cách mạng) nổ ra trong đảng SPD ở
Đức. Cuối cùng, sau cuộc cách mạng Nga năm 1917, hầu hết các
đảng chủ nghĩa xã hội trên thế giới đều rạn nứt. Những
nhà xã hội cải cách thường giữ tên "dân chủ xã hội", trong
khi các nhà xã hội cách mạng bắt đầu gọi mình là "cộng
sản" (Communism), và ngay sau đó tạo ra phong trào cộng sản
hiện đại.
Kể từ những năm 1920, sự khác biệt về học thuyết giữa hai
nhóm dân chủ xã hội và cộng sản ngày càng tăng (và ngay cả
những người cộng sản cũng không thống nhất được con
đường nào sẽ dẫn họ tới xã hội cộng sản).
<h3>Sau chiến tranh - dân chủ xã hội và xã hội dân chủ </h3>
Theo sau sự phân đôi của dân chủ xã hội và chủ nghĩa cộng
sản, dân chủ xã hội tiếp tục phân chia, giữa những người
vẫn còn tin rằng cần phải xóa bỏ chủ nghĩa tư bản (mà
không qua bạo lực cách mạng) và thay thế nó bằng một hệ
thống xã hội chủ nghĩa thông qua biện pháp dân chủ; và
những người tin rằng chủ nghĩa tư bản có thể duy trì nhưng
cần có những điều chỉnh và nâng cao, ví dụ như công hữu
hóa những lĩnh vực kinh doanh lớn, thực hiện các chương trình
xã hội (như giáo dục và ý tế công cộng...) và tái phân
phối thu nhập qua hệ thống phúc lợi quốc gia (welfare state) và
đánh thuế lũy tiến. Cuối cùng đa số các đảng dân chủ xã
hội đi theo hướng thứ hai, và trong thời kỳ tiền thế chiến
thứ hai, đã từ bỏ những lời hứa hẹn xóa bỏ tư bản chủ
nghĩa. Lấy ví dụ, năm 1959, đảng SDP của Đức đưa ra chương
trình Godesberg, từ bỏ đấu tranh giai cấp và chủ nghĩa Marx.
<div class="boxleft200"><div class="quotebody"><div class="quoteopen"><img
class="quoleft" src="/misc/quoleft.png"/></div>Dân chủ xã hội thường
được phân biệt với chủ nghĩa xã hội dân chủ trên cơ sở
rằng phần lớn những người theo Dân chủ Xã hội sẽ bằng
lòng với một xã hội có sự pha trộn giữa các thành tố của
chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư bản; trong khi các nhà Xã
hội Dân chủ sẽ đặt mục tiêu thiết lập, bằng phương pháp
dân chủ, một xã hội XHCN với nền kinh tế XHCN đầy đủ.<img
class="quoright" src="/misc/quoright.png"/> <br
class="quoteclear"></div></div>
Ở Italy, có đảng Dân chủ Xã hội khá đặc biệt, trên thực
tế nó đại diện cho làn sóng cực tả trong ý thức hệ dân
chủ xã hội quốc tế. Đảng Dân chủ Xã hội Italy trên thưc
tế được thành lập vào năm 1947 và từ năm 1948 vị trí của
đảng là "liên minh trung lập". Kể từ sau cuối những năm 1980,
các đảng dân chủ xã hội khác đã chấp nhận "Con đường
Thứ ba", -- trên lý thuyết hoặc thực tiễn. Những nhà dân
chủ xã hội hiện đại thường thích một nền kinh tế pha
trộn (mixed economy), trong đó đa phần là tư bản nhưng với
chính phủ đóng vai trò cung cấp một số dịch vụ xã hội.
Nhiều đảng dân chủ xã hội đã chuyển điểm nhấn của mình
từ mục tiêu ban đầu là công bằng xã hội sang quyền con
người và các vấn đề môi trường. Trong vấn đề này, họ
đang gặp những thách thức ngày càng tăng từ Greens, những
người coi hệ sinh thái là cơ sở quan trọng của hòa bình, và
yêu cầu thay đổi các biện pháp cung cấp tiền tệ và trao
đổi hàng hóa an toàn nhằm đảm bảo tính toàn vẹn của hệ
sinh thái. Đặc biệt ở Đức, những người theo Green, Dân chủ
xã hội và các đảng cánh tả khác đã hợp tác tạo thành
"Liên minh Đỏ-Xanh" (Red-Green Alliances). Điều này cũng không
phải là lạ ở Nauy, mặc dù đảng "green" thường là đảng
trung lập hoặc được che chở bởi đảng trung lập.
(còn tiếp)
<strong>Nguồn:</strong> <a
href="http://en.wikipedia.org/wiki/Social_democracy">Từ điển Bách khoa
Toàn thư Wikipedia</a>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/13177), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét