Đoan Trang - Truyền thông Việt Nam năm 2010: Tấm gương phản ánh xã hội (Phần 2)

<em><strong>(NCTG) "Giả sử Hương Trà phạm tội này, muốn
tiến hành bắt giữ bà Trà, trước hết cần có đơn kiện từ
"người bị hại", "tổ chức bị hại" có tên tuổi
địa chỉ cụ thể. Ở đây, không có khái niệm chung chung
"lợi ích của Nhà nước", "quyền và lợi ích hợp pháp
của tổ chức, công dân" (tổ chức, công dân
nào?)".</strong></em>

<div class="boxright300"><img
src="http://danluan.org/files/u1/1293373896.nv_.jpg" /><div
class="textholder">Blogger Cô Gái Đồ Long (nhà báo Hương
Trà)</div></div>

<h2>Blogger Cô Gái Đồ Long bị bắt giam: bàn về tội phỉ
báng</h2>

Tháng 10, blogger nổi tiếng Cô Gái Đồ Long (tức nhà báo Hương
Trà) bị bắt khẩn cấp để điều tra về hành vi "lợi dụng
các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước,
quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân".

"<a
href="http://vnexpress.net/GL/Phap-luat/2010/10/3BA221C2/">VnExpress</a>"
ngày 26-10 đưa tin: "<em>Theo nguồn tin từ cơ quan công an, việc
bắt giữ này có liên quan đến một số nội dung bà Trà viết
trên trang blog Cô Gái Đồ Long. Trong đó có những thông tin
được cho là sai sự thật về gia đình của một cán bộ lãnh
đạo cấp bộ, ảnh hưởng đến uy tín, danh dự của những
người liên quan. Cơ quan công an nói rằng bà Trà đã khai nhận
hành vi vu khống của mình</em>".

Theo những gì được phản ánh, có thể hiểu rằng nhà báo
Hương Trà bị bắt vì một tội mà tên tiếng Anh là
"defamation" hay "libel", có nghĩa là bôi nhọ, vu khống,
phỉ báng, diễn giải ra là tội truyền bá thông tin sai sự
thật làm tổn hại đến danh dự, nhân phẩm, uy tín cá nhân
hoặc tổ chức.

Ở đây tôi xin trích lại một đoạn trong <a
href="http://phapluattp.vn/20100312020648197p0c1013/bao-chi-va-can-can-quyen-rieng-tuloi-ich-cong.htm">một
bài báo</a> tôi đã viết vào tháng 3-2010, theo đó, ở Việt Nam
những năm gần đây, đang diễn ra xu hướng cá nhân và tổ
chức liên quan đến thông tin báo chí đưa lại lạm dụng việc
kiện bôi nhọ danh dự, xâm phạm đời tư để "trừng trị"
báo chí. Cụ thể như sau:

<div class="special_quote">"… Những quy định về chống xâm
phạm cuối cùng lại biến thành chỗ "náu thân" cho một số
người tránh được sự giám sát của công luận, nhất là
những người được cho là "người của công chúng", tức
là những chính khách, quan chức Nhà nước hay văn nghệ sĩ,
cầu thủ nổi tiếng.

Trong khi đó, nếu cầm một tờ báo hàng ngày của phương Tây,
nhất là loại báo "lá cải" chỉ nhằm đưa tin về các
"sao", có thể thấy chi chít tin về đời tư, ảnh "sao
xấu", chuyện "tình non" của Demi Moore hay biểu hiện ngoại
tình của Brad Pitt. Tin đời tư các quan chức hoặc nhân vật
chính trị cũng bị phơi lên mặt báo. Gần đây nhất, báo chí
Đông Âu kể chuyện vợ chồng Ceaucescu lúc bị thi hành án đã
"nhục nhã" như thế nào, đưa tin đao phủ xử tử hai vợ
chồng Ceaucescu vừa trúng xổ số độc đắc ở Romania, nêu
đầy đủ tên tuổi, địa chỉ của ông này.

Không chỉ xâm phạm đời tư, nhiều thông tin rõ ràng có nguy
cơ xúc phạm danh dự, nhân phẩm. Nhưng chúng vẫn được đăng
tải. Giải thích điều này, một nhà báo kỳ cựu của BBC, ông
Stephen Whittle, cho biết: "Bởi vì một trong các vai trò của
báo chí là công khai những việc làm sai trái trong xã hội.
Nhiệm vụ quan trọng của các tờ báo là cởi bỏ mặt nạ
của những kẻ làm sai, lừa đảo và xì-căng-đan. Đó là lợi
ích công để làm như vậy".

Ông Stephen Whittle giải thích đơn giản: "Báo chí phục vụ
lợi ích công khi nó đưa tin nhằm mục đích bảo vệ sức
khỏe cộng đồng, sự an toàn của cộng đồng; khi nó phát
hiện và vạch trần tham nhũng; khi nó chỉ ra sự yếu kém năng
lực, đạo đức giả, dối trá của những quan chức trong chính
quyền dân cử; khi nó giúp công chúng hiểu biết về xã hội
và thế giới mà họ đang sống để họ có thể đưa ra những
lựa chọn và quyết định đúng đắn, như bỏ phiếu cho ai
chẳng hạn".

Như vậy, vì lợi ích công, báo chí có thể cung cấp thông tin
về một cá nhân bị nghi tham nhũng, trốn thuế, hoạt động
gây ô nhiễm môi trường của một doanh nghiệp, hay kết quả
thanh tra chất lượng sản phẩm có ảnh hưởng xấu đến sức
khỏe cộng đồng, mà không sợ mắc tội "xâm phạm danh dự,
uy tín của cá nhân, tổ chức"." (Hết trích dẫn)</div>

Trong trường hợp này, tôi thấy tiếc là chị Hương Trà đã
chỉ viết bài trên blog với tư cách một blogger, thay vì trên
báo chính thống với tư cách nhà báo. Giả sử chị Trà viết
bài này trên báo, với tư cách nhà báo, thì chúng ta sẽ có ngay
một case study điển hình về báo chí và cán cân "quyền riêng
tư – lợi ích công".

Ở một khía cạnh khác, nếu những gì blogger Cô Gái Đồ Long
đăng tải là sai sự thật, như thế cũng chưa đủ chứng tỏ
blogger này đã phạm tội bôi nhọ, vu khống, bởi trước hết
cần định nghĩa các khái niệm "nhân phẩm", "danh dự",
"uy tín". Tôi xin trích tiếp một đoạn khác cũng trong bài
viết hồi tháng 3 vừa qua:

<div class="special_quote">"Bản thân những khái niệm nhân phẩm,
uy tín, danh dự… cũng cần được định nghĩa và có phép thử
rõ ràng. Luật báo chí của Anh quy định: "Các từ ngữ không
xâm phạm danh dự, uy tín, nhân phẩm nếu chỉ có ảnh hưởng
xấu tới danh dự, uy tín của một người dưới con mắt của
một thành phần cộng đồng, trừ khi những từ ngữ này cũng
làm ô danh người đó dưới con mắt của những người bình
thường có tư duy đúng đắn".

Ví dụ báo chí đưa tin một quan chức hay mặc áo vest màu hồng
thì không được coi là làm tổn hại uy tín, vì những người
bình thường có tư duy đúng đắn sẽ không đánh giá ông thấp
đi chỉ vì ông mặc áo vest hồng." (hết trích)</div>

Và điều quan trọng nhất, tội "libel" trong hệ thống luật
pháp của đại đa số nước trên thế giới không phải là
tội hình sự mà là tội dân sự. Tương tự, nguyên đơn trong
các vụ kiện xâm phạm lợi ích không phải là Nhà nước mà
chỉ có thể là cá nhân, tổ chức, có địa chỉ cụ thể.

Như vậy có nghĩa là, giả sử Hương Trà phạm tội này, muốn
tiến hành bắt giữ bà Trà, trước hết cần có đơn kiện từ
"người bị hại", "tổ chức bị hại" có tên tuổi
địa chỉ cụ thể. Ở đây, không có khái niệm chung chung
"lợi ích của Nhà nước", "quyền và lợi ích hợp pháp
của tổ chức, công dân" (tổ chức, công dân nào?).

Tất nhiên, có thể "người bị hại" trong trường hợp này
đã có đơn kiện blogger Cô Gái Đồ Long rồi mà tôi và chúng
ta không biết, vì có được cho biết đâu.

(còn tiếp)

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/7374), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét