không để lại được một công trình kiến trúc nào khả dĩ.
Công trình kiến trúc cổ có giá trị duy nhất ở Việt Nam là
Tháp Chăm. Trong thực tế, các vua chúa Việt đã không đủ sa
hoa để có thể xây dựng được những công trình "để
đời", ngược lại, nền văn minh Việt được tạo thành từ
văn minh làng xã. Nhưng ngay cả cái văn minh làng xã đó ngày nay
cũng khó mà tìm được. Lịch sử Việt Nam chứng kiến sự phá
hoại không chỉ của các công trình kiến trúc mà cả của nền
văn hóa phi vật thể. Người Việt hiện nay mất gốc. Và chúng
ta đang loay hoay đi tìm gốc, của mình hoặc của người khác.
Theo sử sách, thì sự phá hoại về kiến trúc và văn hóa lớn
nhất của người nước ngoài là bởi giặc Minh vào đầu thế
kỷ 15. Sau đó chỉ có chúng ta phá của ta. Điển hình là việc
tàn phá đền chùa vào những năm 50 thế kỷ 20, cùng với nó
là toàn bộ hệ thống tâm linh trong các làng xã Việt ở miền
Bắc. Thay vào đó, nhiều người tin tưởng vào một <em>Thiên
đường Cộng sản</em>. Tất cả những người sinh ra ở miền
Bắc từ những năm 1940 trở về sau được hưởng một nền
giáo dục vô thần. Các hiện tượng thiên nhiên được giải
thích trên cơ sở khoa học. Thần, Phật, Bụt, Chúa, Ngọc
Hoàng, Thượng Đế đều thuộc về truyện cổ tích. Niềm tin,
thứ mà bất kỳ một người nào trên thế giới này cũng cần,
bấy giờ là <em>Niềm tin Cộng sản</em> – tới một ngày nào
đó, không cần phải chết, họ cũng được lên Thiên đường,
Thiên đường Cộng sản, ở đó người ta làm theo khả năng và
hưởng theo nhu cầu.
Tuy nhiên, với sự sụp đổ của phe XHCN thì Thiên đường
Cộng sản ngày càng xa vời. Niềm tin Cộng sản cũng ngày càng
mai một. Tới giờ thì có thể khẳng định không còn ai có
niềm tin đó nữa, trừ số ít người trên 80 tuổi. Con người
không thể sống thiếu niềm tin. Sau một thời gian dài tin
tưởng vào những giá trị nhập khẩu, chúng ta quay trở lại
tìm về cội nguồn. Tôi không am hiểu lịch sử Việt Nam lắm
nhưng quả thật tôi không tìm thấy trong sách sử đã đọc nào
một tư liệu nào về một thời kỳ thay đổi tư tưởng giống
như những gì đang xảy ra ở Việt Nam trong khoảng hơn 20 năm
lại đây. Người ta tìm về cội nguồn bằng cách xây lại
những đền chùa đã bị phá hủy, tân trang lại những đền
chùa mục nát, rồi xây thêm những đền chùa hoành tráng, to
chưa từng có trong lịch sử nước Việt. Tăng lữ ngày nay giàu
hơn tăng lữ cuối thời Trần, thời kỳ thịnh hành và bê bối
nhất của đạo Phật ở Việt Nam. Người ta cũng cố gắng xây
dựng lại nền văn hóa làng xã, với những lễ hội cổ
truyền đã bị quên lãng từ hơn năm chục năm. Dường như
tất cả những thành quả về văn hóa và tư tưởng mà cuộc
cách mạng XHCN xây dựng được trong mấy chục năm trời đã
bị phá qua đêm. Người ta thấy cả những những nhà quản lý,
lãnh đạo cao cấp, lên chùa, lên đền cầu tài cầu lộc.
Kể cũng khó mà tin được rằng có những giáo sư, tiến sỹ
triết học Mac-xit lại đi tin vào lời phán của những bà
đồng, bà cốt, của những "<em>nhà ngoại cảm</em>". Tôi
đọc Đại việt Sử ký Toàn thư không thấy có lời nào viết
về những nhà ngoại cảm có khả năng tìm mộ mặc dù dân
tộc ta trong lịch sử cũng chinh chiến liên miên. Có lẽ "Nhà
ngoại cảm" là sản phẩm "made in Vietnam" điển hình nhất
của thời kỳ hậu 90.
Xây và Phá. Xây bao giờ cũng đi đôi với Phá. Khó là ở chỗ
phá cái đáng phá và xây cái nên xây. Chúng ta phải giữ gìn
và phát triển những phẩm chất tốt đẹp của con người XHCN,
sống và làm việc cho sự phồn vinh của đất nước trong đó
có chính mình và gia đình mình, phá đi những tư tưởng ẫu
trĩ về cách mạng vô sản, về sự lãnh đạo của giai cấp
công nhân. Chúng ta phải xây dựng lại những giá trị truyền
thống của gia đình, họ tộc, những quy tắc ứng xử xã hội
"kính trên nhường dưới"… Nhưng việc xây dựng đó phải
được thực hiện thông qua giáo dục, nâng cao dân trí, tăng
cường luật pháp chứ không phải bằng cách mô phỏng những
lễ và hội ngày xưa.
Một người Việt trong Thiên niên kỷ mới cần nhìn đền Bà
chúa Kho với con mắt của một người du lịch, khám phá, chứ
không phải vào đó xì xụp khấn vái, vay tiền đầu năm, giả
tiền cuối năm.
Hà Nội, Xuân 2011.
Phùng Hồ Hải
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/7793), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét